تاریخ و ادبیات این کهن دیار سرشار از غم فراق ها، رفتن ها و جدایی هاست. نسل به نسل از آن عبور کرده ایم و بی توجه به عوامل به وجود آورنده آن، به زیستن و به سرنوشت، عادت کرده ایم. غبطه خورده ایم و در حسرت این فراق، سخن گفته ایم، ولی بی ایمان بدان سخن.

دربه دری و هجرت و فراق در اغلب آثار نویسندگان و شعرا و حکمای پارسی زبان بکرات دیده می شود و همین دربه دری و هجرت بوده که سعدی را، سعدی کرده و عشق و علاقه به موطن، او را دوباره به شیراز کشانده. اما بزرگان و حکیمانی هم بوده اند که رفته و باز نیامده اند و به دلیل بلندی و پستی های مملکت مان و تغییرات سیاسی و جدا شدن بخش هایی از کشورمان و استقلال تازه این بخش ها، اکنون صاحبانی پیدا کرده اند که حتی از خودشان نمی پرسند که رودکی و فردوسی به کدام زبان یا مولانا به چه زبانی می سروده اند؟