گرچه شان نزول آیات اولیه این سوره، برخورد نامناسبی است که با یک فرد نابینا صورت گرفته، اما محور مطالب آن، همانند دیگر سوره های مکی، معاد و حوادث تکان دهنده قیامت و سرنوشت مومنان و کافران در آن روز است. بیان گوشه ای از نعمت های خداوند به انسان و کفران و ناسپاسی او در برابر این نعمت ها، بخشی دیگر از آیات این سوره را تشکیل می دهد. مراد از «من استغنی » یا بی نیازی مالی است که باعث می شود شخص خود را برتر از دیگران بداند یا بی نیازی از ارشاد و هدایت است که شخص، دیگران را گمراه و منحرف ببیند. البته جمع میان هردو نیز ممکن است، یعنی شخص در اثر ثروت زیاد، گرفتار غرور شده و به سخن حق دیگران گوش فرا ندهد. حواسمان باشد احساس بی نیازی و خود را کامل و بی نیاز دانستن، سبب محروم شدن از تزکیه است.