دنیای اقتصاد : گویند سرانجام ندارید شما/ماییم که بی هیچ سرانجام خوشیم. مثل «پی پاد» در تابلوی معاملات بورس 18 اردیبهشت ماه، ما محکومیم به سبز ماندن، امیدواری و ادامه دادن که امید، بذر هویت ماست و جز این زندگی بی معناست. پرونده بورس در سال سخت و طولانی 1402 هم بسته شد. سالی که نقطه های عطف فراوانی داشت و درس های فراوان تری. از کارشناسانی که در این یک سال با ما همراه بودند خواستیم درس های این سال را برایمان بازگو کنند و گوشه ای از نتیجه را در ادامه خواهیم خواند و این باشد یادگاری صفحه 9 برای سال جدید...

کامل ابراهیمیان

مهم ترین چیزی که در سال 1402 تجربه کردیم این بود که بی اعتمادی به دولت ها و قانون گذاران اصلی ترین عامل عدم تشکیل سرمایه و سرمایه گذاری در بخش شفاف اقتصاد کشور است و این بی اعتمادی مفرط در بخش بزرگی از جامعه نسبت به سیاست های اقتصادی دولت ها آنچنان افزایش یافته که اکثر سرمایه گذاران ترجیح می دهند منابع مالی خود را از بازار سرمایه خارج کرده و در بخش های غیرشفاف سرمایه گذاری کنند. امسال اتفاقات مختلف باعث شد تا به رغم ارزندگی شرکت ها، به دلیل بی اعتمادی سرمایه گذاران، شاهد پایین ترین ارزش بازار سرمایه در چند سال اخیر باشیم، بنابراین یکی از بزرگ ترین تهدیدهای امنیت ملی کشور، تهدید امنیت سرمایه گذاری و تشویق به فرار سرمایه گذاران است و باید با این تهدید که منجر به عدم رشد اقتصادی و سرخوردگی جامعه می شود، مقابله کرد.

حسن حسین نیا

بازارها در همه مقاطع زمانی مملو از تجربه های جدید و در عین حال ذی قیمتی هستند که البته کسب آن منوط به پرداخت هزینه است. تورق بازار سرمایه در سال 1402 نیز نشان دهنده درس های جدیدی بود که گویی همه آنها میسر نیست؛ شاید بزرگ ترین درس تکراری در سال 1402، ضرورت توجه به ارزش معاملات در روندهای موجود در راستای تعیین نقطه چرخش روند بود که البته در چنین مواقعی توجه به دیتای بازار باید بر مواضع و نظرات مسوولان نهادهای رگولاتور و سیاستگذار اولویت پیدا کند. قطعا اتفاقات اردیبهشت1402 می تواند موید این مهم باشد؛ همچنین توجه به اقتصاد کلان و داشتن بینش کلی از وضعیت اقتصادی دولت می تواند فرصت ها و تهدیدها را در یک بازار همچون بورس به نمایش بگذارد که با اطمینان بیشتری نسبت به اتخاذ تصمیم اقدام شود از این رهگذر تقابل سنگین بین بازار پول و سرمایه در سال 1402 و تلاش دولت برای کسری بودجه آتی را می توان بیان کرد.

مریم محبی

آموختم که نمی توان بازارهای مالی ایران را مانند سایر بازارهای جهان، بر اساس داده های اقتصادی تحلیل کرد. بازار سرمایه ایران به طور عجیبی دچار بی نظمی است. بورس ایران را باید هر روز به صورت مجزا و برای همان روز تحلیل کرد و نمی توان انتظار داشت اخبار شبیه به هم، اثر یکسانی بر همان بازار داشته باشند. به عنوان مثال انتظار تحلیلگران این است که گزارش های مطلوب مالی، اثر مثبتی بر سهم مربوطه داشته باشد ولی ما در سال 1402 مشاهده کردیم که گزارش های خوب مالی بر یک سهم اثر مثبت و بر سهم دیگر اثر منفی داشت. بزرگ ترین درسی که بازار سهام ایران برای فعالان داشت این بود که هر سهم را در هر لحظه و بنا به شرایط همان لحظه تحلیل کنند و این تحلیل را به سایر سهم ها و سایر روزها تعمیم ندهند.

ابراهیم سماوی

سال 1402 به رغم پیش بینی ها سال سختی برای سهامداران بود و اتفاقات گوناگونی بر بازار سرمایه اثر گذاشت. ریزش شدید و ناگهانی اردیبهشت به ما آموخت ریزش های شدید و ناگهانی می تواند علت های بنیادی هم داشته باشد و شاید ما از علت ریزش ها مطلع نباشیم اما باید در تحلیل ها به آن وزن زیادی بدهیم. دومین موردی که می توان از آن درس گرفت این است که ما در طول سال تصمیمات بسیار مختلفی را شاهد بودیم و این تصمیمات یک شبه و خلق الساعه علاوه بر اینکه باعث شد مجددا اعتماد به بازار از دست برود، به ما آموخت که حتما باید یک پرتفو یا سبد سرمایه گذاری تشکیل دهیم و از صندوق های درآمد ثابت، کالایی و... نیز استفاده کنیم و تمام تمرکز خود را بر سهام نگذاریم؛ چراکه با توجه به سیاست های انقباضی دولت انتظار رشد شارپی از بازار سرمایه نداریم و شاید اوراق بهادار درآمد ثابت بتواند به سهامداران مخصوصا آنها که ریسک گریز هستند، کمک کند.

مهدی ساسانی

بازار سرمایه مخصوصا در ایران همواره پیچیدگی های خاص خودش را داشته و دارد. اینکه همواره آنجایی که خیلی از افراد انتظاراتی از بازار دارند و بازار رفتاری متفاوت با انتظار فعالان خودش انجام می دهد نکته عجیبی نیست، اما در سال 1402 این موضوع بیش از پیش خودنمایی کرد و در خیلی از موارد مسیر انتظاری فعالان بازار با مسیری که بازار طی کرد همسو نبود. این موضوع اگرچه تلخ، خستگی آور و کسل کننده بود، اما برای بنده درس های بزرگی داشت و یاد گرفتم انتظارات را بر مبنای شرایط روز باید تعدیل کرد، در غیر این صورت از شرایط بازار لذت نخواهیم بود.

فاطمه حاجعلی

سالی که گذشت سال تفاهم نامه نویسی با صنایع بزرگ و پدیده هلدینگ سازی شرکت های بزرگ و سال سیاستگذاری بدون رعایت اصل تقارن اطلاعاتی برای تمام سهامداران بود. فارغ از دلایل ایجاد این شرایط که تحلیلگران بخشی از آن را به رفتارهای سیاستگذاران ارتباط می دهند، بازار سرمایه نشان داد که بورس ایران پیش بینی پذیر نیست و حتی افراد باتجربه نیز از این امر مستثنی نیستند، اما درس مهم و همیشگی دیگر این است که افراد باید در بورس با دید سهامداری بلندمدت حضور داشته باشند و برای اینکه سود بهتری نصیبشان شود، بدون دانش و تحقیق درخصوص خرید سهم، اقدام به معامله نکنند.

ایمان رئیسی

سال 1402 اگرچه برای بازار سرمایه خوب شروع شد اما ترمز حرکت صعودی با اتفاقات مختلفی در اردیبهشت کشیده شد و خبرهای بد تا همین چند روز پیش ادامه داشت و در آخرین روزها نیز تسویه 30درصد منابع کار گزاری ها، دخالت در سودآوری صنایع و دست اندازی در سود شرکت ها توسط دولت را شاهد بودیم. در این میان البته خبرهای خوب هم می آمد. تنها محرک بازار در این اوضاع بی اعتمادی بحث تجدیدارزیابی دارایی ها در کنار واگذاری بلوک ها و دارایی ها و خارج شدن بانک ها از بنگاه داری است که کورسوی امید را در دل افرادی که در بورس مانده اند زنده نگه داشته است. به هرحال امیدواریم واگذاری خودروسازها در کنار تجدیدارزیابی دارایی ها، واگذاری اموال بانک ها و افزایش نرخ دلار نیما در 1403 بهار بورس را رقم بزند و سال نو بازدهی نو داشته باشیم.

