آرشیو پنجشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۶، شماره ۲۸۵۵
علم
۱۰

ضرورت آمادگی همیشگی در برابر سیلاب در ایران

دکتر منیژه قهرودی تالی ( استاد دانشگاه شهید بهشتی)

ایران کشوری کوهستانی است، معنایش این است که رودخانه ها از کوهستان ها جریان می یابند و دامنه های پرشیب بخشی از مساحت ایران را در بر گرفته اند. ایران کشوری است که در آخرین دوره سرد کوآترنری، کوهستان هایش قلمرو یخچال ها و دشت هایش قلمرو باران های شدید بوده است، معنایش این است که دامنه ها و دشت های پر از رسوب منفصل دارد که رواناب را مسلح می کند و قدرت سیلاب را چند برابر می کند. ایران از نظر اقلیمی در قلمرو خشک و نیمه خشک قرار دارد. معنایش این است که رژیم بارندگی آن نامنظم است و باران های شدید و کوتاه مدت دارد. ترکیب این عوامل پیام رسان این است که احتمال رخداد سیل در همه جا و همه روزهای یک سال وجود دارد. کلان شهرهای ایران، شهرهای متوسط، روستاها و سازه های ایران بر چنین بستری ساخته شده اند. مدیریت و مهندسی سیل در ایران معنایش کاهش خسارت ناشی از رخداد سیلاب است. دخالت مدیران، مهندسان و مسئولان در محیط، بدون درنظرگرفتن احتمال این رخداد، فاجعه به همراه دارد و متهم به سوءمدیریت خواهند شد. اگر به تاریخچه سیلاب های ایران توجه شود، این نتیجه به دست می آید که علت ایجاد هر سیل با دیگری متفاوت بوده است. گاهی دلایل واقعی قابل تبیین نیستند و از آن به عنوان پدیده نادر یاد می شود. اما یک حقیقت در تاریخچه سیل های نه ایران، بلکه جهان نهفته است، اینکه «با هر مدیریت و در هر شرایطی تکرارپذیر است». در تکرار این پدیده توجه به موارد زیر می تواند راهگشا باشد:

- بخش مهمی از علل سیل ایران در اقلیم گذشته ایران نهفته است.

- ایران با پدیده سیلاب های ناگهانی و طغیان رودخانه از قدیم تاکنون هم در شهرها و هم در خارج شهر مواجه بوده است.

- مشکلات ناشی از دخالت انسان و سوءمدیریت در سیلاب ناگهانی در کلان شهرها صادق است.

- در شهرهای متوسط و کوچک حفظ حریم رودخانه مهم است.

- کاهش صدمات ناشی از سیلاب با دوری گزیدن از مسیر سیلاب تا حدودی عملی است.

- توجه به بیمه سیلاب در کلان شهرها ضروری است.

- آمادگی همیشگی در برابر سیلاب در ایران ضروری است.