سعدی در ادبیات ایران نظیر ندارد، و این بی مانندی صرفا به دلیل ویژگی های ادبی او، از جمله گستره وسیع تجربیاتش در غزل، نثر، نظم و قصیده نیست. سعدی اگر در ادبیات ایران ماندگار است و اگر کار او در «گلستان» غیرقابل تقلید شد، از روشن اندیشی بی بدیل او بود که خود محصول دوران خاصی از تاریخ ایران است. سعدی آخرین نمونه و آخرین بازمانده حدود چهار قرن زندگی مسالمت آمیز مردم با هم است. او محصول نیمه قرن سوم تا قرن هفتم جامعه با نشاطی است که عقاید و ادیان مختلف با هم در تعامل بودند. کتاب ها و اسناد موجود از این چند قرن پیاپی این تساهل را شهادت می دهند. سعدی آخرین گواه بر این شیوه زندگی است.