بارها به بحث ظهور شبكه‌هاي اجتماعي در عرصه اطلاع‌رساني و جريان‌سازي‌هاي سياسي اشاره شده است، اما گويي برخي اهالي رسانه هنوز به تاثير حضور اين شبكه‌هاي مجازي كه ديگر از آنها به عنوان رسانه‌هاي اجتماعي ياد مي‌شود، باور ندارند.
    يوسف خجير - عضو هيات علمي دانشگاه سوره - در گفت‌وگويي كه با خبرنگار ايسنا داشت، درباره آينده رسانه‌هاي رسمي كشور، اظهار كرد: اگر رسانه‌هاي ما با همين روند پيش بروند، مطمئناً متهم به نابودي هستند. كافي است به اتفاقات سياسي و اجتماعي چند ماه اخير نگاهي بيندازيد تا متوجه شويد كه رسانه‌هاي رسمي شكست خورده‌اند و اغلب اخبار از طريق رسانه‌هاي تعاملي به دست مردم مي‌رسيد.
    
    رسانه‌ها در استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي با ترس قانوني مواجه هستند
    او معتقد است، «به طور كلي با اين ايده مخالفم كه رسانه‌هاي اجتماعي، باعث تضعيف رسانه‌هاي رسمي مي‌شوند. اين ديدگاه بدين شيوه در دنيا وجود ندارد، اما در كشور ما به دليل شرايطي كه حاكم است، رسانه‌هاي رسمي توانستند درست از اين رسانه‌هاي اجتماعي استفاده كنند.»
    خجير با بيان اينكه در رابطه‌ي بين رسانه‌هاي رسمي و اجتماعي دو ديدگاه وجود دارد، يادآور شد: ديدگاه اول اين است كه رسانه‌ها همديگر را تضعيف مي‌كنند؛ در اين ديدگاه رسانه‌هاي نوظهور بر رسانه‌هاي قبلي يا سنتي ارجحيت دارند و فضا را بر آنها تنگ‌تر مي‌كنند. اما ديدگاه ديگر كه خودم نيز به آن باور دارم، همزيستي مسالمت‌آميز رسانه‌هاست. در ديدگاه دوم اين باور وجود دارد كه رسانه‌هاي نوظهور با رسانه‌هاي سنتي همزيستي مسالمت‌آميز دارند و نقش تكميلي براي همديگر ايفا مي‌كنند. اما از آنجا كه كاربر (انسان، رسانه، جامعه، سازمان و ...) درباره‌ي رسانه‌هاي نوظهور آگاهي ندارند و با توجه به اينكه رسانه هميشه با شيفتگي همراه است، اين حس ايجاد مي‌شود كه رسانه‌هاي جديد، رسانه‌هاي پيشين را از رده خارج مي‌كنند.
    او با بيان اينكه اكثر روزنامه‌ها و خبرگزاري‌ها بزرگ در دنيا از حضور شبكه‌هاي اجتماعي بهره مي‌برند، گفت: مشكل رسانه‌هاي ما در ايران رسانه‌هاي اجتماعي نيست، بلكه نحوه بهره‌برداري ما از اين رسانه‌هاست. چراكه رسانه‌هاي اجتماعي مي‌توانند براي روزنامه‌ها، خبرگزاري‌ها و حتي صداوسيما نقش مكمل داشته باشند. ما به دليل زيرساخت‌ها و محدوديت‌هايي كه براي رسانه‌هاي رسمي‌مان در استفاده از ابزارها و تكنولوژي‌ها وجود دارد، عقب افتاده‌ايم. علت اين ناتوايي در استفاده از سيستم‌هاي جديد اطلاع‌رساني مي‌تواند محدوديت‌هاي سازماني، قانوني، سخت‌افزاري، تكنولوژيك و مديريتي باشد.
    اين استاد دانشگاه در ادامه مطلب بالا خاطرنشان كرد: يكي ديگر از دلايلي ناتواني رسانه‌هاي رسمي در بهره‌برداري از رسانه‌هاي اجتماعي اين است كه برخي از مديران رسانه‌هاي ما با اين فناوري‌ها آشنا نيستند، از ورود به اين عرصه ترس دارند و خلاقيت و نوآوري در استفاده از رسانه‌هاي نوين ندارند. خيلي‌ از مديران رسانه‌اي به عنوان رقيب به رسانه‌هاي نوين نگاه مي‌كنند و برخي اصلاً آنها را به عنوان رسانه نمي‌شناسند و اين رسانه‌ها را صرفاً ابزار سرگرمي و تفريحي تصور مي‌كنند.
    خجير يادآور شد: رسانه‌هاي ما به نوعي در استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي با ترس قانوني مواجه هستند؛ چراكه زماني برخي از اين شبكه‌ها فيلتر بودند و مجاري قانوني براي استفاده از اين شبكه‌ها محدوديت‌هايي را قائل مي‌شد، اما امروز با توجه به اينكه خيلي از اين محدوديت‌ها رفع شده است، هنوز آن انگاره ذهني وجود دارد.
    
