آرشیو یکشنبه ۹ دی ۱۳۹۷، شماره ۶۹۶۱
کتاب
۱۵

تازه های نشر ادبیات

زهره مسکنی (نویسنده و منتقد ادبیات)
فیلم همچون فلسفه

«فیلم همچون فلسفه؛ اندیشیدن بر پرده» عنوان کتابی نوشته توماس. ای وارتنبرگ است که ستاره نوتاج و مجید پروانه پور آن را ترجمه کرده اند و توسط انتشارات نیلوفر منتشر شده است.نویسنده در این کتاب به این موضوع می پردازد که فیلم ها چگونه می توانند به نقد ایده هایی نظیر ماهیت شخص بودن، مبنای اخلاق و شک گرایی معرفت شناختی بپردازند. وارتنبرگ مطرح می کند که فرم های خاص گفتمان های فلسفی ابتدا به شیوه سینمایی بیان شده و سپس با تبیینی نظام مند به فلسفه می پردازند. او با بررسی فیلم هایی چون مردی که لیبرتی والانس را کشت، عصر جدید، ماتریکس، درخشش ابدی یک ذهن پاک، مرد سوم، چشمک و امپایر چگونگی طرح ایده های فلسفی در این فیلم ها را شرح می دهد.

کتاب از هشت فصل با عناوینی چون آیا می توان فلسفه را بر پرده کشید، یک آزمایش فکری شک گرایانه، هوش اخلاقی و محدودیت های وفاداری و ماهیت فلسفه سینمایی تشکیل شده و به نظر می رسد مطالعه آن برای دانشجویان فلسفه و علاقه مندان به سینما و نظریه های فیلم مفید باشد. نوشتن این کتاب با مجموعه ای از سخنرانی های نویسنده به عنوان استاد میهمان لورهولم در گروه مطالعات سینمایی دانشگاه کنت کانتربری آغاز شده و برخی از مطالب آن پیش از این در مجلاتی از جمله زیبایی شناسی و نقد هنر، پژوهش های میدوست در فلسفه و مجله بین المللی مطالعات فیلم منتشر شده است.

نویسنده در مقدمه این کتاب آورده است: «هنگامی که نخستین بار ادعا کردم فیلم ها می توانند با دل نگرانی های فلسفی مرتبط باشند، این ادعا با سکوتی مرگبار در جهان فلسفه حرفه ای امریکایی - انگلیسی مواجه شد. حال، پس از گذشت یک دهه و نیم، افتخار می کنم که عضوی از زیررشته ای از فلسفه هستم که در حال شکوفایی است و نه تنها با تفکر درباره مسائل فلسفی که در باب ماهیت فیلم ها مطرح می شود، بلکه همچنین با بهره گیری از این رسانه در حکم روشی برای پرداختن به مسائل فلسفی، فیلم ها را جدی می گیرد…»

چنین کنند جانوران

ویل کاپی یکی از طنزنویسان امریکایی نیمه اول قرن بیستم است که به تازگی معروف ترین کتابش با عنوان «چنین کنند جانوران» توسط محمود فرجامی و فرزانه احمدی به فارسی ترجمه شده و انتشارات روزنه آن را منتشر کرده است.کتاب «چنین کنند بزرگان» پیش از این به قلم همین نویسنده با ترجمه و بازآفرینی نجف دریابندری در نشریه خوشه به سردبیری احمد شاملو منتشر شده که بنا به گفته دریابندری این ترجمه با اصل کتاب متفاوت بوده است. اکنون پس از گذشت حدود پنجاه سال از آن زمان، دو مترجم دیگر سعی کرده اند بخش هایی از سه کتاب این نویسنده درباره جانوران را در کتاب جدید «چنین کنند جانوران» به مخاطبان ارائه دهند. این کتاب در چهار بخش ماهیان، پرندگان، پستانداران و نخستی ها، با استفاده از ابزار طنز به معرفی ویژگی های جانوران مورد اشاره می پردازد و این خواننده است که می بایست با بهره گیری از طنز هوشمندانه به کار رفته در متن به نیت اصلی نویسنده پی ببرد.مترجمان کتاب علاوه بر بازگرداندن شوخ طبعی های ویل کاپی به فارسی، داده های علمی او را با دیده احتیاط بازبینی کرده و در پانوشت صفحات، به طور مفصل تمام ابهامات یا احتمالات مباحث زیست شناسی را شرح داده اند. آیا ماهی ها فکر می کنند، دوک شکلی های لیز و لذیذ، سالمون، اردک ماهی و… از سرفصل های بخش ماهیان این کتاب است. اعتراف نامه ای علیه پرندگان، هوبره بزرگ، مرغ باران، فلامینگو و… از عناوین فصل پرندگان است. خرس قطبی، سگ آبی، مورچه خوار، تنبل و… از عناوین فصل پستانداران است. همچنین در فصل نخستی ها با عناوینی چون انسان نئاندرتال، انسان مدرن، انسان جاوه، انسان پکن و… مواجه می شویم.

