اجلاس جدید سران کشورهای ایران، روسیه و ترکیه برای پیگیری آینده سوریه، اجلاسی با دیدگاه های متضاد درباره این کشور است. با این حال چون در حمایت از دولت حاکم سوریه، ایران و روسیه دست بالا را دارند، باید دید آنکارا پس از این چگونه عمل می کند. رئیس جمهور ترکیه که به موج سواری در جریانات سیاسی داخلی و خارجی شهره است، در شرایطی در این اجلاس شرکت می کند که هنوز گروه های مخالف دولت در این کشور فعال اند و بسیاری از نهادهای خیریه که همگی زیر ذره بین سازمان امنیت ترکیه «میت» نیز هستند، با حمایت دولت ترکیه آشکار و نهان به کمک های مالی و لجستیکی خود به تروریست ها ادامه می دهند. دیری نخواهد پایید که نتیجه این کمک ها هم مانند حمایت شاهزادگان سعودی از عوامل حمله سپتامر 2001 به برج های دوقلوی نیویورک آشکار می شود. استان ادلب سوریه که هم مرز با ترکیه است، اکنون مجتمع گروه های کوچک و بزرگ تروریستی مخالف دولت سوریه و از جمله داعش و القاعده و جیش الاسلام و گروه برآمده از میان ترکمان های سوریه با ایدئولوژی التقاطی پان ترکی و اخوانی (اخوان المسلمین) و... است. با وجود درخواست روسیه از آنکارا برای متمایز کردن گروه های حمایت شده خود از تروریست ها، تاکنون پاسخی درخور اعتماد داده نشده است. به لحاظ تاریخی دولت خلافت عثمانی که ترکیه جایگزین آن شده است، همیشه با روسیه اختلاف داشته و بعد از فروپاشی خلافت عثمانی و اتحاد شوروی سابق هم اختلاف دو کشور ادامه یافته است. از جنگ چالدران در سال 1514 میلادی تا پایان جنگ جهانی اول که نظام خلافت عثمانی فرو پاشید و خاورمیانه براساس نقشه استعماری سایکس-پیکو و اطلاع امپراتوری روسیه تقسیم شد، هیچ کشوری به اندازه دولت عثمانی و میراث خواران آن که امروز پرزیدنت اردوغان آشکارا داعیه احیای آن را دارد، رقیب ایران نبوده است. بار دیگر یادآور می شوم که تمام مناطق کردنشین شرق و جنوب ترکیه و شمال سوریه و عراق تا «جبال حمرین» در غرب کرکوک، با جمعیتی بیش از 40 میلیون نفر کرد که با ایرانیان پیوستگی نژادی و تاریخی و فرهنگی دارند و با تمام ذخایر معدنی و نفت و گازی موجود در این مناطق، بر اثر هجوم های پی در پی ترک ها از ایران جدا شده است. فقط در دوره 10ساله اول حکومت شاه طهماسب صفوی، چهار بار عثمانی ها به ایران یورش آوردند و اهل تاریخ می دانند پس از سقوط تبریز نخستین پایتخت صفویان از سوی ارتش عثمانی و ترس شاهان صفوی از سقوط قزوین به دست عثمانی ها، پایتخت ایران از این شهر به اصفهان انتقال یافت. امروز سلطان آنکارا روزی متحد استراتژیک اسرائیل و از معدود کشورهای اسلامی است که در تل آویو سفارت دارد و روزی دیگر مدافع غزه است. زمانی با بانوی اول ترکیه میزبان خانواده اسد است و روزی پیشاهنگ حمله نظامی به سوریه برای براندازی دولت این کشور می شود. روزی صف تانکرهای حامل نفت استخراج شده به دست داعش از چاه های نفت سوریه به سوی ترکیه با ماهواره های روسیه افشا می شود و دیگر روز در کاخ کرملین برای مبارزه با داعش با همتای روس خود مذاکره می کند. وجدان های بیدار جهانیان شاهد بودند در حمله مغول آسای داعشیان به شمال سوریه، پرزیدنت اردوغان مانند حامی داعشیان عمل کرد و با حمایت های پیدا و نهان خود راه را برای ارتکاب جنایات و نسل کشی کردها به دست داعش فراهم کرد. با این حال با وجود وعده ها و هلهله اردوغان برای سقوط فوری کوبانی، با مقاومت دلیرانه مردان و زنان کرد و آزادی خواهان جهان، کوبانی نجات یافت.