دنیای اقتصاد: دوران گذار انرژی به دور از سوخت های فسیلی به سمت منابع پاک تر برای انرژی و الکتریسیته در همه قاره ها در حال پیشرفت و توسعه است، اما به دلیل سطوح مختلف سرمایه گذاری، حمایت های سیاسی و اجتماعی با سرعتی نابرابر به پیش می روند. بیش از یک دهه است که کشورهای سراسر جهان به طور پیوسته منابع برق پاک خود را افزایش داده اند و به مزایای متعدد کربن زدایی سیستم های نیروی خود توجه دارند.

سرعت استفاده از انرژی پاک در 5 سال گذشته رشد فزاینده ای داشته است. به ویژه در آسیا، اروپا و آمریکای شمالی که در آن ترکیبی از عوامل از جمله عجله برای کاهش اتکا به واردات سوخت و تلاش برای افزایش اشتغال زایی به وضوح مشاهده می شود، این سرعت شتاب گرفته و دولت ها و کسب وکارها را وارد عمل کرده است. اما مسیرها به سوی تامین برق پاک تر حتی در قاره های مشابه بسیار متفاوت است، همان طور که در اروپا نیز چنین است. فرانسه دو سوم برق خود را از رآکتورهای هسته ای تامین می کند، نروژ حدود 90 درصد الکتریسیته موردنیازش را از سدهای آبی و دانمارک نزدیک به 70 درصد از انرژی خود را از رآکتورهای هسته ای، مزارع بادی و خورشیدی تامین می کند.

گستره وسیع راه حل های انرژی پاک موجود نشان می دهد که هیچ مسیر ثابتی برای کربن زدایی سیستم های نیرو وجود ندارد، بلکه مجموعه ای از ابزارها هستند که می توانند با توجه به ترکیب منحصربه فرد هر کشور مانند جغرافیا، شرایط زمین شناسی، سیستم های انرژی قدیمی و محدودیت های فضایی آنها بهینه شوند. در ادامه خلاصه ای از جایگاه کشورهای کلیدی در مناطق اصلی از نظر میزان تامین برق از منابع پاک ارائه شده است.

داده های اندیشکده انرژی Ember نشان می دهد که تا پایان سال 2023، آمریکای لاتین و منطقه کارائیب بیشترین سهم برق تولید شده از منابع پاک (69.3 درصد) را نسبت به تمامی مناطق داشتند. اروپا با حدود 59 درصد برق تولید شده از منابع پاک در رتبه دوم قرار دارد و پس از آن اقیانوسیه با حدود 49 درصد و آمریکای شمالی با حدود 47 درصد قرار دارند. آسیا تا اواخر سال 2023 حدود 30 درصد از برق خود را از طریق منابع پاک تولید می کرد. اندیشکده Ember شرایط مناطق آفریقا و خاورمیانه را به صورت ماهانه ردیابی نمی کند، اما آخرین آمار تولید سالانه نشان می دهد که آنها در حال حاضر به ترتیب حدود 25 و 5 تا 6 درصد تامین برق خود از منابع پاک را تضمین می کنند.

اروپا یکی از فعال ترین مناطق برای توسعه انرژی پاک در سال های اخیر پس از تهاجم روسیه به اوکراین که بازارهای برق در سراسر این قاره را متلاطم کرده، است و جرقه آغاز تلاش ها برای کاهش وابستگی منطقه ای به واردات سوخت های فسیلی را برانگیخت. این در حالی است که اکثر اقتصادهای بزرگ اروپایی تا پایان سال 2023 بیش از نیمی از کل منابع برق خود را از منابع پاک تامین می کردند. برخی از کشورهای اروپایی مانند فرانسه، فنلاند، سوئد و نروژ، به لطف ناوگان رآکتورهای هسته ای تثبیت شده یا شبکه های سدهای آبی گسترده، اکثریت برق موردنیاز خود را برای چند سال از منابع پاک تامین کرده اند.

