نام انور خامه ای بیش از هر چیز ما را یاد گروه «پنجاه و سه نفر»، حزب توده و انشعاب او و همفکرانش از این حزب می اندازد؛ گرچه دکتر خامه ای در آستانه صد و یک سالگی در کنج دنج منزل خود، در روزهای فراغت از هیاهوی سیاسی دوران جوانی به سر می برد، اما زمانی که از آن روزگار لب به سخن می گشاید، می شود حرارت آن ایام تاریخ معاصر ایران را از شراره واژه های بریده بریده اش حس کرد! انور خامه ای در ابتدا از شاگردان فیزیک دکتر تقی ارانی در دبیرستان بود که بعدها با مارکسیسم و تفکرات ارانی آشنا و از همراهان او شد که به دستگیری او و دیگر افراد حلقه ارانی در دوران رضاشاه منجر شد که به گروه پنجاه و سه نفر موسوم است.