آرشیو شنبه ۲۷ امرداد ۱۳۹۷، شماره ۴۱۶۳
جامعه
۱۲
یادداشت

ریشه های اجتماعی بحران بازار ایران

صمد محمدی زاده سماکوش ( جامعه شناس)

وضعیتی که امروز بر بازار ایران حاکم هست و هر روز نسبت به روز گذشته با افزایش قیمت دلار و ارز و سکه مواجه هستیم، بیش از اینکه تحت تاثیر عوامل اقتصادی و شوک های روانی توییت های ترامپ و سیاست های خصمانه ایالات متحده باشد، به سبب از دست رفتن سرمایه های اجتماعی، اعتماد ملی، عدم اعتماد مردم به سیاستمداران و خلاصه به نوعی مخدوش شدن نظام اجتماعی است. اگر مردم منسجم بودند و به دولت اعتماد داشتند و این همه فساد و اختلاس در یکی، دو دهه اخیر اتفاق نمی افتاد، مردم با کم خریدن کالا، اجناس، اتومبیل، سکه، دلار و خیلی چیزهای دیگر به کمک دولت و حاکمیت می شتافتند و بازار خیلی راحت تر آرام و کنترل می شد. امریکا دقیقا از همین راهبرد (تحریم و جنگ روانی و اقتصادی) برای ترکیه هم استفاده کرده است و با تحریم و جنگ اقتصادی و روانی سعی در ازبین رفتن پول ملی این کشور دارد اما واکنش مردم نه خرید مضطربانه و دلهره آور سکه و دلار و هجوم برای خریدن و ذخیره کردن است بلکه همان گونه که در فضاهای مجازی مشاهده می کنیم: مردم به انحای مختلف فی المثل فروش طلا های تزیینی زنان و دختران و تبدیل آن به پول ملی سعی دارند به کمک دولت بروند. یعنی به دولتمردان خود اعتماد دارند و آنها را امانتدار صالح بیت المال می شمارند. اما پاره ای از اتفاقات در ایران این اعتماد ملی به دولتمردان را از بین برد. پرسش «فرزندت کجاست؟» در فضاهای مجازی نمونه بارز افول شدید اعتماد مردم نسبت به سیاستمداران هستند: سیاستمدارانی که شدیدا از سوی جامعه به فساد متهم هستند. تقریبا هیچ کس به سخنان دولت به ویژه درباره بازگشت آرامش به بازار اعتماد ندارد و آنها را سخنان پوچ و توخالی می پندارد. خیلی ها حتی نمی خواهند در این زمینه با تحریم خرید کالاهایی که قیمت آنها شتابان افزایش می یابد به دولت کمک کنند: گویی بعضی از مردم آتش بیار معرکه شدند. این سخنان ترامپ است که خط و مشی کنش های اقتصادی مردم را تعیین می کند. بنابراین زلزله بازار و افزایش سرسام آور قیمت ها قبل از اینکه عامل اقتصادی داشته باشد ریشه در از دست رفتن سرمایه اجتماعی و شکاف بین دولت و ملت و بحران هویت ملی دارد.