زیارت اربعین و آیین مشایه - که در برگردانی نارسا به پیاده روی ترجمه شده و بزرگ ترین اجتماع هویت بخش شیعیان جهان به شمار می رود - آیینی است شیعی که با طعم و لحن عراقی برگزار می شود. به حکم آن که از دیرباز برگزارکنندگانش مجاوران مرقد اباعبدا… الحسین، یعنی اهل عراق بوده اند و بخصوص در قرن اخیر که مرزهای دنیای جدید، اهل ملت اسلام را در حصار کشورها آورده است، بیش از پیش رنگ عراقی یافته و با شور و جنون اهل عراق درآمیخته است. آیینی با این ویژگی مهم که تماشاگر و ناظر ندارد و هرکه هست یا زائر است یا خادم و همه حاضران برگزارکنندگان آنند. تو اگر برای تماشا هم رفته باشی، کرم خادمان، در شمار زائرانت به حساب می آورد و در آن شط جاری که به زیارت حسین می رود،

حل می شوی. البته جنس حضور زائر در آیین مشایه و نسبتی که او با امر ولایت برقرار می کند، با جنس آیین زیارت متفاوت است. آنجا خلوت است و حضور و نیایش و اینجا انجام عملی که با سختی و دشواری توام است. آن زیارت است و این سفری همراه با تحمل رنج برای رسیدن به مقام زیارت.

اما نکته ای که این سال ها و در پی استقبال کم نظیر ایرانیان از این آیین شگفت، گاه مورد غفلت واقع شده و می شود، اهمیت وجه استراتژیک حضور در این آیین است؛ اهمیتی که گاه در پی غلبه برداشت ایدئولوژیک و شیوع تعابیر شاعرانه و عارفانه از آیین مشایه، از نظر زائران ایرانی فراموش می شود.

باید در نظر داشت، آنچه زیارت اربعین و آیین مشایه را برجسته و آن را واجد وجه هویت بخشی می کند، حضور شیعیان سراسر جهان است، حول محور زیارت

اباعبدا… الحسین. این حضور و وجه استراتژیک نباید در سایه دیگر وجوه مشایه قرار گیرد و به حاشیه برود و غلظت نگاه ایدئولوژیک و روایت های شاعرانه نباید به رقیق شدن آن بینجامد.

به هوش باشیم که تلقی ایدئولوژیک صرف از یک مفهوم توامان ایدئولوژیک و استراتژیک می تواند هردو وجه ایدئولوژیک و استراتژیک مفهوم را از معنا تهی کند. حواسمان باشد مشایه فرصتی است برای همراهی و همدلی و همزبانی تمام شیعیان و نه فقط مجالی برای کسب یک تجربه معنوی شخصی در نسبت با امر ولایت.