وقتی بعد از مرگ ژنرال فرانکو از خوان میرو نقاش اسپانیایی (1983-1893) سوال شد که او در مخالفت با این دیکتاتور آن هم در طول چهل سالی که او بر اسپانیا حکومت می کرد چه کار کرده و او تنها به گفتن عبارت «آزاد و کمی خشن» بسنده کرد، هیچ کس فکرش را هم نمی کرد که شاید همین عبارات را بتوان در همان زمان و حتی بعدها به تمام زندگی و آثار هنرمندی تعمیم داد که یکی مثل آندره برتون در وصفش در یکی از جملات قصارش گفته بود: «میرو از همه ما سوررئالیست تر است». واقعیت اینکه در آن برهه و برای جامعه سرخوش از مرگ فرانکو حتی مهم هم نبود که میروی هشتادودو ساله در سال 1975، با وجود زندگی توام با گریز و تبعید و در سایه جنگ