منصور ایمانی

به قصد دهلران، حوالی 11 صبح از قلاویزان بیرون آمدیم. فرماندار مهران قافله را تا ابتدای جاده دهلران همراهی کرد. ماشین ها تا از دیدرسش دور نشده بودند، همان جا ایستاده بود و با نگاهش بدرقه مان می کرد. سرم را که از پنجره زرد قناری بیرون آوردم و صحنه بدرقه اش را دیدم، با خودم گفتم؛ به جای قمپز درکردن جلوی دوربین ها و تریبون ها، کار فرهنگی را از همین آقای فرماندار یاد بگیر! آن زمان همکار اداره کل فرهنگ و ارشاد ان شاءالله اسلامی کردستان بودم. تعارف چرا؛ امروز در دولت اعتدالیون، برای یافتن فرمانداری که هم عرق عمرانی داشته باشد و هم سیره فرهنگی، باید مثل ملای روم، چراغ برداریم و گرد شهر بگردیم!

مقداری که رفتیم، تابلوی «دهلران 120km»، شتاب ماشین ها را زیادتر کرد. دو سمت جاده مهران به دهلران تا دور دست ها، دشت و زمین های کشاورزی بود و از سمت جنوب، به کوه های خاکی منتهی می شد. در آن دشت درندشت، آن هم در فصل بهار، زمین شخم نخورده و کشت نشده فراوان دیدم و میان این دشت، هیچ مرد کهنی به چشمم نخورد. شاید برای ریشه یابی این وضع، باید به غیر از نقصان مدیریت های دولتی، گناه را به گردن گاوهای نری هم می انداختم که بی کار و بی عار، در گوشه و کنار دشت سفیل و سرگردان رها شده و سرگرم چرا یا نشخوار بودند. روستاهایی کنار جاده دیدم با خانه هایی تازه ساز، که از معماری و مصالح شان می فهمیدی، الگوی ساخت و سازها بومی نیست و تهاجم فرهنگی از طریق شبکه های ماهواره ای و سریالهای تلویزیونی خودمان هم، برای عشایر مهران و دهلران سوغات فرستاده شده است. راستش تقلید ما هم حکایتی دارد دیدنی و شنیدنی. به وقت تقلید چیزی از بیگانه، گاهی نمکش را چنان زیاد می کنیم که بیگانه خود هم، از چشیدن آش مان اقش می گیرد! منظورم خانه های روستاهای اطراف همین جاده است، که معماری و مصالح ساختش، نه با اقلیم و آب و هوای منطقه سازگاری داشت و نه با الگوهای معماری ایرانی، شباهت.

حدودا 12 ظهر بود که رسیدیم دهلران. اینجا هم نگاه اول به مسافر می گفت که شهر را تازه ساخته اند. برخلاف انتظارم، دهلران را شهری آباد و پرتحرک و با طراوت دیدم. البته اینجا هم مثل جاهای دیگر کشور، برای سوغاتی های مدرنیزم آغوش باز کرده بود و سنتها و علائق بومی اش، تا حدودی به فراموشی سپرده شده بود. ویترین مغازه ها و پوشش و سر و روی جوانها و تبلیغات کالاهای خارجی، در چشمم زل زده بود و می گفت؛ آقای دلواپس! ما اینجا را هم اشغال کرده ایم! انگار به جای سفرنامه نویسی افتاده ام توی خط مصیبت خوانی! باید برگردم سر خط. کار چندانی توی شهر نداشتیم. به رسم به جا آوردن ادب اداری، مقصد ما فرمانداری دهلران بود و دیداری کوتاه با مسولین آنجا. ساختمان فرمانداری، محوطه وسیع و زیبایی داشت که با نخلها و درختان و گل های گرمسیری، زینت و زیورش داده بودند. گلهای خوشه ای سفید اقاقیا، کنار بوته های بنفشه و ختمی و سوسن برگهای صورتی رنگ، سفره بهاری دهلران را در اولین روز اسفند ماه، زیبا و چشم نواز کرده بود. روز قبل در سنندج، در ولایت پیر سپیدموی زمستان نفس می کشیدیم و امروز در ایلام، به میهمانی ولایت سبزقبای بهار آمده بودیم. این که می گویند ایران کشوری است چهارفصل، نه مبالغه کرده اند و نه بی راه گفته اند. ما خود دو فصلش را طی یک روز دیدیم. آقای صفری فرماندار دهلران و همکاران شان، به استقبال کاروان اداری کردستان آمده بودند. چون وعده نهارمان شوش بود، بعد از خوش و بشی مختصر، افراد قافله را برای استراحتی کوتاه به مهمان سرا دعوت کردند. عوض رفتن با رفقا، به خیابان برگشتم. شهر، جنب و جوش خوبی داشت و از ترافیک کلان شهرها و شهرهای بزرگ و کوچک خبری نبود. اغلب مغازه ها مشتری داشتند و جالب اینکه مغازه دارها بیشترشان جوان بودند. خوشحال بودم که این جوانها عاقل تر بودند و دور کارمندی را خط کشیده و پی کاسبی و کسب و کار آزاد رفته بودند. داخل مغازه ای اغذیه فروشی، دو تا جوان فروشنده نظرم را جلب کردند و وارد مغازه شدم. مغازه نسبتا بزرگی داشتند و صندلی ها تماما در اشغال مشتری بود. نوشیدنی خنکی خواستم و بهانه ای یافتم برای گپ و گفتی کوتاه، تا راجع به اوضاع دهلران در زمان جنگ، سوالی بکنم و جوابی بشنوم. یکی شان گفت: «زمستانها که هوای اینجا بهار می شود، شهر می افتاد دست بعثی ها و تابستان ها که عین جهنم بود، می گذاشتند برای ما. دهلران در طول هشت سال جنگ، چندین بار بین ما و دشمن دست به دست شد و سرآخر هم بچه های بسیجی و ارتشی، شهر را پس گرفتند. ولی خب لعنتی ها شهر را ویران کرده بودند». دلم می خواست بیشتر بپرسم، ولی دیدم مشتری ها گرسنه اند و من هم مزاحم کسب و کارشان شده ام. از طرفی خودم هم فرصت چندانی نداشتم. وقتی رسیدم فرمانداری، دوستان هم از مهمان سرا بیرون آمده بودند. بقولی وقت بسی تنگ بود و نه جای درنگ. شوش با روایاتی کهن از حضرت دانیال نبی - صلوات الله علی نبینا و علیه - و حماسه های دفاع مقدس، منتظر مرکب زائرین مشتاقش بود.

من از دیار حبیبم، نه از بلاد غریب

مهیمنا به رفیقان خود رسان بازم