آرشیو شنبه ۱۳ امرداد ۱۳۹۷، شماره ۴۱۵۱
سیاست نامه
۱۴

کتابخانه

فلسفه و تاریخ علم

«جهان بینی ها» درآمدی بر تاریخ و فلسفه علم است. این کتاب تاکنون تنها اثر نویسنده آن ریچارد دویت به شمار می رود. دویت، استاد فلسفه فیرفیلد ایالات متحده است. با وجود مقدماتی بودن متن «جهان بینی ها»، خواننده به زودی درخواهد یافت که این کتاب به یمن احاطه نویسنده بر هر دو قلمرو تاریخ علم و فلسفه علم در کنار نثر شیوا و منقح او، استدلالی بلند را علیه دست کم دو سوء باور بنیادی راجع به سرشت علم و فلسفه نیز شکل داده است. به عبارت دیگر این کتاب را روی هم رفته می توان نه فقط درآمدی بر تاریخ و فلسفه علم، بلکه دعوتی دلگرم کننده به تعمق جدی خواننده - هرچقدر هم مبتدی- در این دو قلمرو تلقی کرد.

«جهان بینی ها» نوشته ریچارد دویت با ترجمه احسان سنایی اردکانی توسط انتشارات ققنوس به تازگی منتشر شده است که از مهم ترین سرفصل های آن می توان به موارد ذیل اشاره کرد: جهان بینی ارسطویی، ملاحظات مقدماتی، معضل استقرای هیوم، ساختار فیزیکی علم، کرویت زمین، حرکت ستارگان، حرکت خورشید، حرکت ماه، منظومه بطلمیوسی، منظومه کوپرنیکی، واهد تلسکوپی گالیله، جهان بینی نیوتنی، نظریه نسبیت، نظریه کوانتوم، نظریه تکامل، دلالت های دینی و...

جایگاه شعر نزد ارسطو

بوطیقا از مهم ترین میراث فلسفی ادبی یونان است: این رساله، اولین کار بازمانده در حوزه نظریه دراماتیک و اولین رساله فلسفی موجود با تمرکز بر سخن شناسی و نظریه ادبی است. ارسطو در این رساله، مفهومی را بررسی می کند که از آن تحت عنوان «شعر» یاد می کند. این رساله را ابتدا ابوبشر متی بن یونس- از نسطوریان بغداد که رییس منطقیان عصر خویش به شمار می آمد- از سریانی به عربی ترجمه کرد. البته آن ترجمه از خطا و ابهامات زیادی برخوردار بود. بعد از او شاگردش یحیی بن عدی دست به ترجمه دوباره آن می زند و یعقوب بن اسحاق الکندی برای اولین بار آن را تلخیص کرد. پس از کندی ابونصر فارابی (متوفی به سال 339) که شاگرد ابوبشر متی نیز بود، به شرح و تلخیص فن شعر پرداخت. پس از فارابی معروف ترین کسی که دست به کار شرح و تلخیص فن شعر می شود، ابن سینا است. پس از ابن سینا نیز معروف ترین کسی که به تلخیص و شرح بوطیقا اقدام می کند، ابن رشد است. «بوطیقا» برای زمان های متمادی در دنیای غرب مفقود بوده و تنها در قرون وسطی و اوایل دوره رنسانس از طریق ترجمه لاتین که از روی نسخه عربی نوشته شده توسط ابن رشد، انجام شده بود در دسترس قرار گرفت. این رساله به تازگی با ترجمه رضا شیرمز تحت عنوان «شاعری» توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است. «بوطیقا»ی ارسطو مستقیما از زبان یونانی به فارسی برگردانده شده است.

خوشبختی در نگاه فیلسوفان

سیسلا باک، فیلسوف برجسته اخلاق گرا در «در جست وجوی خوشبختی از ارسطو تا علم مغز» هوشمندانه و بهنگام، سرشت خوشبختی و جایگاه آن را در اندیشه و آثار فلسفی دوره های مختلف بررسی می کند. وی با ظرافت و زیبایی مفاهیم خوشبختی را میان اندیشمندان مختلف، از فیلسوفان یونانی گرفته تا اندیشمندانی همچون دزموند توتو، چارلز داروین، آیرس مرداک و دالایی لاما رد یابی می کند و افزون بر آن جدیدترین نظریه های روانشناسان و اقتصاددانان و متخصصان ژنتیک و عصب شناسان درباره خوشبختی را بررسی می کند. سیسلا باک با پرهیز از نظریه پردازی های انتزاعی، گنجینه ای از مشاهدات دست اول مردمان عادی و شخصیت های معروف درباره خوشبختی را در هم می آمیزد و تصویری ارایه می دهد که شاید بتوان گفت کامل ترین تصویری است که تاکنون از خوشبختی ارایه شده است. «در جست وجوی خوشبختی از ارسطو تا علم مغز» نوشته سیسلا باک با ترجمه افشین خاکباز توسط انتشارات «نشر نو» برای بار دوم منتشر شده است.