درباره علت یابی و کالبد شکافی واقعه 17شهریور 1357باید به چند نکته دیگر نیز اشاره کرد. موقعیت میدان ژاله در مقایسه با دیگر نقاط، از چند جنبه حائز اهمیت بود:

الف) وجود مجمع معارف اسلامی که به عنوان کانون تبلیغی علیه نظام شاهنشاهی به شمار می رفت. این مجمع توانسته بود، تعداد قابل توجهی از مردم و نیروهای مخالف را به خود جذب کند. از سوی دیگر ایراد سخنرانی های پرشور و انقلابی آیت الله یحیی علامه نوری همراه با طرح تشکیل حکومت اسلامی بر جاذبه این مجمع می افزود.

ب) بیشتر تظاهرات و ناآرامی ها در مرکز شهر رقم می خورد و از آنجا به طرف جنوب تهران هدایت می شد. میدان ژاله به عنوان مرکز فعالیت های مجمع معارف اسلامی و اشراف آن به میدان های خراسان و شوش، می توانست به عنوان یک نقطه مناسب به شمار آید.

ج) محدودیت و موقعیت استراتژیک میدان ژاله این امکان را به نیروهای نظامی می داد تا به آسانی آنجا را به کنترل خود درآورند، تسلط نیروهای مستقر در خیابان های اطراف میدان نیز می توانست بر میزان اقتدار آنها بیفزاید.

نکته دیگر بحث زمینه های ایجاد حکومت نظامی به عنوان یکی از دلایل مهم کشتار مردم در روز 17 شهریور می باشد که در این ارتباط می توان به این موارد اشاره کرد:

الف) گسترش تظاهرات به همراه شعارهای مطرح شده ای چون «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» و شعار «مرگ بر شاه» که برای نخستین بار در آن روزها بر زبان ها جاری شده بود.

ب) دادن گل به سربازان و در آغوش گرفتن آنها به همراه طرح شعارهایی همچون «برادر ارتشی، چرا برادرکشی» و «سرباز، تو اسیر دست شاهی» که ادامه این روند موجب تزلزل روحیه سربازان و نزدیکی ارتش به انقلاب شد.

ج) صدمه زدن به بسیاری از مراکز و موسسات دولتی که این امر می توانست توسط گروه های چریکی در قالب گوشه ای از جنگ های شهری انجام شود.

د) احساس خطر جدی در عدم کنترل و تامین شهراز سوی نظامیان و ایجاد یک جنگ روانی واقعی بین آنها.

بعد از این واقعه با موج اعتصابات سراسری، گسترش ناآرامی ها، تغییر دولت شریف امامی، تشکیل دولت ارتشبد غلامرضا ازهاری و پس از آن دولت شاپور بختیار و در نهایت خروج شاه از ایران، پیروزی انقلاب تسریع و تسهیل شد.

منبع: بخشی از یک مقاله با عنوان «گام ها و گلوله ها» به قلم محمد طحان.