عزاداری سالار آزادگان دو وجه دارد؛ وجه اول معارف است، وجه دوم مناسکی برای رسیدن به این معارف.  در واقع مناسک اعم از سینه، زنجیر، قمه، قیمه و... همه مناسکی بسته به روش عزاداری محلی برای عزای سالار شهیدان است. اما به قول شهید مطهری همه می دانیم که حسین(ع) رفت. پس چه به جاست؟  معارف حسین(ع) درک موقعیت یک انسان موحد در زیر چکمه های بیعت ظلم و عکس العمل ها و روش او در موحد ماندن ، درس های حسین (ع) برای بشر، رفتار خانواده اش، عبرت های تاریخ از چگونگی ذبح شریف ترین انسان و قتل عام خانواده پیامبر دنیای اسلام توسط مومنان فاسد و جاهل و ساکت.  معارف حسینی دریایی است که قطره ای از آن مناسک حسینی است. اتفاقا در این ایام به خاطر توجهات بی مبنا به مناسک حسینی به آن مقدار که حجاب معارف حسین(ع) شده اند؛ فرصتی است برای درک تازه و عرفان به حسین(ع).  مناسک عزاداری طریقتی سنتی و اغلب طیبند که راهی برای شنیدن و گفتن از حسین(ع) است.  اما در این ایام که راه های بسیار و نو برای شعائر درک حسین(ع) هست، این مناسک سنتی در اولویت نیستند؛ آنها طریقی برای رسیدن به درک و استدراک شخصیت بزرگ آزادگان جهانند.  لذا معارف حسینی را شاخص ایام محرم امسال قرار دهیم و مناسک را به وقتی که حق الناس حسین(ع)، بر ذمه ما نباشد، موکول کنیم.  در پایان خوب است که نگاه امام خمینی(ره) که معتقد است محرم و صفر موجب زنده نگه داشتن اسلام می شود را در قضایای مربوط به سلامتی انسان ها در نامه اش به آیت الله پسندیده با نگاه عام خود مقایسه کنیم:  

«بسمه تعالی

برادر بزرگوارم، قربانت شوم

شما را به خدای متعال قسم می ‏دهم به حرف های دکتر ترتیب اثر دهید. چرا موجب نگرانی همه می شوید؟ خداوند لازم نموده است که در مواقع احتمال ضرر، انسان از آنچه موجب است اجتناب کند، اگر چه ترک حج و صوم و صلوه باشد.

شما می خواهید موافق حکم خدا عمل کنید، کاری نکنید که خداوند نعوذبالله‏ از شما ناراضی باشد. این احتیاطات شما برخلاف شرع و لازم است از آن اجتناب فرمایید. والسلام.13/1/65

روح الله‏ الموسوی الخمینی»