عصر امام صادق (ع)یکی از توفانی ترین ادوار تاریخ اسلام است که از یک سو اغتشاش ها و انقلاب های پیاپی گروه های مختلف، بویژه از طرف خونخواهان امام حسین (ع) رخ می داد، که انقلاب ابوسلمه در کوفه و ابومسلم در خراسان و ایران از مهم ترین آنها بوده است و همین انقلاب سرانجام حکومت شوم بنی امیه را برانداخت و مردم را از یوغ ستم و بیدادشان رها ساخت. به همین دلیل سرانجام بنی عباس با تردستی و توطئه، بناحق از انقلاب بهره گرفت و حکومت و خلافت را تصاحب کرد. دوره انتقال حکومت هزار ماهه بنی امیه به بنی عباس توفانی ترین و پر هرج و مرج ترین دورانی بود که زندگی امام صادق (ع) را فراگرفته بود.

و از دیگر سو عصر آن حضرت، عصر برخورد مکتب ها و ایدئولوژی ها و عصر تضاد افکار فلسفی و کلامی مختلف بود که از برخورد ملت های اسلام با مردم کشورهای فتح شده و نیز روابط مراکز اسلامی با دنیای خارج، به وجود آمده و در مسلمانان نیز شور و هیجانی برای فهمیدن و پژوهش پدید آورده بود.

عصری که کوچک ترین کم کاری یا عدم بیداری و تحرک پاسدار راستین اسلام، یعنی امام صادق (ع)، موجب نابودی دین و پوسیدگی تعلیمات حیات بخش اسلام، هم از درون و هم از بیرون می شد.

اینجا بود که امام صادق (ع) دشواری فراوان در پیش و مسئولیت عظیم بر دوش داشت. پیشوای ششم در گیرودار چنین بحرانی باید از یک سو به فکر نجات افکار توده مسلمان از الحاد و بی دینی و کفر و نیز مانع انحراف اصول و معارف اسلامی از مسیر راستین باشد، و از توجیهات غلط و وارونه دستورات دین به وسیله خلفای وقت جلوگیری کند.

علاوه بر این، با نقشه ای دقیق و ماهرانه، شیعه را از اضمحلال و نابودی برهاند، شیعه ای که در خفقان و شکنجه حکومت پیشین، آخرین رمق ها را می گذراند و آخرین نفرات خویش را قربانی می داد و رجال و مردان با ارزش شیعه یا مخفی بودند یا در زرق و برق حکومت غاصب ستمگر ذوب شده بودند و جرات ابراز شخصیت نداشتند، حکومت جدید هم در کشتار و بی عدالتی دست کمی از آنها نداشت و وضع به حدی خفقان آور و ناگوار و خطرناک بود که همگی یاران امام صادق (ع) را در معرض خطر مرگ قرار می داد، چنان که زبده هایشان جزو لیست سیاه مرگ بودند.