درمقاله حاضر نویسنده با تشریح روند صیرورت و شدن انسان از حالتی به حالت دیگر که در طول زندگی برای او رخ می دهد، به قبض و بسط در وجود او اشاره می کند و راه های رهایی از قبض و بدست آوردن بسط و شرح صدر را تبیین می نماید. اینک با هم آن را از نظر می گذرانیم.

انسان موجودی در حال شدن است؛ از این رو نمی توان برای او ماهیت ثابتی پذیرفت؛ زیرا در هرحال و مقامی، دارای ماهیت خاصی است. اگر بخواهیم هریک از حالت ها و تحولهای انسانی را به ماهیتی و صورتی نشان دهیم، انسان تنها موجودی است که تا رسیدن به کمال نهایی و غایی خویش، همه اشکال وجودی را از پست ترین تا کامل ترین به خود می گیرد. لذا درمقام قاب قوسین او ادنی (نجم آیه9) می نشیند و یا در مقام ناس قرارمی گیرد و یا در مرحله جامدات چون سنگ درمی آید.