بی تردید در فراز و نشیب های تاریخی حدود پانزده قرن اخیر، نقش اقلیت های مذهبی در حفظ و بسط هنرهای اصیل ایرانی بخصوص موسیقی ایرانی انکارناپذیر است. اقلیت های مذهبی کلیمی و مسیحی در هر دو عرصه «ساخت آلات موسیقی» و «اجرا» عالم و عامل بوده اند. روح الله خالقی از قول یکی از اروپاییانی که در دوره محمدعلی شاه قاجار به ایران آمده بود می نویسد: «صنعت و حرفه موسیقی و رقص و آواز هم در این مملکت به طور انحصار در دست یهودی ها واقع گردیده [است]...»1 این اظهارات خود سند دیگری دال بر خدمات و زحمات موسیقیدانان کلیمی در آماج تهاجمات و تعصبات رایج در ادوار مختلف تاریخ ایران و از جمله در عصر قاجاریه است. تشکیل حکومت