اکنون که زیاده خواهی های ریاست جمهوری ترکیه با اخم و قهر متحدان دیروز و تحریم های کسی مثل خودش مواجه شده است، مانند همیشه در چرخش 180 درجه ای، ستاره اقبال خود را در هم پیمانی با ایران و روسیه می داند. تحریم های ظالمانه علیه ترکیه و ایران باعث نزدیکی ترکیه به ایران نخواهد شد و رقابت تاریخی و منطقه ای این دو کشور انکار ناپذیر است. در بحران چندساله و جنگ داخلی خانمان سوز سوریه، اختلاف دیدگاه و تضاد منافع ترکیه و ایران به بارزترین شکل ممکن عینیت یافته است. ترکیه با تصور فروپاشی دولت سوریه برای بهره گیری هرچه بیشتر از کیک صبحدم پیروزی مخالفان اسد، در صف اول دولت هایی قرار گرفت که خواهان سقوط او بودند و در هر سه حوزه نظامی، لجستیکی و تبلیغاتی از هیچ تلاشی برای رسیدن به این مقصود دریغ نکرد. در حالی که ایران در نقطه مخالف این سیاست ایستاد و در کنار روسیه با تحمل هزینه مالی و جانی فراوان امکان حفظ دولت را فراهم آوردند، تاکنون بخت با مثلت روسیه، ایران، حزب الله و گروه های شیعی مبارز همراه بوده است. دمشق با کمک این حامیان بسیاری از مناطق ویران شده را پس گرفته و مخالفان نظام اینک در ادلب به عنوان آخرین پایگاه خود گرد آمده اند. باید منتظر بود که آیا ادلب سرنوشت نهایی بحران سوریه را رقم می زند یا توافقات پشت پرده قدرت های بزرگ که در عریان ترین شکل ممکن علیه هم صف آرایی کرده اند. در بحران سوریه مواضع اردوغان آرام آرام تغییر یافت. وحشت فزاینده میراث دار سلاطین عثمانی از ظهور یک پدیده مهم در بحران سوریه، خیال پردازی های او را به چالش کشیده است. پاک سازی نوار شمال سوریه از سوی نیروهای مشترک کرد و عرب و مسیحی که مرکز پایگاه خلافت خودخوانده داعش در آن قرار گرفته بود، مانند همیشه ترکیه را به تحرک وادار کرد و بیم آن دارد که این نیرو در شمال سوریه به پایگاه کردهای مخالف ترکیه تبدیل شود. برخی معتقدند موثرترین نیروی میدانی آماده پیکار با تروریست ها، همین مدافعانی هستند که کوبانی و شمال سوریه را آزاد کرده اند؛ Top of FormBottom of Form این همان موضوعی است که اردوغان از آن واهمه دارد؛ به همین دلیل از مواضع قبلی خود عقب گرد کرده و ظاهرا به اردوگاه مدافعان حکومت کنونی سوریه پیوسته و اگر نه در کردار، دست کم در گفتار در مسیر همراهی با سیاست های روسیه و ایران در سوریه گام نهاده است. تحقیر ترکیه از سوی غربی ها، اینک به ایستگاه نوینی رسیده است. در اجلاس روز جمعه، روسای سه کشور که هر سه از سوی آمریکا در فهرست تحریم، اما با سطوح مختلفی قرار گرفته اند، گرد هم می آیند. آنچه دولتمردان و تصمیم سازان دستگاه دیپلماسی ما باید در مناسبات سیاسی جدید مدنظر قرار دهند، این است که سیاست خارجی ایران باید بیش از هر چیز متضمن منافع میان مدت و دراز مدت کشور و یافتن متحد واقعی باشد. بدون تعریف نقش درخور توجهی برای کردهای سوریه و هم پیمانان عرب و مسیحی آنان در شمال سوریه که نقش موثری در مهار تهاجمات ویرانگر داعش داشته اند، افق آینده سوریه روشن نیست. به همین دلیل حامیان داعش از نقش آنان بر فرایند دموکراتیزه شدن واقعی در سوریه هراسان هستند؛ چنان که در زمان سقوط صدام، ترکیه بزرگ ترین مخالف نقش آفرینی کردها در عراق بود که این مخالفت راه به جایی نبرد و اینک ترکیه با در اختیار گرفتن بازار اقلیم کردستان و عراق بیشترین بهره برداری اقتصادی از صدور کالا و مشارکت در پروژه های عمرانی این کشور را نصیب خود کرده است. وضعیت هم پیمانی ایران با دیگر میهمان نشست جمعه، در این یادداشت نمی گنجد؛ اما اقتضا دارد دیپلماسی خارجی و منطقه ای ما در دام اشتباهات گذشته نیفتد و در طرحی که ترکیه ایفای نقش می کند، وارد نشود. بروز و ظهور نیروهای کرد که با ایران پیوند تاریخی و فرهنگی دارند، در ساختار سیاسی سوریه برای ایران نه فقط تهدیدی نیست؛ بلکه می تواند به مثابه عاملی مهم و تاثیرگذار در راستای تامین منافع ملی ایران و ارتقای ظرفیت های هم گرایی سیاسی و فرهنگی مورد حمایت و توجه دستگاه دیپلماسی کشور قرار گیرد. ترکیه امروز همان ترکیه دوران آتاتورک و سلاطین عثمانی است.