فهرست مطالب
نشریه عرفان اسلامی
پیاپی 20 (تابستان 1388)
- 308 صفحه، بهای روی جلد: 20,000ريال
- تاریخ انتشار: 1388/06/20
- تعداد عناوین: 9
-
صفحه 13در این مقاله به انتقاد از مبانی تعلیم و تربیت عقل گرایی ارسطویی پرداخته شده و به معرفی مبانی نظریه تعلیم و تربیت عرفانی پرداخته می شود که می تواند آموزش و پرورش را متحول نماید; در جهان امروز، چون گذشته، در شرق و غرب دیدگاه عقل گرای ارسطویی مبنا قرار گرفته و آموزش و پرورش هایی که زاییده چنین دیدگاهی است جهانگیر شده و «عقلانیت» حاکمیت یافته است. در حالی که این دیدگاه نقصی مبنایی و بزرگ دارد و ناخود آگاه جهان را به سوی ماده گرایی حریصانه به پیش می برد. به جنبه ظاهری آموزش اصالت داده و از جنبه معنوی و تربیتی آن غافل مانده است. حتی نظریه های تعلیم تربیت کلامی و دین مدار هم در سلطه دیدگاه عقل گرا اسیر مانده اند. در حالی که نظریه تعلیم و تربیت عرفانی این نقیصه ها را ندارد و می تواند نیازهای بشریت را در عرصه جهانی برآورده ساخته و به خوبی بر بحران های فردی و اجتماعی امروز غلبه نماید. در اینجا مبانی نظری این دیدگاه ارائه شده و راهکارهایی عملی در تعلیم و تربیت عرفانی بیا می گردد.
کلیدواژگان: آموزش و پرورش، عرفان، وحدت وجود، فلسفه، ارسطو، عقلانیت، عشق، بحران های اجتماعی -
صفحه 37یکی از مباحث کلیدی دز عرفان اسلامی، بحث وحدت وجود در وحوت شهود است. همواره بین پژوهشگران حوزه عرفان این نزاع مطرح بوده که آیا آن دو واقعا دو مفهوم مجزا هستند و یا دو عنوان برای یک مفهومند و نزاع و مشاجره بین مدافعان آن دو لفظی است. هیمنهو جایگاه سترگ محی الدین ابن عربی باعث شد که تئوری «وحدت وجود» وی تا مدت ها بلامنازع باشد به گونه ای که اکثریت عارفان پس از او بیشتر به تبیین نظریه او می پردازند تا ارائه نظریه ای جدید. در این میان جسارت شیخ علاء الدوله سمنانی و طرح نظریه وحدت شهود قابل تامل است. در این مقاله ابتدا ب مفاهیم شناسی واژگان کلیدی در زمینه تحقیق پرداخته می شود و پس از روشن شدن فاهیم، پیشینه نزاع ارائه می گردد.
کلیدواژگان: وحدت وجود، وحت شهود، تباین وجود سنجی وجود، پانتئیسم، پاننتئیسم -
صفحه 69قطعا انسان در عالم آفرینش واجد جایگاه ممتازی است. در حوزه عرفان اسلامی شاهد یکی از جامع ترین تعاریف از انسان و جایگاه او در نظام هستی هستیم. عرفای مسلمان به خصوص ابن عربی با ارائه ظریف ترین و زیبا ترین تصویر از کامل ترین مرتبه رشد انسان درغالب «انسان کامل»، بر این نظر متفق اند که انسان کامل، نه تنها علت غایی برپایی و قوام عالم هستی، بلکه وجودش مایه بقا و تعادل نظامی هستی است. او عقل مستفاد و قلب عالم وجود است، در او معرفت و عبودیت حق به حد کامل خود رسیده است. او به عنوان کون جامع بهترین دلیل بر حق تعالی است و در مقام قطب و روح عالم صاحب ولایت بوده و قدرت تصرف در عالم را داراست. او حلقه پیوند عالم ملک و ملکوت و واسطه فیض الهی است.
در این مقاله پس از ترسیم تصویری کلی(اگر چه مجمل) از جایگاه وجود انسان و انسان کامل در نظام عالم، از منظر عرفان اسلامی، آراء عارف بزرگ محی الدین ابن عربی در این باب ارائه شده است و در آخر به نقد و بررسی انسان کامل متصوفه پرداخته شده است.