    آزادي بيان رسانه‌هاي ما لكنت دارد
    او با بيان اينكه «رسانه‌هاي اجتماعي چند كاركرد مهم براي رسانه‌هاي رسمي دارند»، در اين‌باره گفت: يكي از كاركردها اين است كه رسانه‌هاي اجتماعي مي‌توانند منبع خوبي براي رسانه‌هاي رسمي باشند، اما اينكه چطور مي‌توان به اخبار اين رسانه‌هاي اجتماعي اعتماد كرد، به توانايي و كارآمدي خبرنگاران برمي‌گردد. اهالي رسانه بايد بتوانند از ميان مطالب منتشر شده در رسانه‌هاي اجتماعي، اخبار مهم را پيدا كنند. به نظرم شبكه‌ها اجتماعي يك فرصت براي رسانه‌ها محسوب مي‌شود. ما امروز بي‌نهايت خبرنگار بالفعل در جامعه داريم كه خبرگزاري‌ها مي‌توانند از آنها استفاده كنند؛ بي‌نهايت منبع خبري داريم كه صداوسيما مي‌تواند از آنها بهره ببرد، اما اينكه تشخيص صحت اخبار به توانمندي‌هاي خبرنگار برمي‌گردد.
    «خجير» دومين كاركرد رسانه‌هاي اجتماعي براي رسانه‌هاي رسمي را جريان‌سازي رسانه‌اي بر شمرد و اظهار كرد: رسانه‌هاي رسمي در جريان‌سازي رسانه‌اي با محدوديت‌هاي قانوني بسيار زيادي مواجه هستند كه براي آنها در نظر گرفته شده و هنوز هم اصلاح نشده است. اسم اين را مي‌توان «ارائه اخبار فراتر از چارچوب‌هاي قانوني» گذاشت. ما رسانه‌هاي رسمي كشورمان را در يك چارچوب قانوني بسيار سخت و تنگ گذاشته‌ايم كه يكي از دلايل گسترش شبكه‌هاي اجتماعي در كشور ما اين است كه رسانه‌هاي رسمي نمي‌توانند خوب در ميان مردم حضور پيدا كنند.
    عضو هيات علمي دانشگاه سوره با بيان اينكه آزادي بيان رسانه‌هاي ما لكنت دارد، يادآور شد: به خاطر همين لكنت است كه شبكه‌هاي اجتماعي در كشور ما در عرصه اطلاع‌رساني و جريان‌سازي تا اين اندازه توانمند عمل مي‌كنند. اگر اين محدوديت‌هاي قانوني را براي رسانه‌هاي رسمي كمي كمتر و عقلاني‌تر كنيم، آنها نيز مي‌توانند در خيلي موارد بهتر ظاهر شوند. امروز در خيلي از موارد شاهد هستيم كه اخبار منتشر شده در شبكه‌هاي اجتماعي از سوي خبرنگاران است و نه كاربران اصلي؛ چراكه نمي‌توانند اين اخبار را در رسانه‌هاي رسمي كه در آن فعال هستند منتشر كنند و به همين خاطر مجبور هستند آنها را در شبكه‌هاي اجتماعي منعكس كنند.
    او بيان كرد: استفاده ديگر رسانه‌هاي رسمي از شبكه‌هاي اجتماعي، افكارسنجي است؛ در دنياي امروز بهترين وسيله براي سنجش افكار مردم درباره پديده‌هاي مختلف براي رسانه‌هاي رسمي و حتي براي حاكميت و دولت، رسانه‌هاي جمعي است. مردم راحت در اين شبكه‌ها اظهار نظر و ديدگاه‌هايشان را مطرح مي‌كنند. در نهايت وقتي رسانه‌هاي رسمي با اين كمك‌ها و فرصت‌ها از سوي شبكه‌هاي اجتماعي رو به رو است، مي‌توان گفت رابطه رسانه‌هاي اجتماعي و رسانه‌هاي رسمي بايد همزيستي مسالمت‌آميز و فرصت‌محورانه باشد.
    
