شهادت امام محمدباقر(ع) در آستانه برگزاری مناسک حج، حکایت از تقدم کینه برتدبیر از سوی خلفای اموی دارد. آن حضرت(ع) والاترین جایگاه را نزد مسلمانان داشت واندیشمندان هم عصر وی نیزبه فضل وکمال حضرتش اعتراف داشته و او را مقصود و مراد خود می شناختند. پایگاه اجتماعی امام محمد باقر(ع) وجذبه معنوی آن حضرت موجب نگرانی وحسادت هشام بن عبدالملک خلیفه وقت اموی شده و شهادت آن حضرت(ع) را رقم زد. امام باقر(ع) با تکیه برکلام وحی، به عنوان مهم ترین منبع تعالیم عقیده اسلامی، هویت قرآنی شریعت محمدی(ص) را احیا و از مفاهیم کتاب الله در برابر دست درازی های تحریفگران حراست نمود. همچنین آن حضرت(ع) در راستای احیای شریعت پیامبرخاتم(ص) جایگاه حدیث نبوی را رفعت بخشید و پس از برهه ای که نقل حدیث از رسول خدا(ص) ممنوع شده و از اهمیت و جایگاه آن در تشریع شریعت کاسته شده بود، بار دیگرحدیث را به عنوان یکی از نصوص اسلامی به میدان آورد. امام باقر(ع) تنها به نقل حدیث اکتفا نکرد، بلکه پیروان مکتب را به فهم و آشنایی با معانی آن توصیه فرمود. آن حضرت(ع) درفرصتی تاریخی به شکل تفصیلی به تشریع و تشریح اسلام پرداخت و اسلام ناب را به نسل های بعد شناساند. از این رو هر عامل مقومی را که نسبت دین حنیف با رسالت محمدی(ص) را تقویت می نمود، مورد حمایت قرار داد و برای تسهیل این ماموریت الهی به پاسخگویی به ابهامات مسلمانان و تصحیح عقاید عامه از طریق احتجاج با منحرفان و گمراهان پرداخت و توانست شاگردان بسیاری تربیت کند و به اقصی نقاط سرزمین های اسلامی گسیل دارد تا عقاید حقه را ترویج نمایند. امام محمد باقر(ع) با تصریح بر مشخصات یک جامعه اسلامی، بردباری و خیرخواهی برای یکدیگر را از جمله ویژگی های آن جامعه برشمرده و مصداق مسلمانی را صیانت از حق برادر مومن در غیاب او و حسن ظن نسبت به سایر مسلمانان می شناساند.