«زوهر» نام مجموعه ای از کتب بنیادین و کلاسیک عرفان یهودی قبالایی است. این اثر شاهکاری در زمینه ادبیات عرفانی به شمار می رود و از منابع کهنی همچون تلمود، میدراش ها و آثار عرفانی و فلسفی یهود سود جسته است. زوهر شرحی عرفانی - رمزی و تاویلی بر تورات است. محتوای کتاب زوهر در باب ذات خداوند، منشا و ساختار جهان، ذات و سرشت روح، رستگاری و نجات، ارتباط بین نفس و تاریکی و خویشتن حقیقی با نور خداوند است و بیان می کند که چگونه خداوند که قبالاییان آن را «ان سوف» می نامند، جهان را به وسیله 10 سفیروت اداره می کند. زوهر قرن هاست که بخشی از ادعیه یهودیان به شمار می رود و قداست آن هم پایه تلمود و میدارش هاست و این قداست تا به امروز نیز ادامه یافته است. این کتاب تفسیری عرفانی بر تورات است که در اصل به زبان آرامی و به سبک الواح موسی نوشته شده و مشتمل بر 18 صحیفه است که هریک دربردارنده آرای عرفانی نویسنده آن است. زوهر مهم ترین اثر ادبی قبالا است و به عنوان حکمتی رازآمیز تلقی می شود. بررسی تکوین و شکل گیری اعتقادات دینی این کتاب در طی مدت زمانی طولانی و در میان گسترده ترین نهضت ها در یهودیت، به خصوص نهضت های دینی، نشان می دهد که زوهر به مدت سه قرن از سال 1500 تا 1800 میلادی با تلمود و کتاب مقدس برابری می کرده و مورد پذیرش بوده است. این کتاب منشا آموزه و وحی تلقی می شده است.

اخیرا بخش هایی از زوهر به فارسی ترجمه شده است. انتخاب بخش های کتاب اصلی و ترجمه از زبان آرامی به انگلیسی را گرشوم جی. شولم انجام داده است. شولم (متولد 1897 در برلین و درگذشته در 1982 در اورشلیم) فیلسوف و استاد عرفان کلیمی و پایه گذار نوین مطالعات کابالا بود. شولم برای تحقیقات و نطق های گردآوری شده اش تحت نام «جریانات بزرگ عرفان یهودی» (1941) (ترجمه فریدالدین رادمهر، انتشارات نیلوفر) به شهرت جهانی رسید. مجموعه گردآوری شده از سخنرانی ها و دست نوشته های وی تحت عنوان «درباره کابالا و نمادهایش» که در سال (1965) منتشر شد، جانی تازه به عرفان قبالا داد و باعث معرفی جهانی و ترویج مکتب قبالا به غیر یهودیان شد. شولم در مقدمه کتاب نشان می دهد که قبالا از اجزای اساسی تفکر و تاریخ یهود است و زوهر از مکتب نوافلاطونی یهودی قرون وسطا و مکتب گنوسی تاثیر زیادی گرفته است. مهم ترین روشی که زوهر از آن استفاده می کند، رمز یا روش استعاری است. در این روش است که به ان سوف و 10 سفیروت اشاره شده و تورات در سایه آنها تفسیر شده است. ان سوف واژه ای برای خداوند و به معنای لایتناهی است. این واژه عبری به معنای بی پایان است و در حقیقت از ان سوف است که خلقت سفیروت آغاز می شود. سفیروت از نمادهایی تشکیل شده که اساس و جوهر قبالا را تشکیل می دهند و نشان دهنده راز خلقت و رابطه آن با خداوند است. شولم در مقدمه به شکلی موجز زمینه تاریخی زوهر، مشخصه ادبی آن و سپس خاستگاه شکل گیری و نویسنده واقعی آن را بررسی کرده است. مترجم فارسی نیز مقدمه ای بر کتاب نوشته و در آن به دو جنبه متفاوت سیر تاریخی زوهر و تمثیل گرایی در زوهر پرداخته است. کتاب در بخش اول با برشیت یا سفر پیدایش آغاز می شود که روایتی است از آفرینش، جهان، زن و مرد، روح و… ، شموت یا سفر خروج در بخش دوم و اسفار قلهت (لاویان)، بمیدبار (اعداد) و دواریم (تثنیه) در بخش سوم آمده است. در این دو بخش که هریک به قسمت های کوچک تری تقسیم شده، مهم ترین مفاهیم عرفان قبالا بررسی شده است.