    اغلب مديران رسانه‌اي به دليل وابستگي‌هاي حزبي و سياسي در اين عرصه فعاليت مي‌كنند
    اين استاد دانشگاه در پاسخ به اين پرسش كه "چرا رسانه‌هاي ما نمي‌توانند به درستي از شبكه‌هاي اجتماعي بهره‌برداري كنند؟" گفت: يكي از دلايل اين موضوع، ضعف و ناتواني علمي و تجربي مديران رسانه‌ها است؛ اغلب مديران رسانه‌هاي ما تجربه رسانه‌اي كمي دارند و بيشتر به دليل وابستگي‌هاي نهادي، سازماني و حزبي و فعاليت در حوزه‌هاي سياسي در اين عرصه حضور دارند.
    او يادآور شد: آن زمان هم كه مي‌خواستيم روزنامه‌نگاري ديجيتال را بپذيريم، تقريباً ۱۵ سال با دنيا اختلاف داشتيم. براي روزنامه‌نگاري سايبر و آنلاين هم همين اتفاق افتاد و امروز هم در استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي ما همچنان اين تاخير را كه مي‌تواند سازماني، حقوقي، فرهنگي و ... باشد را داريم. اين در حالي است كه رسانه‌هاي رسمي مي‌توانستند با بهره‌برداري درست از شبكه‌هاي اجتماعي بسيار موثرتر در صحنه حضور داشته باشند. اگرچه امروز برخي از خبرگزاري‌ها در شبكه‌هاي اجتماعي فعال هستند، اما فعاليت‌شان بسيار محدود و ابتدايي است؛ به عنوان مثال كانال‌هاي خبري برخي از خبرگزاري‌ها در تلگرام، به همان شيوه اخبار را منتشر مي‌كنند كه در سايت آنها را بارگذاري كرده‌اند. ااين در حالي است كه كاركردهاي اين دو مديوم كاملاً با هم متفاوت است. اين مشكل هم به عدم شناخت كافي از رسانه‌هاي نوين موبايلي برمي‌گردد.
    
    دريغ از يك سرفصل از روزنامه‌نگاري موبايلي
    «خجير» همچنين در بخش ديگري از سخنانش درباره راه‌كاري كه مي‌توان به رسانه‌هاي رسمي پيشنهاد داد، گفت: اين خطر تنها براي رسانه‌ها وجود ندارد، بلكه براي دولت به معناي خاص و حاكميت به معناي عام نيز وجود دارد. هر دو اينها بايد رسانه‌هاي كشور را حمايت‌هاي مالي، حقوقي و فني كنند تا ترغيب شوند كه از شبكه‌هاي اجتماعي و به ويژه شبكه‌هاي اجتماعي بومي استفاده كنند. امروز خيلي از شبكه‌هاي اجتماعي مورد استفاده مردم ما بومي نيستند و آن تعداي هم كه فعال هستند به دليل ناتواني فني و مالي و عدم پشتيباني حقوقي آنطور كه بايد شناخته شده و كارآمد نيستند و اين در حالي است كه تعدادي از آنها از ظرفيت‌هاي دروني بسيار بالايي برخوردارند.
    او خاطرنشان كرد: مهندسان ما براي طراحي شبكه‌هاي اجتماعي بومي حمايت‌هاي مالي و فني نمي‌شوند. معتقدم كه دولت بايد مكانيزم‌هاي تشويقي جهت توليد و ارائه محتواهاي متناسب با كشور بگذارد. بسياري از مقامات مسئول به شبكه‌هاي اجتماعي نگاه منفي دارند، چراكه معتقدند اين شبكه‌ها مروج فرهنگ غربي هستند، اما در ازاي آن فعاليتي براي توليد محتواي داخلي صورت نمي‌گيرد. راه كار ديگر اين است كه مديران رسانه‌اي بايد به سمت كسب علمي و تجربي رسانه هاي جديد بروند و دانشگاه‌ها مي‌توانند در اين زمينه كمك كنند. اما متاسفانه الان در دانشگاه‌هاي ما رشته روزنامه‌نگاري تدريس مي شود، اما دريغ از يك سرفصل از روزنامه نگاري موبايلي.
     
□
View: 52 - Print: 1 - Email: 1
اين مطلب را در سايت ماخذ آن ببينيد:
http://www.isna.ir/news/95050107583