آرشیو چهارشنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۵، شماره ۶۲۵۹
ویژه سالگرد برجام
۹

جای خالی واقع بینی

دکتر احمد توکلی (اقتصاددان)

دیدگاه واقع بینانه در زمینه برجام این است که به عنوان تسهیل کننده شرایط اقتصادی زمینه را برای بهبود مناسبات اقتصادی خارجی فراهم کرد. بنابراین اینکه برجام را به عنوان حلال همه مشکلات در نظر بگیریم چندان رویکرد مناسبی نیست. بررسی روندها نشان می دهد که دولت چنین رویکردی داشت و متاسفانه همین هم موجب پدیدار شدن انتظارات فزاینده ای در سطح جامعه شد که به این انتظارات پاسخ مناسب و درخوری هم داده نشد. واقعیت این است که اقتصاد مشکلات بسیار ریشه ای دارد و بهبود اوضاع آن از عهده برجام خارج است. در مذاکرات هسته ای ما به نقطه ای رسیدیم که عملا هزینه های زیادی را پذیرفتیم و در ازای آن خواهان برون رفت از تنگنای مشکلات ناشی از تحریم های سنگین اقتصادی شدیم. در عمل اما همه آنچه مورد انتظار ما بود محقق نشد. این بدان معنا نیست که هیچ دستاوردی نداشته است بلکه باید گفت هزینه واردات ما کاهش یافته است و ما می توانیم از منابع مختلف خارج از کشور برای تامین نیازمندی های خود استفاده کنیم. داد و ستدهای اقتصادی ما در پرتو برجام تسهیل شده است اما هنوز هم نمی توانیم گردش پول را به درستی انجام دهیم. در مساله انرژی اگر چه توانستیم صادرات خود را به میزان قبل از تحریم ها برسانیم اما در بحث جذب سرمایه گذاری در صنعت انرژی هنوز دچار مشکل هستیم و البته نمی توانیم به پول نفت خود دسترسی داشته باشیم. همین مشکل در زمینه کلی مبادلات بانکی هم برقرار است. علی رغم همکاری با برخی بانک های کوچک، هنوز در برقراری روابط بانکی با بانک های بزرگ دنیا و درنتیجه انجام مبادلات مالی دچار مشکل هستیم. امریکا در این روند نقش مهمی در عدم تحقق کامل مفاد برجام دارد. بدیهی است که ایالات متحده می خواهد هم چرخ سانتریفیوژ ما از کار بیفتد و هم چرخ صنعت. تجربه نشان داده است که نمی توان به این کشور اعتماد کرد.