آرشیو یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۳۹۶، شماره ۶۵۲۲
ماه مهر
۱۱
نکته

مبارزه قرآن با تقلید

آیت الله مرتضی مطهری
منبع: پانزده گفتار ص231

یکی از کتاب هایی که سرسختانه با تقلید مبارزه کرده است قرآن است. شاید در دنیا کتابی پیدا نشود که این مقدار بر این موضوع تاکید و اصرار کرده باشد. تا زمان قرآن که پیدا نشده، اگر بعدها کتاب هایی پیروی و تبعیت کرده باشند مطلب دیگری است. وقتی من در آیات قرآن تتبع کردم، دیدم از زبان هر پیغمبری- بدون استثنا- تقلید وتبعیت کورکورانه از اسلاف و گذشتگان و محیط را انتقاد کرده است.از زبان مردم می گوید: انا وجدنا علی امه وانا علی اثار هم مقتدون. اینها جواب پیغمبران را این جور گفتند: ما گذشتگان و اسلاف خودمان را بر یک طریقه ای یافته ایم و دنبال همان طریقه پدران خودمان می رویم. یا گفتند راه درست همان راهی است که پدران ما رفتند. قرآن در جایی می فرماید: او لو کان اباوهم لایعقلون شیئا و لایهتدون. ممکن است پدران اینها شعورشان به هیچ چیزی نمی رسیده است، بازهم باید از پدرشان پیروی کنند؟! قرآن وقتی که دعوت می کند به اینکه رشته تقلید را از گردون دور بیندازید، دعوت به شک می کند؛ یعنی تردید کنید در آنچه از پدران و مادران و اسلاف و محیط خودتان فراگرفته اید.اما قرآن که می گوید تردید کنید، منظورش این نیست که تردید خوب است؛ بلکه تردید کنید تا بتوانید تحقیق کنید. تا زمانی که انسان در سنن محیط خودش و در تقالید پدران و مادران تردید نکند هرگز موفق به تحقیق نخواهد شد.

پس اینکه عرض کردم قرآن هم دعوت به شک کرده است این جور دعوت به شک کرده است؛ می گوید در صحت آنچه از اینها گرفته اید تردید کنید که بتوانید مجالی برای تحقیق بیابید. من این شک را «شک مقدس» می نامم، یعنی شکی که برای تحقیق و مقدمه تحقیق است.