کلیدواژگان: انسان کامل، عرفان اسلامی، ابن عربی، انسان، خلیفه الله -
صفحه 103مساله تشبیح و تنزیه خداوند و چگونگی رابطه آن با ذات حق از پرگفتگوترین مسائل خدا شناسی است که در میان الهیون اعم از متکلم و فیلسوف و عارف نیز سابقه طولانی داشته و قرن ها مورد بحث و مناظره قرار گرفته است. در این گفتار، ابتدا به تبیین اهمیت و ضرورت این بحث پرداخته شده و در این راستا به دیدگاه فرقه های کلامی مانند اشاعره، معتزله و اهل حدیث در باب صفات تشبیهی اشاره شده است، سپس ضمن بیان تفضیلی دیدگاه محی الدین عربی در این زمینه و نظریات او در «فتوحات مکیه» و «فصوص الحکم» تفاوت آراء و نتایج به دست آمده از دلایل او در این دو کتاب مورد بررسی قرار گرفته است و در پایان این گفتار، نظر نهایی «شیخ اکبر» که همان جمع میان تشبیه و تنزیه است و اینکه بحث از تشبیه و تنزیه در مرتبه فیض مقدس است نه مقام ذات و نه فیض اقدس، آورده شده است.
کلیدواژگان: ابن عربی، تشبیه، تنزیه، واحدیت، احدیت -
صفحه 135کلام عرفان و زبان دل را هیچ مترجمی غیر از ذوق و کشف چاره نیست.
مقاله حاضر باهدف بررسی مکاشفه عرفانی جهت یافتن پاسخ این سوالات نگاشته شده است.
1-مکاشفه چیست و مربوط به کدامین عالم است و مراتب آن کدام است؟
2-تفاوت مکاشفات انبیا و ائمه با مکاشفات اولیاء چیست؟
3-چگونه مکاشفات را از القائات شیطانی(کشف غلط) باز شناسی کنیم؟
در این تحقیق پس از بررسی و کشف و مراتب آن به این نتیجه می رسد که کشف به دو صورت است کشف صوری که مربوط به ملکوت سفلی و کشف معنوی که مربوطبه ملکوت علیا است.
2- اولیای الهی و عرفا از مراتب کشف صوری تا کشف ذوقی و از مراتب کشف معنوی تا پایان مکاشفات سری می توانند راه پیدا کنند و مرتبه خفی و اخفی یعنی خرق حجب اسماء و صفات و استغراق در مقام احدیت مخصوص حضرت رسول(ص) و ائمه اطهار(سلام الله علی ها) است.
بنابراین مکاشفه تامه محمدیه کامل ترین مکاشفه ای است که در امکان یک انسان است.
4- مکاشفات صحیح مربوط به اهل الله است و در راستای قربه الی الله و در جهت شریعت الهی است و سالک آن واصل است و رهروان القائات شیطانی از ابتدای راه خود را از عقل به شریعت مجاز می دانند بنا بر این موجب تمایل آنان به معاصی و حظوظ نفسانی می گردد.
کلیدواژگان: کشف، مکاشفه، عرفان، شهود، القائات -
صفحه 165از دیرباز عرفان و تصوف مورد حملات شدید متشرعان دینی و در برخی موارد با تعرضات فلاسفه روبرو شده است و چه از لحاظ بر خورد تئوریکی، چه از لحاظ فیزیکی، بی مهری فراوانی را متحمل گردد، که رکورد ظاهری عرفان را در ادوار مختاف شاهد هستیم، اما در این بین برخی متشرعان دینی و فلاسفه دیدگاه های دو گانه ای با پدیده عرفان داشته اند و کما فی السابق دارند ولی اغلب موارد علی رغم مخالفت شدید با عرفان، اندیشه های عارفانه را پشتوانه قدرت تفکر خویش ساخته و نه تنها از آن سود جسته، بلکه جهت تکامل بخشیدن به اندیشه های فلسفی و دینی خویش دست به اصلاحات مفیدی زده اند، نوشته حاضر در جهت شناساندن پی رنگ عرفان و عوامل مبارزات شریعت با طریقت و بیان دیدگاه های دو گانه متشرعان و فلاسفه تربیت یافته است که در خلال آن به نظریات برخی فقها و فیلسوفان به ظاهر مخالف که متابعت از اندیشه ها عرفانی را سرلوحه ضمیر خویش ساخته اند را بیا می کند.
