مشروطه و تاریخ معاصر ایران اساسا در هم گره خورده است، آزاد مردان و زنانی که فارغ از قومیت یا دیانت خود، تنها به استیلای نام آزادی و رهبری مردم بر مردم می اندیشیدند. از این دست می توان به «علی قلی خان ایلخانی بختیاری» ملقب به «سردار اسعد دوم» (1236-1296 ه.ش) یکی از مراجع و ریشه های تنومند سیاسی، مدنی و نظامی تاریخ مشروطه این مرز و بوم اشاره کرد. ایرانی که «عدل مظفر» تازه در آن پای گرفته اما اژدهای استبداد صغیر آماده سر برآوردن از لانه لرزان خود شده است. در همین اثنا، نخستین محفل آزادیخواهی مخفی در ایام استبداد صغیر محمد علی شاهی به نیت بازیابی مجلس ملی (دوم) با پیشاهنگی اقوام و احزاب مترقیخواه