آرشیو سه‌شنبه ۲۳ امرداد ۱۳۹۷، شماره ۶۸۵۲
ایران فرهنگی
۱۲

روحیه ایرانی

آنچه امروز و پس از درگذشت علی حاتمی بیش از گذشته نمود دارد و شاید باعث این شده که جایگاه او غیرقابل تکرار به نظر برسد، حال و هوای ایرانی فیلم هایش است. شاید بتوان گفت علی حاتمی ایرانی ترین فیلمساز ماست. جدا از ویژگی های بصری فیلم هایش مثل رنگ، طراحی، لباس و گریم، شخصیت های آثار او روحیه ایرانی دارند. عشق، هجران، آداب و رسوم، نوع روابط، موسیقی، هنر و آنچه در فیلم های او به تصویر کشیده شده مختص جامعه ایرانی است. او که دلبسته فرهنگ و هنر ایرانی بود، در همه فیلم ها و مجموعه هایش کوشید جزئیات این فرهنگ را به تصویر بکشد. رابطه عاطفی ابوالفتح و همسرش، در «هزاردستان» کاملا شرم زنانه شرقی را به نمایش می گذارد. مرد باید بین وظیفه و زندگی خانوادگی انتخاب کند و چاره ای جز دل سپردن به دریای حوادث ندارد. عشق طاهر (امین تارخ) به شاهزاده ترک، از جنس عشق های تراژیک و حزن آلود شرقی است، عشقی که وجه آسمانی پررنگ دارد و با مرگ عجین است. در فیلم «مادر» نگاهی که حاتمی به مرگ، خانواده و نقش مادر در یک خانواده اصیل ایرانی دارد، عینیت یافته است. مادر همچون فرشته ای پاک نهاد و اساس خانواده است. اوست که مثل وطن، انواع و اقسام تفکرها و نژادها را در خود پذیرفته و به آنها رنگ و بویی ایرانی داده است. ویژگی های بصری فیلم های حاتمی بیشتر بر زیبایی های هنر ایرانی متمرکز است، بر نمایش بوته جقه ها، کاشی کاری ها، گلدان های شمعدانی، کوچه های کاهگلی و طاق های ضربی. بازار سنتی و زنان و مردانی که سیمایشان شبیه مینیاتورهای ایرانی است. قاب های فیلم های او چشم نواز هستند و باوسواس و حساسیت خلق شده اند. صحنه سال تحویل در «کمال الملک»، سکانس مرگ مادر در «مادر»، سکانس های بازار و رفت و آمد مردم در «هزاردستان»، زنده کردن لاله زاری زیبا و نوستالژیک در همین مجموعه و نمایش عشقی نامتعارف در خانه کوچک اما آراسته مجید و اقدس در «سوته دلان» بخشی از انبوه تصاویر زیبا و باشکوهی است که او از زندگی ایرانی به یادگار گذاشته است.