کلیدواژگان: عرفان و تصوف، زهد، شریعتو طریقت، فلسفه، فیض کاشانی، سید حیدر آملی، ملاهادی سبزواری -
صفحه 193حکیم ترمذی از شخصیت های بزرگ جهان اسلام است که به قدر لازم و متناسب، چهره برجسته او، شناخته نشده است و برای بسیاری حتی اهل علم فرد گمنامی است. آثار متعدد او که بسیاری از آنها هنوز به صورت نسخه های خطی است، اعتقادات، اندیشه های بدیع، نقش او در تصوف اسلامی و تاثیر افکار وی بر دانشمندان بعد از خود، بیانگر عظمت این شخص است، این تحقیق کوششی است برای معرفی این چهره بر جسته افکار و آثار او. امید است این گام کوچک مقدمه گامهای بلند صاحب نظران برای ترجمه، تعلیق و شرح آثار و افکار این دانشمند بزرگ شود.
کلیدواژگان: ولایت، اولیاء، نبوت، خاتم الاولیاء، خاتم الانبیاء، ملامته -
صفحه 241محی الدین بن عربی به عنوان بزرگ ترین نظریه پرداز و بنیان گذار مکتب وحدت وجود در عرفان اسلامی بحث تقریبا مفصلی را در جزء بیست و سوم باب چهل چهارم فتوحات مکیه تحت عنوان «فی البهالیل و ائمتهم فی البهلله» پیرامون بهالیل یا دیوانگی الهی و بیان اطوار و ظرائف احوال این طایفه آورده است. ابن عربی در فتوحات این طایفه را«بهالیل» خوانده و جنون آنها را ناشی از فجات یا تجلی ناگهان واردی غیبی بر آنان می داند; از نظر وی سلطه عظیم این تجلی آنان را چنان مدهوش می سازن که باعث عروج ابدی عقل آنها به عالم لاهوت می شود، اما با این حال خداوند بدون تدبیر و آگاهی آنان، سخنان حکیمانه بر زبان آنها جاری می کند. اندکاک جبل قلب این طایفه از تجلی آن وارد الهی، شبیه صعق موسی (ع) از تجلی خدا بر طور و مانند دهشت پیامبر اسلام از عظمت وحی الهی در لحظات آغازین نزول آن است. تفاوت بین جنون آنها و حال پیامبر در آن است که خدا به خاطر رسالت انبیاء، عقل آنها را محفوظ می دارد، اما عقل بهالیل را نزد خود محبوس می کند. ابن عربی با گروهی از دیوانگان الهی یا به تعبیر خود«عقاء المجانین» ملاقات و معاشرت داشته و از سخنان حکمت آمیز و رفتارهای پر معنای آنان اقتباس و استفاده کرده است. وی در قسمتی از سخنان خود در گزارشی مختصر، حالات و سخنان یکی از بزرگترین دیوانگی الهی را بدون ذکر نام بیان کرده و از همدلی و همراهی خود با وی سخن گفته و جزئیات از گفتگوی خود با وی را بیان کرده است. وی در بیان عنواع مجانین الحق از اشخاصی چون بهلول و سعدون ابو وهب فاضل و... نام برده و برخی از آنها را در حال بسط و برخی را در حال قبض و برخی دیگر را در حال بها مشاهده کرده است. بنا به تصریح خود ابن عربی، وی مقام جنون الهی – یا به تعبیر خود مقام بهلله – را چشیده و وضع خود را با وضع شبلی در حال جنون و بی خبری مقایسه کرده و از نمازگزاردن خود در حال غیبت از خودش و پیرامون خود توصیف کوتاهی نموده، همچنین از مشاهده ذات خود درحال نماز در نور گسترده ای که در عرش عظیم واقع گردیده و حالات شگفت انگیزی در اوقات غیبت از خویشتن خبر داده است.
