«مشق شب» ابزاری ارتباطی بین دانش آموز، والدین و اولیای مدرسه بوده است. اگر بخواهیم بدون پیش داوری و قضاوت فلسفه وجودی «مشق شب» را بررسی و تحلیل کنیم این توصیف بهترین است که بگوییم وسیله ارتباطی است بنابراین چه عنوان آن «مشق شب» باشد چه عنوان دیگری به آن بدهیم باید وسیله ارتباط بین دانش آموز، والدین و اولیای مدرسه را حفظ کنیم. بنده نیز تا این اندازه که «مشق شب» وسیله ارتباط والدین با مدرسه است با وجود و انجام آن موافق هستم. اما پرسش این است که چه زمانی «مشق شب» موجب بروز بحران شده و حالتی خطرناک به خود می گیرد که سیستم آموزشی ما تصمیم به حذف یا کاهش آن می گیرد. در پاسخ به این پرسش باید گفت آن زمانی «مشق شب» حالت خطرناک به خود می گیرد که ابزاری آسیب زننده در دست والدین دارای وسواس های خاص نظیر «کامل طلبی» می شود. والدینی که گاه ممکن است حتی تحصیلات کافی نداشته باشند یا درک درستی از وضعیت آموزش و شیوه یادگیری یا استعدادهای فرزند خود ندارند. به عبارت دیگر وزیر آموزش و پرورش نیز که مدتی قبل خواهان حذف «مشق شب» از مدارس شد متوجه آن بخش خطرناک و بحران زای این ابزار شده بود. بخشی که با آن والدین تصور می کنند این «مشق شب» است که فرزندشان را به موجودی خارق العاده در جامعه تبدیل می کند یا از او یک نابغه می سازد. بنابراین «مشق شب» از این منظر آسیب های بسیار زیادی دارد و نقاط منفی آن بیش از تاثیرات مثبت آن ارزیابی می شود. اگر از این زاویه به موضوع بنگریم می بینیم که والدین با «مشق شب» به دستیار آموزشی تبدیل شده اند در حالی که آنها باید رابطه عاطفی با فرزند خود را در دستور کار داشته باشند. به بیانی ساده باید بر این نکته تاکید کنم که آسیب های «مشق شب» طیف متنوعی است ازجمله بروز رفتارهای «شبه بیش فعالانه» در کودکان و دانش آموزان یا بروز اختلالات یادگیری که به سبب مداخله والدینی رخ داده است که به زبان عامیانه باید گفت کاربلد نیستند و موجب ایجاد فشارهای روانی به فرزند خود شده اند. این تحلیلی فارغ از جانبداری است.

اما آنچه نباید از آن غافل شد این است که با حذف «مشق شب» ارتباط والدین با فرزند و اولیای مدرسه چگونه حفظ می شود؟ حفظ این ارتباط نباید به قیمتی تمام شود که در آن مادر عاطفی دانش آموز ما به یک معلم یا دستیار آموزشی تبدیل شود. اما فارغ از این بحث نیز باید مراقب آسیبی دیگر باشیم.البته باید دغدغه علما را جدی گرفت و انتقاد آنها را از منظری دیگر مورد توجه قرارداد، اما جدای از آن والدین باید به این نکته حساس باشند که چه سازمان ها و موسساتی از وسواس ها و نگرانی های آنها سود می برند؟ وقتی والدینی داشته باشیم که به کودک و استعداد او نگاهی خاص دارند و می خواهند از او یک نابغه یا موجود خارق العاده بیافرینند طبعا از این فرصت عده ای سوءاستفاده می کنند و برای عملی کردن چنین خواسته ای نقشه طراحی می کنند و مبالغ آنچنانی مطالبه می کنند. ما باید این دو مبحث را از هم تفکیک کنیم یعنی موضوع «مشق شب» به عنوان یک وسیله ارتباطی بین مثلث دانش آموز، والدین و مدرسه و موضوع «مشق شب» به عنوان یک وسیله درآمدزایی برای گروه هایی خاص. ما باید بتوانیم به راه حل بینابین برسیم. تلاش ما در گام نخست باید حفظ رابطه والدین با اولیای مدرسه باشد و باید از آنها مراقبت کنیم تا از نقش خود یعنی پدر و مادر بودن فاصله نگیرند و به دستیاران آموزشی تبدیل نشوند.