پرسش:

از منظر آموزه های وحیانی چه موانعی موجب می شود که انسان در مقابل انذارهای الهی مخالفت کند و از آنها تاثیر نپذیرد؟

پاسخ:

بدون تردید سبک زندگی عقلای هر جامعه ای این است که آنان همواره به دنبال جلب منفعت و دفع ضرر هستند. به بیان دیگر هر چیزی که برای انسان و ارزش های انسانی نافع باشد، عقل اقتضا می کند که انسان مطالبه گر آن باشد و هر چیزی که برای او مضر و خطرناک باشد باز هم اقتضای عقلی آن است که انسان از آن پرهیز کند. در طول تاریخ بشر 421 هزار پیامبر از طرف خدای متعال برای هدایت تشریعی انسان آمدند و او را از عذاب های اخروی و دنیوی و دوزخ برای عصیان و نافرمانی او انذار و خبر دادند. در اینجا عقل اقتضا می کند که انسان این انذارها را جدی بگیرد و تحقیق کند و با کشف حقیقت ضررها و آسیب های محتمل را از خود دفع کند. اما سوال اصلی این است که چرا اغلب انسان ها این انذارهای الهی را جدی نمی گیرند و باور قلبی و یقینی نسبت به معاد پیدا نمی کنند؟!

1- هواپرستی

اولین و مهم ترین مانع حق پرستی، هواپرستی است که ام المفاسد و ریشه همه انحرافات انسان از مسیر حق و حقیقت و نادیده گرفتن انذارهای الهی است. قرآن کریم می فرماید: هرگاه پیامبری حکمی برخلاف هوس های نفسانی آنها می آورد، عده ای را تکذیب کرده و عده ای را به قتل می رساندند (مائده- 07) همچنین در آیه دیگر خطاب حضرت داود(ع) می فرماید: از هوای نفست پیروی نکن که تو را از راه خدا منحرف می کند. (ص- 62)

2- حب دنیا

دنیاپرستان کسانی هستند که محور افکار و اندیشه ها و گفتارهایشان را امور دنیوی تشکیل می دهد. توجه، وابستگی و تعلق خاطرشان به لذت ها و نعمات دنیا است و به آخرت نمی اندیشند و بحث و گفت وگو درباره معاد و آخرت برای آنان جاذبه ای ندارد. بنابراین بشارت و انذار بر دنیاپرستان تاثیری ندارد! قرآن کریم می فرماید: این به خاطر آن است که زندگی دنیا را بر آخرت ترجیح داده اند، و خداوند افراد بی ایمان (و لجوج) را هدایت نمی کند. آنها کسانی هستند که خدا بر قلب و گوش و چشم هایشان مهر ضلابت نهاده است. (نحل- 701 و 801)

3- جهل مرکب

جهل مرکب یکی از بدترین انواع جهل است. یعنی فرد در عین اینکه جاهل است خود را عالم می پندارد و توهم دانایی دارد و اگر کسی هم بخواهد او را از جهلش بیرون آورد، گوش شنوا ندارد و اینها کسانی هستند که به فرموده قرآن خداوند بر دلهای آنان مهر ضلالت می زند. «کذلک یطبع الله علی قلوب الذین لا یعلمون.» (روم- 95)

4- تعصب و لجاجت

خداوند با اصرار و لجاجت انسان بر کفر و عداوت نسبت به حق، پرده ای بر چشم و گوش و قلب او قرار می دهد که مانع تاثیرگذاری بشارت ها و انذارهای پیامبران می گردد. قرآن می فرماید: برخی از کفار به (سخنان) تو گوش فرا می دهند، ولی ما بر دل های آنان پرده ها افکنده ایم تا آن را نفهمند و در گوش آنها سنگینی قرار داده ایم. (آنها به قدری لجوجند که) اگر تمام نشانه های حق را ببینند، ایمان نمی آورند، تا آنجا که زمانی به سراغ تو می آیند که با تو پرخاشگری کنند. کافران می گویند: اینها (آیات قرآن) فقط افسانه های پیشینیان است. (انعام- 52)

5- تقلید کورکورانه از اباء و اجداد

تقلید کورکورانه از پدران و نیاکان چنان حجاب ضخیمی بر عقل و فکر انسان ایجاد می کند که او هر حقیقتی را منکر می شود. به همین دلیل وقتی به آنان گفته می شود: به سوی آنچه خدا نازل کرده و به سوی پیامبر(ص) بیایید، می گویند: آنچه از پدران خود یافته ایم ما را بس است. آیا اگر پدران آنها چیزی نمی دانستند و هدایت نیافته بودند (باز هم از آنها پیروی می کنید؟) (مائده- 401)

6- وسوسه های شیاطین

یکی دیگر از موانع تاثیرگذاری انذارهای الهی وسوسه های شیطانی است که موجب قساوت قلب و افکنده شدن پرده بر دل و چشم و گوش انسان می گردد. قرآن می فرماید: چرا هنگامی که مجازات ما به آنها رسید، تسلیم نشدند و خضوع نکردند؟ بلکه دل های آنان قساوت پیدا کرد و شیطان هر کاری را که می کردند در نظرشان زینت داد. (انعام- 34)

1- وجود رهبران فاسد

رهبران و قدرت های حاکم فاسد که در جوامع به استثمار و استعمار مردم می پرداختند، هیچ گاه نمی توانستند وجود انبیای الهی را تحمل کنند. دعوت انبیا را مخالف خواسته ها و منافع شخصی خود می دانستند و برای نابودی ایشان از هیچ توطئه ای دریغ نمی کردند!

2- وجود تبلیغات سوء و محیط فاسد

قرآن کریم می فرماید: ما قوم تو را بعد از تو آزمودیم و سامری آنها را گمراه ساخت (طه- 58) سامری از غیبت موسی(ع) سوءاستفاده کرد و با تبلیغات خاصی گروه عظیمی از مردم را از مسیر توحید منحرف ساخت.