واژه زوهر در کتاب مقدس و در رویای یحزقل (حزقیال)، بخش هشتم و آیه دوم آمده و به معنای نور و روشنایی است. این اثر خود مجموعه ای از کتاب هایی است که تفاسیری بر جنبه های عرفانی تورات هستند. قبالایی ها معتقدند که کلمات کتاب مقدس نه تنها دربردارنده پیامی الهی است که پیامی فراتر از آن را نیز نشان می دهد. تفسیر کتاب مقدسی زوهر شکلی رازورزانه از ادبیات حاخامی است که به زبان آرامی به نگارش درآمده است. زبان آرامی زبان دوره معبد دوم و زبان اصلی بخش های وسیعی از کتاب های دانیئل (دانیال) و عزرا در کتاب مقدس و زبان اصلی تلمود بوده است. زوهر نخستین بار در اسپانیا پدیدار شد اما شولم با بررسی تاریخی نشان می دهد که کتاب زوهر را یک عارف یهودی اسپانیایی به نام مشه لئونی به رشته تحریر درآورد. اینکه او نویسنده واقعی زوهر است بعدها اثبات شد، زیرا او در دوره ای که این کتاب را به منصه ظهور درآورد، ادعا کرد صرفا از کتاب کهن حاخام شیمعون بن یوحای، حاخام قرن دوم میلادی، رونویسی کرده است. بر طبق اساطیر یهود، حاخام شیمعون برای فرار از آزار و اذیت رومیان 13 سال در غاری در ییسرائیل پنهان شد. در این مدت او به مطالعه تورات اشتغال داشت و الیاهو (الیاس) زوهر را به او تعلیم داد.

زوهر از بخش های گوناگون تشکیل شده است. مشه لئونی، میدراش پنهان را که نخستین بخش زوهر است، به زبان های آرامی و عبری تحریر کرد. این کتاب تفسیری بر بخش های تورات و کتاب روت است. مشه لئونی، بین سال های 1280 تا 1286 بخش های اصلی زوهر را تالیف کرد. این تالیف تفسیر عرفانی مغشوشی بر تورات بود که از شماری از آثار ادبی مجزا تشکیل شده بود. به نظر می رسد که زوهر از لحاظ ساختار ادبی ظاهری اثری یکپارچه نیست و نمی توان آن را همانند غالب آثار دوران شکل گیری قبالا که از همان زمان و حتی پیش تر به ما رسیده است، نوعی تفسیر نظام مند از جهان بینی قبالا دانست. زوهر، یعنی اثر طبع شده ای که به دست ما رسیده، مجموعه ای از رسائل و نوشته هایی است که از لحاظ صورت ظاهری با یکدیگر بسیار متفاوت اند. ظاهرا اغلب بخش های کتاب که به زبان آرامی است از تفسیرهایی بر عبارات کتاب مقدس، مثل های کوتاه و وعظ های طولانی تشکیل شده اند و حتی سلسله شروح منثور و هنرمندانه حاخام بن یوحای، استاد پرآوازه قرن دوم میلادی، دوستان و شاگردانش را نیز دربر می گیرد. این شروح بر کتاب مقدس بوده و مطابق با معنای پنهان آن نگاشته شده اند. دیگر بخش ها که قسمت اندکی را تشکیل می دهند، روایت هایی نامشخص یا کاملا واقعی هستند و صحنه ها و اشخاصی که در این اثر به روشی بسیار نمایشی توصیف شده اند وجود خارجی ندارند. بخش اصلی زوهر که بر طبق قسمت های اسفار خمسه تورات یعنی برشیت (پیدایش)، شموت (خروج)، بمیدبار (اعداد)، دواریم (تثنیه)، وییقرا (لاویان) ترتیب یافته اند، دعوی آن دارد که میدارشی کهن است و در بیشتر جزئیات خود از سبک آثار میدارشی کهن قرن اول میلادی تقلید می کند، در حالی که این کتاب در کل از این سبک گذر می کند و سبک وعظ های متفاوت قرون وسطا را اختیار می کند.