کلیدواژگان: جنون الهی، بهالیل، ابن عربی، عقلای مجانین، تجلی -
صفحه 281در فاصله چند صد متری جنوب غربی سلطانیه – خدا بنده، خانگاهی معروف به «کچه بورک» می نامند. چسبیده به خانقاه آرامگاهی وجود دارد که بنا به تصریح منابع و نظر باستان شناسان متعلق به شیخ براق بابا مرشد براقیه می باشد. پیروان این طریقت ارتباط تنگاتنگی با مولویه (که به توسط مولانا جلاالدین مولوی بلخی بنیانگذاری شده) داشتند. به نظر می رسد در توسعه افکار و آموزه های مولویه، اتحاد رهبران این طریقت با براقیه سلطانیه سبب ایجاد خانقاه چلبی اوغلو شده است نه اینکه آرامگاه چلبی در این مکان واقع باشد و یا وزیری مغولی، چلبی نام این خانقاه را به نام خود ساخته باشد. در نهایت اینکه سلطانیه شهری جدید ساخته است و خانقاه چلبی اوغلو ارتباطی با رباط ندارد.
کلیدواژگان: عرفان، عارفریال خانقاه، رباط، مولویه، شیخ براق بابا، براقیه، چلبی اوغلو
-
Page 13This paper tries to both criticize the fundamentals of rationalism breeding ofAristotle and give an introduction to the fundamentals of Gnostic breeding theorythat can revolutionize education. In today world, in the east and the west theattitudes on the Aristotelian rationalism is globally the basis to the education bornout of such mentality and 'rationalism' is dominant, while such a viewpoint isclaimed to have a radical and grand deficiency and unconsciously leads the worldtoward a voluptuous materialism. It gives originality to the apparent aspect ofeducation and ignores the spiritual and nurturing aspect of that. Even the theorieson theology and religion oriented are wondering on the dominancy of rationalisticattitudes, while the theory on Gnostic breeding has no deficiency of this type and isable to fulfill the human demands worldwide, and that it can easily overcome thepersonal and social crises of today. The fundamentals of the theory on the aboveare offered here and the relevant practical solutions in the Gnostic breeding is alsoexplained.
-
Page 37One of the key debates in Islamic gnosis is that of monism and intuition. Therehave always been a fighting between Gnostic investigators whether the above twoare two different concepts or two words for the same concept and the debates andarguments of the opponents are something verbal. The dignity and firm position ofMohyeddin Ibn Arabi made it possible that the theory on monism to be for a longtime not debatable so that the majority of Gnostics further explain about his theorythan any newer one. What remains to be reflected here is the boldness of SheikhAlaoddoleh Semnani and his theory on intuition. This paper first deals with theconceptualism of the key words in terms of research and then after clarifying theconcepts the background of the arguments are provided.
-
Page 69It is certainly true that man in the world of creation of holds a distinctiveposition. In the field of Islamic gnosis we can see one of the most comprehensivedefinition of mankind and his position in the existing universe. Muslim Gnostics,especially Ibn Arabi, by providing the most delicate and most beautiful image ofthe most perfect human growth within a perfect man, unanimously agree thatperfect man is not only the last cause of setting up and duration of the existence butalso his being is the source of sustainability and balance of the existence. He is therational to the consumption and the heart of the existence. It is in him that thecognition and worship of God has come to sublime. As a comprehensive event heis the best evidence and ultimatum for the Almighty and has the position of thecenter and spirit of the universe to be the leader while having the power to obtaineverything is the universe. He is the linking chain of the world of God and spiritsand the mediator to the divine grace.This paper provides the theories of grate Gnostics such as Mohyeddin Ibn Arabiin Islamic gnosis after illustrating a general picture of the existing status ofmankind, though succinct, and then the mystical perfect man is studied andcriticized at last.
-
Page 103The issues of closeness and transcendence of God and their relation with theAlmighty God is one of the most argumentative ones in theism so that they havemarked a long record and arguments among theologians including scholastictheologians, philosophers, and mystics. This paper first examines the importanceand necessity of the issue and later deals with the viewpoints of scholastictheological sects such as Asharite, Mutazilite, and traditionalists in terms ofassimilated attributes. Then having explained in details the views of Muhyiddin Al-Arabi in the aforementioned and his attitudes in his books titled 'Futuhat al-Makkiyya (Meccan Revelations) and Fusus al-Hakam (The Ringstones of Wisdom)the different views and results gained from his evidences in the above two booksare discussed. In the end, the final remarks of Sheikh Akbar, that is gathering thecloseness and transcendence together and that they are ranked as the holy grace notthe nature or the holiest grace, is provided.