سینما رکس

«سینما رکس» عنوان کتابی نوشته سید حمیدرضا رئوفی است که در آن به شرح و تحلیل فاجعه سینما رکس آبادان پرداخته و انتشار آن نیز بر عهده مولف بوده است.

نویسنده کتاب اهل آبادان است و با جمع آوری اسناد مرتبط با این موضوع و همچنین گفت و گو با شاهدان واقعه آتش سوزی سینما رکس سعی بر جلب توجه مجدد اذهان عمومی به زوایای این حادثه و شفاف سازی ابهامات احتمالی آن دارد. وی اسناد و روایات مختلف در این زمینه را ارائه داده و در نهایت قضاوت درباره فرضیات موجود را به خواننده واگذار کرده است. کتاب در شش فصل با عناوین سینما رکس، حسین تکبعلی زاده و آتش سوزی، از کودکی تا جنایت، بعد از جنایت، شهود فاجعه و وضعیت سینما و وقایع بعدی به بررسی ابعاد این فاجعه پرداخته است. نویسنده معتقد است آتش سوزی سینما رکس آبادان یکی از وقایع تاریخی این مملکت است و روشن شدن این فاجعه در حقیقت روشن سازی بخشی از تاریخ کشور و جامعه بشری است. گزارش های دادگاه رسیدگی به این پرونده و مطالب منتشر شده از طریق رسانه های وقت، بخش مبسوطی از مطالب این کتاب را به خود اختصاص داده است. همچنین اسامی قربانیان شناخته شده حادثه و تصاویری از پروانه سالن نمایش، نامه شهردار در خصوص نواقص سینما، عکس های سینما قبل، هنگام و بعد از آتش سوزی، تدفین اجساد قربانیان و… از مواردی است که در بخش ضمایم کتاب به چشم می خورد.

شهر… آورد

آثار اهالی فرهنگ و ادب شهرستان ها حاصل تلاش علاقه مندان حوزه ادبیات در نواحی دور از پایتخت است که معمولا در شرایط سخت به کسب تجربه و ممارست در راستای روشن نگه داشتن چراغ محافل ادبی خود مشغول اند. مجموعه داستان «شهر… آورد» از جمله همین آثار و محصول چهار سال فعالیت داستان نویسان جوان اهل شهرستان سبزوار است که شامل هجده داستان کوتاه از هشت نویسنده این خطه است. حسن کی قبادی، اعظم اسراری، صفورا تقوی مقدم، محمد فارسی نژاد، علی رمضانی، علی ششتمدی، حمید ابارشی و زهرا ممتحنی نویسندگان این مجموعه هستند که داستان هایی نظیر تکثیر پر دردسر؛ انکار درد؛ رختخواب؛ آقای حمیدی آرام و قرار نداشت؛ بازم نتونستم؛ وقتی قلبت می تپد؛ شب، هتل، گرگ و پایان تجسم را در این مجموعه به رشته تحریر درآورده اند. مضامین داستان ها گوناگون است و اگر بخواهیم یک عبارت کلی را به عنوان ویژگی مشترک آنها به کار ببریم، تغییر سبک زندگی و روابط انسان ها در عصر حاضر از اشتراکات قصه های مورد اشاره است. بدیهی است که کاربرد برخی واژه های بومی و منطقه ای در چند داستان مجموعه نیز از شاخص های این مجموعه به شمار می رود که برای خواننده اهل خراسان آشناست و احتمالا برای سایر خوانندگان نیز خالی از لطف نیست. در بخشی از داستان وقتی قلبت می تپد نوشته علی ششتمدی می خوانیم: «… تکه های سنگ را که دست مندلی می دادم سعی می کردم نگاهم سمت کرز نیفتد. جایی که تو و معصومه و زن های دیگر آمده بودید در آفتاب بعدازظهر پاییزی ظرف ها را به آب بزنید؛ اما چه کار می شود کرد وقتی تمام وجودت تو را به نگاه کردن فرا می خواند! نگاهم را به سنگ ها قفل کرده بودم، مبادا که وسوسه دیدن تو آن را از من بدزدد، ببرد میان زن های دور و بر کرز…»مجموعه داستان «شهر… آورد» به همت حسن کی قبادی از میان آثار اعضای حلقه داستانی کویر تحت حمایت موسسه شهرستان ادب جمع آوری شده و توسط انتشارات امید مهر منتشر شده است.