آرشیو شنبه ۲۸ فروردین ۱۳۹۵، شماره ۲۵۶۰
دیپلماسی
۷

سازمان همکاری اسلامی در یک نگاه

دکتر آزاده بابایی نژاد

در روزهای پایانی هفته گذشته، شهر استانبول میزبان سران بیش از 50 کشور از چهار قاره جهان بود. این اجلاس در سطح سران کشورها با صدور قطع نامه هایی در محکومیت تروریسم در حالی به کار خود پایان داد که بیشتر از هر زمان دیگری حواشی آن از متن پررنگ تر بود. در پایان این نشست ایاد بن امین مدنی، دبیر کل فعلی سازمان همکاری اسلامی اعلام کرد چهاردهمین نشست اعضا در سال 2018 در کشور گامبیا برگزار خواهد شد. برای اولین بار این ایران بود که ابتکار تشکیل هسته اولیه یک سازمان اسلامی را در سال 1335 خورشیدی با هدف حفاظت از منافع جهان اسلام و ترویج صلح بین المللی مطرح کرد اما برخی کشورها ازجمله مصر این طرح را توطئه آمریکایی برای نفوذ در جهان عرب و ازبین بردن ناسیونالیسم عربی معرفی کردند که البته ریاض نیز در آن زمان از این نگاه عبدالناصر حمایت کرد. جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل در سال 1967 و هتک حرمت مسجد الاقصی، توجه کشورهای مسلمان را به پیشنهاد یادشده تهران معطوف کرد، از همین رو این سازمان در 25 سپتامبر 1969 در شهر رباط، پایتخت پادشاهی مراکش، رسما پایه ریزی شد. یک سال بعد، اولین کنفرانس کشورهای اسلامی در سطح وزیران امور خارجه در شهر جده عربستان برگزار و به عنوان دبیرخانه دائمی این سازمان انتخاب شد. سازمان کنفرانس اسلامی معروف به سازمان همکاری اسلامی با داشتن 57 عضو در چهار قاره، از نظر تعداد کشورهای عضو پس از سازمان ملل متحد قرار دارد و پنج کشور بوسنی و هرزگوین، روسیه، جمهوری آفریقای مرکزی، تایلند و جمهوری قبرس شمالی اعضای ناظر بر این سازمان هستند. نکته قابل توجه این است که اختلافات و دسته بندی کشورهای عضو این سازمان باعث شده گروه های کوچک تری مانند شورای همکاری کشورهای حوزه خلیج فارس و نیز اتحادیه عرب قد علم کنند. این سازمان در جلسات مختلفش بنا بر شرایط سیاسی و اجتماعی منطقه و جهان به برخی موضوعات به صورت محوری پرداخته است. تاکنون این سازمان، 13 اجلاس سران و چند نشست فوق العاده برگزار و تعدادی از این نشست ها به دلیل اوضاع ناآرام کشورهای عربی به حالت تعلیق درآمد. سال 1376، تهران میزبان هشتمین اجلاس سران کشورهای اسلامی بود. غیر از تهران، شهرهایی که تاکنون میزبان اجلاس سران کشورهای اسلامی از ابتدا تا امروز بودند، عبارت اند از: رباط، لاهور، مکه، کازابلانکا، کویت، داکار، کازابلانکا، دوحه، کوالالامپور، داکار و استانبول.