-
Page 135The mystic dialect and the language of heart is not something to be translatedby every translator other than taste and revelation. The current paper is written toexplore and study the mystical revelation in order to find the answer to thefollowing questions:1. What is revelation? To what world does it belong? What are the stages?2. What's the difference between the prophet's revelation and those of theirsuccessors?3. How can we distinguish the revelations from satanic impositions (wrongrevelations)?After studying revelation and its stages this paper concludes that revelation is oftwo types: surface revelation that pertains to lower heavens and spiritual revelationthat pertains to higher heavens.Divine and mystics successors are able to get from the realm of surfacerevelation to the taste one and from spiritual revelation to the overall secretrevelation, and the stage of secrecy or the most secrets that is rendering coveredattributes and characteristics and drowning into the special uniqueness of prophetMuhammad and Imams.Thus the comprehensive revelation of Muhammad is the most completerevelation ever created in mankind.
-
Page 165Mysticism and Sufism have always been assailed from the past by religioussharia scholars and in some cases by philosophers, and either theoretically orphysically they have borne a lot of hostilities so that an apparent decline ofmysticism is seen during various periods. But in this regards, some sharia scholarsand philosophers took a dual viewpoints towards mysticism and as in the past theyare still holding their position but in most cases despite their disagreement withmysticism they have made mystical thoughts as the backbone of their thinkingprocess and not only have they utilized that but also have they made usefulimprovement to evolve their philosophical and religious mentalities. This paper ismade up to identify mysticism and the causes of the campaign between sharia andmanner and explaining the dual views of sharia scholars and philosophers.Marginal to that, the theories of some religious scholars and philosophersapparently against mysticism that have made mystical thoughts as their innernatures are explained.
-
Page 193Termazi the scholar is one of the great characters in the Islamic world, but hisoutstanding feature is not well known adequately and appropriately. Even for a lotof scientists he is someone anonymous. His numerous works a lot of which is stillmanuscript, his beliefs, innovative ideas, his role in Islamic Sufism, and theimpression of his ideas on his following scientists reveal his lofty character. Thispaper endeavors to introduce such an outstanding personage and his works andthoughts. It is hoped, however, that this paper could initiate larger steps for expertsto translate and explain his works and minds.
-
Page 241Muhyeddin Ibn Arabi, one of the greatest theorists and founder of monismschool of thought in Islamic mysticism, has discussed in details in the twenty thirdchapter of the fourth section of his book titled Futuhat Makkiah under the title ofFil Bahalil va Aemmatehem Fil Bahlelah about the divine madness and theirdelicate behavior. Ibn Arabi in his book calls them Bahaleil and their madness istaken to be from the sudden emergence of the unknown world. In his view, thedominance of such an emergence has caused them so intoxicated that made theirever ascension of their rationality to the spiritual world, however, without theirtactfulness of cognition, God makes them talk wisely. The smashing of themountain- like hearts of these people is caused by the manifestation of the divinegrace just like the Fainted Moses due to the manifestation of God on the Mountainas well as the same panic coming to the Prophet Muhammad at the outset of thedivine revelation.
-
Page 281Some hundred meters from the south western part of Soltanieh, Khodabandeh,there is a dervish monastery known as Chalabi Oghlu that in local meaning it iscalled Keche Burk. Next to monastery there is a tombstone that as claimed by thesources and archeologists it is related to Sheikh Boragh Baba Morshed Boraghiyeh.The followers of this religious manner have close relation with mowlaviyeh, beingfounded by Mowlana Jalaloddin Mowlavi Balkhi. It seems that in order to developthe mentalities and trainings of Mowlaviye, the union of the leaders of suchreligious act with Boraghiye Soltaniye there came up to be Chalabi Oghlumonastery. The interaction of these acts caused the assignment of Boraghiye toChalabi Oghlu, the mystic,son to Soltan Valad. It doesnt mean that the tombstoneof Chalabi is located over there, or that a Mongolian minister, Chalabi has namethe tombstone for himself. In the end, Soltaniye is a newly built city and ChalabiOghlu monastery has nothing to do with Rabat.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.