فرض بر این است که آیت الله هاشمی رفسنجانی به دلیل نقش متفاوتی که در سپهر سیاسی ایران داشت، از این طریق وقایع، موضوع ها و مسائل جنگ ایران و عراق را به زبان سیاست، قدرت و فرهنگ ترجمه می کرد. علاوه بر این، مواجهه منتقدانه نسبت به اندیشه ها و رفتارها، بویژه تصمیمات و اقدامات آیت الله هاشمی در جنگ و در نتیجه واکنش ایشان، بخش مهمی از «گفتمان سیاسی جنگ» را شکل داده یا دستخوش تغییر می کرد. اکنون با درگذشت آیت الله هاشمی، این پرسش مطرح می شود که؛ گفتمان جنگ در حوزه مباحث سیاسی- تاریخی و راهبردی چه تغییری خواهد کرد؟ چارچوب مفهومی گفتمان اولیه آیت الله هاشمی در حوزه جنگ ایران و عراق که در زمان جنگ، گفتمان عمومی و رسانه ای را شکل می داد، با اتمام جنگ بتدریج در واکنش به جریان پنجگانه زیر قرار گفت: