نشست هفتاد و پنجمین سالگرد مهاجرت آوارگان لهستانی به ایران در بحبوحه جنگ دوم جهانی، صبح سه شنبه 11 مهر در بنیاد لاجوردی برگزار شد.به گزارش ایلنا، در ابتدای مراسم، کاردار سفارت لهستان با اشاره به واقعه تاریخی مهاجرت لهستانی ها به ایران گفت:120 هزار شهروند لهستانی (چه نظامی و چه غیرنظامی) به طور معجزه آسایی 75 سال پیش وارد ایران شدند. آنها به ایران آمدند و از گرسنگی، کار اجباری در اردوگاه های شوروی سابق و بیم مرگ نجات یافتند. «پتریشیا اوزجان – کارولفسکا» ادامه داد: بسیاری از این پناهجویان مریض بودند و به خاطر بیماری های مختلف جان خود را از دست دادند و در ایران دفن شدند. عده ای هم درمان شدند و بهبود پیدا کردند. با اینکه تعداد کمی از آنها در ایران ماندگار شدند، مابقی که رفته بودند همیشه از ایران به نیکی یاد می کردند. این تجربه پایه و بنای روابط گسترده ای را بین لهستان و ایران ایجاد کرد. همچنین«خسرو سینایی»؛ کارگردان سینما درباره فیلم «مرثیه گمشده» و مراحل ساخت آن توضیح داد و گفت: سال 1349 من در وزارت فرهنگ و هنر بودم و هنوز وارد تلویزیون ملی ایران نشده بودم. یک روز دوست مسیحی من پدرش فوت کرد و من در مراسم تدفین پدر او در گورستان دولاب حاضر شدم. آنجا سنگ قبرهایی را دیدم همه، یک دست و یک شکل. بعد از پرس وجو متوجه شدم که این سنگ قبرها متعلق به لهستانی هایی است که در زمان جنگ جهانی دوم به ایران آمده بودند. این نخستین جرقه در ذهن من برای ساخت این فیلم بود. دقیقا موقعی با ساخت این فیلم موافقت شد که این مساله بعد سیاسی پیدا کرد. سال 1353 بعد از سفر شاه و ملکه به زلاندنو و مواجه شدن آنها با کودکان لهستانی در آنجا، برای ساخت این فیلم، ما را به زلاندنو فرستادند. سینایی ادامه داد: سپس به ایران برگشتیم و به خانه هایی در اهواز، بندرانزلی، اصفهان و... رفتیم. در کل، من 19 ساعت راش گرفتم. در نهایت انقلاب شد و این پروسه سرانجام در سال 1362 بعد از 12 سال به اتمام رسید. متاسفانه یکبار تلویزیون ایران، فیلم 93 دقیقه ای «مرثیه گمشده» را با سانسور در 81 دقیقه نشان داد.

نمایشگاه عکس «متولدین لهستان مستقل، لهستانی ها، کودکان اصفهان پس از 75 سال به ایران بازمی گردند» فردا در گالری کاخ سعدآباد تهران و سه شنبه 18 مهر در موزه هنرهای معاصر اصفهان گشایش می یابد.