آرشیو چهارشنبه ۲۷ تیر ۱۳۹۷، شماره ۴۱۳۷
اندیشه
۱۴

فلسفه اسلامی ترجمه فلسفه یونانی نیست

منوچهر صدوقی سها ( پژوهشگر فلسفه اسلامی)

در آثاری که مستشرقین راجع به فلسفه اسلامی نوشته اند، تلقی حاکم این است که فلسفه اسلامی چیزی جز ترجمه فلسفه یونانی نیست و این نگرش تبدیل به یک اصل شده است، تا جایی که اگر کسی غیر از این بگوید، گویی حرف عجیب و غریبی زده است. در حالی که واقعیت کاملا چیز دیگری است. تردیدی نیست که در فرآیند نهضت ترجمه مسلمانان متونی را از فلسفه یونانی ترجمه کردند که در راس آنها کتاب الطبیعه و کتاب مابعدالطبیعه ارسطو و کتاب اثولوجیا قرار دارند. من مطالبی که این آثار به خصوص در رابطه با وجود دارند، استخراج کرده ام. بعد مطالبی که فلاسفه خودمان تا قرن ششم هجری که اوج فلسفه اسلامی است، از فارابی و ابن سینا و فخر رازی و حتی حکمایی که چندان مشهور نیستند را نیز درباره «وجود» استخراج کرده ام و آنها را با آنچه در فلسفه یونانی بیان شده، مقایسه کرده ام. از این مقایسه با حدت و شدت آشکار می شود که فلسفه اسلامی ترجمه فلسفه یونانی نیست. یعنی احدی نمی تواند با مقایسه نشان دهد که مطالب فیلسوفان ما ترجمه مطالب فیلسوفان یونانی است. البته تردیدی نیست که مسلمانان از یونانیان متاثر شده اند، اما مگر می شود فرهنگی داخل فرهنگ دیگری بشود و عینا باقی بماند؟ در حوزه اسلامی متفکرانی بودند و فلسفه یونانی را خوانده اند. اما خودشان دستگاه ایجاد کرده اند.