در سال 1376 به پیشنهاد وزارت راه و ترابری روز 26 آذر به عنوان «روز حمل ونقل» شناخته شد. آغاز تحولات ساختاری حمل ونقل کشور به حدود یکصد سال قبل برمی گردد. نخستین بار در سال 1285 (ه.ش) اداره طرق و شوارع تاسیس شد. در سال 1301 (ه.ش) اداره کل طرق و شوارع در وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه تشکیل می شود که از آن می توان به عنوان نخستین ساختار سازمانی این بخش در کشور نام برد.

در سال 1309 امور مربوط به راه از وزارت فواید عامه جدا شده و وزارت طرق و شوارع تاسیس شد. در ادامه همین روند و با توجه به وابستگی شدید نهادهای اقتصادی، صنعتی و کشاورزی کشور به راه و نیاز به راه های اتومبیل رو و در نتیجه، نیاز به یک سازمان جدید، در سال 1315 وزارت راه با هدف تامین راه های ارتباطی کشور تشکیل شد. در سال های 1345 و 1347 مجددا تغییرات عمده ای در سازمان و تشکیلات وزارت راه به وجود آمد. در سال 1351 وزارت راه، تشکیلات منسجم تری یافت. در این زمان سازمان های وابسته به وزارت راه، شامل راه آهن دولتی ایران، هواپیمایی کل کشور و مرکز هواشناسی بودند.اساسی ترین تغییر تشکیلاتی با تصویب قانون تغییر نام وزارت راه و ترابری در سال 1353 به وقوع پیوست، براساس این قانون وظایف جامع تر و گسترده تر بر عهده این سازمان نهاده شد و حمل ونقل به عنوان رکن اساسی در وظایف وزارت راه وترابری محسوب شد.

سازمان بنادر و کشتیرانی نیز به این وزارتخانه انتقال یافت و آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک نیز به سبب ارتباط وظیفه به وزارت راه و ترابری جزو سازمان های وابسته به وزارت مذکور در آمد. سپس در سال 1354به سبب گسترش فعالیت راهداری در سطح استان ها، اداره کل راهداری به معاونت اجرایی و راهداری تغییر شکل یافته و ادارات کل فنی به منظور پشتیبانی فنی و عملیاتی استان ها در این حوزه ایجاد شدند.در سال 1361 ادارات کل راه وترابری استان ها در مجموعه حوزه معاونت پارلمانی و برنامه ریزی قرار گرفتند و با اصلاح عنوان معاونت راهداری به معاونت راهداری و هماهنگی امور استان ها به این معاونت ملحق شدند. در همین سال عمده ترین تحول در ارتباط با حمل ونقل جاده ای، در تشکیلات مصوب با ایجاد یک شاخه معاونت در ستاد، تحت عنوان معاونت حمل ونقل جاده ای صورت پذیرفت. در سال 1371 و در اجرای قانون تعدیل نیروی انسانی دستگاه های دولتی، تشکیلات وزارت راه وترابری مورد بازنگری قرار گرفت.

در این بازنگری معاونت های حقوقی و برنامه ریزی و ساختمان و توسعه راه آهن رسما سازماندهی و دارای تشکیلات تفصیلی شدند. همچنین با تصویب قانون تاسیس شرکت سهامی تامین ماشین آلات و تجهیزات راهداری و راهسازی، اداره کل تامین ماشین آلات منحل و جهت انجام بررسی های کارشناسی لازم، اداره کل مطالعات و بررسی های فنی ماشین آلات ایجاد شد. سوم آبان ماه 1383 در پنجاه و هشتمین جلسه شورای عالی اداری کشور، بنا به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و سازمان امور اداری و استخدامی کشور با جدایی وظایف حمل ونقل جاده ای از پیکر وزارت متبوع و ادغام آن در شرکت سهامی خاص پایانه های عمومی وسایل نقلیه باربری، سازمان حمل ونقل و پایانه های کشور تاسیس شد.