واقعیت حتی وقتی سعی در انکارش هم داریم، چنان سایه وار دنبال مان می آید، تا اینکه جایی خفت مان را بگیرد. رمان آخرین رویای فروغ، از یک سفر بیرونی شروع شده و به یک سفر درونی می انجامد با این تفاوت که در سفر بیرونی جمعی هستند و در سفر درونی تنها یک نفر از این جمع هست: سفری بی بازگشت و ابدی. انسان می تواند با همه عالم با ناراستی و فریب زندگی کند اما خودش، تنها کسی است که ممکن نیست بتواند خود را فریب بدهد. حتی اگرسال های زیادی گذشته باشد و گمان کند یادی و خاطره ای را از ذهنش پاک کرده است. اما تنها با یک تلفن می فهمیم همه رشته های این سال ها پنبه شده است. خانم جان با یک تلفن زیر و رو می شود. همسر سابقش از او خواسته تا به شهری بیاید که سال ها پیش شبی را در آن سپری کرده و خاطرات خوبی دارند و حالا او سه سال پس از مرگ همسرش، دست از خودفریبی برداشته و عزمش را جزم کرده تا به دیدار دلدار قدیمی برسد. یکی از نوه ها تنها کسی است که او را در این راه یاری می دهد. اما شاید هیجان دیدار پس از این همه سال خانم جان را به بیمارستان می کشاند و سپس حافظه ای که گم می شود. ما نمی دانیم همسراول خانم جان از کجا فهمیده که او دیگر همسری ندارد که به خود جرات داده و چنین درخواستی کرده است و چرا دیگر ازدواج نکرده؟ اما می دانیم این دو هنوز همدیگر را به شدت دوست دارند هرچند که خانم جان حالا دیگر اگر هم بخواهد، نیازی به کتمان نیست. زیرا نه صحبت می کند و نه ذهنش را یارای تشخیص کسی است: پس با خیال راحت روی تخت خوابیده و می گذارد داستان با او و بدون او پیش برود. گاهی همه اتفاق ها دست به یکی می کنند تا روند یک موضوع به شکلی پیش برود که سر آخر از پرده برون بیفتد. همسر دوم خانم جان از او خواسته تا همسراول به فراموشی مطلق سپرده شود و برای این کار نباید هیچ یک از افراد خانواده بویی از گذشته خانم جان ببرند اما همسر دوم غافل است که هرگز نمی تواند به درون خانم جان نقب بزند. راز بزرگ خانم جان سال های زیادی همراه او در پس پرده زندگی می کند. نویسنده شاید به عمد انتهایی ترین شهر مازندران را هم برای داستان انتخاب کرده که با انتهای زندگی خانم جان مطابقت کند که البته کاری است بسیار زیبا. در واقع دو نقطه انتها را به هم گره زده است. رامسر، انتهایی ترین شهر استان مازندران، روزگاری نقطه آغاز و سپس پایان زندگی و خاطرات خانم جان و همسر اولش، حالا به محل متشنجی تبدیل شده که فرزندان او هریک به شرح درونی خود می پردازند و سرانجام یکی از دامادها این جرات را به خود می دهد که اعتراف کند: «ما نمی تونیم اون طور که دل مون می خواد زندگی کنیم. هیچ کدوم مون.» ص154: در واقع این کنایه، از خانم جان شروع شده که برخلاف خواسته خودش به همسری مرد دوم درمی آید و از همه افراد خانواده عبور می کند تا به خودش برسد. یعنی باز یک نقطه نهایی که نویسنده با زیرکی تمام به آن اشاره کرده است و وجود مارهایی که می تواند به شکلی در زندگی انسان ها هم حضور داشته باشند: انسان نماهایی که مثل مار نیش می زنند و نابود می کنند تا سرانجام خود هم نابود شوند. آخرین رویای فروغ: سیامک گلشیری. نشر: چشمه. چاپ دوم.