ولایت و حاکمیت خداوند همانند رحمت الهی که به رحمت رحمانی عام و رحمت رحیمی خاص تقسیم می شود، دو دسته است:

1. ولایت عام: این ولایت فراگیر و عمومی است و شامل همه مردم می شود. خداوند در باره این ولایت خویش می فرماید: : فالله هو الولی؛ پس خداوند همو تنها ولی مطلق است. (شوری، آیه 9)

2. ولایت خاص: این ولایت تنها نسبت به مومنان اعمال می شود و خداوند توجهی خاص نسبت به مومنان داشته و کارهایشان را انجام می دهد؛ زیرا آنان خداوند را وکیل خود قرار داده و با توکل، امورات خویش را به خداوند تفویض و واگذار کرده اند. خداوند در باره این ولایت می فرماید: الله ولی الذین آمنوا؛ خداوند ولی کسانی است که ایمان آورده اند. (بقره، آیه 257) این ولایت خاص الهی آثاری دارد که از جمله آنها رهایی مومنان از ظلمات مادیت و محبت دنیا و نیز کفر و کفران و رساندن آنان به نور اسلام و ایمان و قرآن است که در همین آیه بیان شده است.