سایر کشورها نیز به تازگی از منابع تولید برق پاک بهره برداری کرده اند، مانند هلند و لهستان که هر دو سهم انرژی پاک از کل تولید برق خود را در 5 سال گذشته دو برابر کرده اند. به نظر می رسد برنامه های تهاجمی در سطح منطقه برای توسعه بیشتر ظرفیت تولید برق خورشیدی و بادی، اروپا را در خط مقدم بازارهای انرژی پاک در حال توسعه سریع نگه دارد.

کشورهای سراسر قاره آمریکا دارای گستره وسیعی از سطوح تولید برق پاک هستند. در آمریکای لاتین، غول قدیمی انرژی پاک برزیل، بیش از 75 درصد از برق خود را از منابع پاک - عمدتا سدهای آبی - برای چند دهه تامین کرده است. به طور مشابه، کلمبیا، ونزوئلا، اروگوئه و پاراگوئه همگی 70 درصد یا بیشتر از برق موردنیاز خود را از منابع پاک به لطف شبکه های آبی پیچیده دریافت می کنند. شیلی (که از اواخر سال 2023 بالغ بر77 درصد برق خود را از منابع پاک تامین کرده) برای تامین برق پاک خود به ترکیبی از آب، خورشیدی و باد متکی است.

در شمال این منطقه، سهم انرژی پاک در ترکیب تولید برق کاهش می یابد. مکزیک یکی از کشورهایی است که کمترین سهم را از برق پاک در منطقه دارد (21 درصد تا اواخر سال 2023)، این در حالی است که ایالات متحده (41 درصد) و السالوادور (43 درصد) نیز کمتر از 50 درصد برق پاک دارند. با این حال کانادا حدود 80 درصد برق خود را از منابع پاک تامین می کند و این به لطف یک شبکه آبی گسترده است.

آسیا خانه برخی از سریع ترین و بزرگ ترین بازارهای تولید انرژی پاک و همچنین برخی از مهم ترین عقب ماندگان در این خصوص را در خود جای داده است. سهم 31 درصدی برق چین از منابع پاک تحت الشعاع کشورهای دیگر قرار دارد. اما از نظر وزن مطلق تولید، چین به تنهایی در صدر ایستاده است و تقریبا دو برابر بیشتر از بزرگ ترین تولیدکننده بعدی، ایالات متحده، برق پاک تولید می کند. زغال سنگ منبع اصلی انرژی برای تاسیسات برق چین است، اما رشد بی سابقه در ظرفیت بادی و خورشیدی به این معنی است که سهم انرژی پاک از کل تولید به سرعت در حال افزایش است.

هند همچنین یک توزیع کننده برق پاک پرتکاپو است، اما تا اواخر سال 2023 تنها حدود 20 تا 25 درصد از کل برق را از منابع پاک تامین کرده است. سایر اقتصادهای با رشد سریع، از جمله فیلیپین، تایلند و بنگلادش نیز سهم نسبتا پایینی از انرژی پاک دارند، (کمتر از 25 درصد)، اگرچه ویتنام و پاکستان در محدوده بالای 40درصد سهام خالص دارند.

سیستم های گزارش دهی مقطعی داده های انرژی، ردیابی پیشرفت انرژی پاک را در همه کشورها، به ویژه در آفریقا و خاورمیانه دشوار می سازد. به استثنای کنیا و اتیوپی که دارای شبکه های بزرگ تولید برق زمین گرمایی و آبی هستند، این مناطق از نظر حرکت انرژی پاک عقب مانده اند. اتکای دائمی شدید به سوخت های فسیلی با منابع محلی و کمبود بودجه موردنیاز برای انجام تعمیرات اساسی سیستم انرژی که در جاهای دیگر دیده می شود، موانع اصلی توسعه انرژی پاک در این مناطق هستند. در هر صورت، پیشرفت مهم هنوز در چند کشور کلیدی، از جمله مصر، نیجریه، آفریقای جنوبی، مراکش و امارات متحده عربی مشهود است، که باید به پیشرفت بیشتر در سطح منطقه به سمت اهداف تولید پاک در دهه های آینده کمک کند.