نیما میرزایی

چندین سال پیاپی ابرتورم در اقتصاد ایران در کنار کاهش روند سرمایه گذاری خالص در دهه اخیر موجب مشکلات عدیده اقتصادی از جمله کسری بودجه سنگین برای دولت شده است. این موضوع در کنار تفکر غیرکارشناسی و تثبیت نرخ ها در شرایط تورمی باعث شده سیستم تصمیم گیر اقتصادی دست به تصمیمات ضدتولیدی و انقباضی فلج کننده بزند و از جمله مخرب ترین این تصمیمات می توان به افزایش نرخ بهره بدون ریسک به سقف تاریخی در کانال 30 درصد، نرخ گذاری دستوری، فروش دلار شرکت های صادراتی با اختلاف فاحش نسبت به نرخ تعادلی یا بازار آزاد و... اشاره کرد. مجموعه تصمیمات فوق که عمدتا به صورت شبانه و یکباره اجرایی شد، مجددا موجب افزایش بی اعتمادی سرمایه گذاران به بورس و خروج سرمایه از آن شد. درنظر گرفتن ریسک تصمیمات خارج از بودجه و علم کارشناسی در دولت های بی پول به عنوان مهم ترین چالش بازار مهم ترین درس بازار برای سرمایه گذاران بود.

برزو حق شناس

مهم ترین درس بورس 1402 برای من این بود که بدانم خطرناکترین مساله برای سلامت یک اقتصاد مخصوصا بازار سرمایه دولت ورشکسته ای است که برای تامین منافع کوتاه مدت خود حاضر است دست به هر کاری بزند حتی اگر آن کار در بلندمدت عواقب وخیمی برای کشور داشته باشد. نکته بعدی اینکه سال 1402 به من یک بار دیگر یادآوری کرد که هر بازاری می تواند ارزشمند باشد ولی ارزندگی ملاک حرکت بازار در کوتاه مدت و حتی میان مدت نیست. اینکه در زمان صعودی بودن بازار همه سهم ها رشد می کنند و ما با آن مسیر سود می کنیم، زیاد به هنر ما بر نمی گردد و این تنها قدرت روند بازار بوده است، اما اینکه شرایط به روز بازار را سریع متوجه شویم و ساختار معاملات خودمان را با آن هماهنگ کنیم اسمش هنر معامله گری است؛ نکته ای که امسال اگر کسی آن را به درستی درک نکرده باشد آسیب زیادی دیده است. بازار اصلاحی و نزولی که بحثش جداست اما اغلب موج های بازار در سال جاری موج های نوسانی بودند و فرصت سودکردن برای عده ای را فراهم کردند.

محمد خبری زاد

امسال دو درس مهم در بازار سرمایه گرفتیم. یک اینکه دخالت در روند حرکتی بازار نشان داد اگر قرار باشد به هر نحوی در بازار دستکاری و از تعادل خود خارج شود، دیگر نمی توان آن را به مسیر عادی برگرداند و نمونه بارز این موضوع هم اتفاق هایی بود که در اردیبهشت امسال افتاد. درس دوم هم این بود که شاید دولت بتواند با یک سری دستورالعمل از سود شرکت ها برداشت و مشکلات کمبود درآمدی خود را در مقطع کوتاهی جبران کند اما این موضوع ضرر زیادی در ادامه به خود او می زند. برای مثال امسال دولت به روش های مختلف سود شرکت ها را از آنها گرفت و ضرر این اتفاق، اعتماد ازدست رفته نسبت به بازار سرمایه بود که باعث شد در موج تورمی بورس که می توانست ضربه گیر موج باشد نتواند نقش خود را ایفا کند و در نتیجه سیل نقدینگی به سمت بازارهای موازی از جمله سکه طلا و دلار رفت و شاهد رشد چشمگیر این بازارهای نامولد در ماه های پایانی سال بودیم.