حلب آزاد شد و هزاران نفر از گروه های مسلح مخالف دولت، این شهر را ترک کردند. گفته می شود طرح تبدیل حلب به یک پایتخت در مقابل دمشق با شکست مواجه شد و اکنون دولت در مذاکرات احتمالی صلح دست برتر را دارد ولی آیا می توان مدعی شد که دیگر سرنوشت جنگ به نفع دولت سوریه تغییر کرده و حکومت اسد قادر خواهد بود بر کل سوریه مسلط شود؟ جواب من منفی است.

خاندان اسد با تکیه بر ارتش، دستگاه امنیتی و حزب بعث توانست در جایگاه یک دولت انقلابی و در خط مقدم مبارزه با اسراییل تثبیت شود. این نظام سیاسی در سایه کاریزمای حافظ اسد تداوم یافت ولی نتوانست متناسب با اوضاع نو شونده اجتماعی و تغییر بین نسلی و نیازهای نسل جدید جامعه و مطالباتی که هر حکومتی باید به آن توجه کند، خود را بازسازی کند و بنابراین در گذشته خودش درجا زد. وقتی موج تحولخواهی در جهان عرب به راه افتاد، سوریه هم درگیر آن شد و چون منطق مواجهه حکومت با اوضاع جدید درست نبود، خیلی زود کار به خشونت کشیده شد و جنگ سراسر کشور را فرا گرفت. در این میان نقش کشورهای قدرتمند شرقی و غربی و منافع متعارض همسایگان و دولت های قدرتمند منطقه ای را نباید نادیده گرفت ولی باید دانست که هیچ دولتی بدون وجود بستر داخلی، نمی تواند در امور سوریه مداخله کند.

اکنون بخش بزرگی از مردم این کشور با حکومت میانه ای ندارند و به گروه های کوچک و بزرگی ملحق شده اند که می جنگند. سال های متوالی جنگ نشان داد که هیچ طرف قادر به پیروزی قطعی نظامی نیست و اگر طرفین به فکر مذاکره و آتش بس و صلح نباشند این جنگ می تواند برای سال های بعد هم ادامه یابد. تداوم وضعیت جنگی موجود و تخریب بیشتر شهرها و امکانات یا تجزیه این کشور سرنوشت محتوم سوریه خواهد بود اگر طرفین منازعه به راه حل صلح و مذاکره تن ندهند و حکومت را به رای مردم وانگذارند، همکاری ایران، روسیه و ترکیه شاید بتواند زمینه ساز مصالحه در سوریه شود.