هرچند تهدید به رفراندوم در کردستان عراق می توانست ابزاری برای فرصت سازی و کسب امتیاز از دولت مرکزی باشد؛ اما اجرای آن، این فرصت را سوزاند و حتی آن را به یک تهدید جدی برای کردها تبدیل کرد. اینکه چرا باوجود همه مخالفت ها در داخل و خارج اقلیم و مهیانبودن شرایط داخلی و خارجی، مسئولان اقلیم بر انجام رفراندوم اصرار ورزیدند، جای تامل دارد! رفراندومی که باید به عنوان «یک گام به پیش و چند گام به پس» از آن یاد کرد، هرچند از لحاظ احساسی توانست رویای دیرین کردها را در مراحل نخست و برای چند روز محدود تعبیر کند اما در ادامه نه تنها به واقعیت نپیوست؛ بلکه شرایط بدتری را برای کردستان عراق و آینده آن رقم زد