فصلنامه آب و محیط زیست
پیاپی 56-57 (دی و اسفند 1382)

جلبک های سبز آبی از اشکال دیرینه حیات بر روی کره زمین می باشند. در حقیقت این میکروارگانیسم ها جلبک نبوده بلکه نوعی از باکتری فتوسنتزی یا سیانو باکتریا می باشند؛ که انرژی خود را از نور آفتاب تامین می کنند. باشروع گرمای تابستان، افزایش درجه حرارت و کاهش سرعت و عمق جریان آب، سیانوباکتریا به شدت رشد و تکثیر کرده و به همین جهت مورد توجه شرکتهای تامین آب قرار گرفته اند. در مقاله حاضر به انواع این جلبک ها، اثرات و چگونگی جلوگیری از رشد آنها اشاره می شود.

خلیج گرگان در شمال و شمال شرقی شهرستان بهشهر واقع شده است. تشکیلات آن از دوره چهارن زمین شناسی بوجود آمده است. آب این خلیج در نزدیکی اتصال با دریای خزر لب شور و نیمه شور بوده است تا شرایط یوتروفیکاسیون دریاچه مورد بررسی قرار گیرد. چرا که در اثر افزایش فعالیت های کشاورزی، صنعتی و حتی افزایش فاضلاب های خانگی امکان افزایش نیترات ها و فسفات ها وجود دارد. در اثر افزایش این دو ماده حالت عادی دریاچه ها به یوتروفیکاسیون تبدیل و نهایتا مرگ محیط آبی حادث می شود.

از آنجائیکه منبع آب شرب اهواز رودخانه کارون می باشد و این رودخانه در معرض آلاینده های آلی و معدنی زیادی قرار دارد. از طرفی کدورت آن در فصول مختلف تغییرات زیادی داشته و از NTU 30 تا حدود NTU 15000 متغیر است. هر گونه تلاش در بهبود فرایند تصفیه و کاهش آلودگی ارزشمند بوده و باید مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است فرایند انعقاد و ته نشینی نیاز به فعالیت ها و تحقیقات بیشتری داشته و علاوه بر نوع ماده منعقد کننده و شیوه تزریق مراحل مانند Flash Mixing و Floculation نیز نیاز به بررسی و بهینه سازی دارند.

ترکیبات بنز الکونیوم کلراید (از گروه ترکیبات چهارتائی آمونیوم) در زمره گندزداهای خانگی رایح در کشور هستند. تحقیقات نشان داده اند که کارآمدی آنها با افزایش سختی آب کاهش می یابد. بر این اساس و با توجه به شیوع اپیدمی های روده ای در مناطق واجد آبهای سخت در فصول گرم سال، کارآمدی دو گندزدای ماهان و مس از ترکیبات بنز آلکونیوم کلراید، بر 3 باکتی مولد بیماری های روده ای اشریشیاکلی، سالمونلافیفی موریوم، شیگلا فلکسنری در 48 نمونه ی آب قلیایی با سختی متفاوت و بین 36 تا 1610 میلی گرم بر لیتر بر حسب مورد آزمایش قرار گرفت.

تشکیل محصولات جانبی گندزدایی آب ها بخصوص ترکیبات تری هالومتان ها (THMS) که از محصولات جانبی گندزدایی آب با کلر می باشد. در سالهای اخیر منجر به انجام تحقیقات گسترده ای در بسیاری از کشورهای جهان شده است. با تحقیقات انجام شده دراستخرهای شنای سر پوشیده و غیر سر پوشیده وجود ترکیبات تری هالومتان را در داخل آباستخر ها، هوای بالای سطحاستخرها، پلاسمای خون شناگران و حبابچه های ریوی شناگران با غلظت های مختلف نشان می دهد.

مشکل کمبود آب شیرین و بحث پایداری و عدم پایداری آن در گستره وسیعی از کشورهای جهان خصوصا در ایران مطرح است. ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی ایران سبب شده است که بخش عمده ای از ایران در مناطق خشک و نیمه خشک قرار گیرد و این موضوع به کمبود آب ابعادی بحرانی بخشیده است. خشک سالی های چند سال اخیر در مناطق نظیر استان کرمان دو چندان شده است. شهرستانهای بم و بروات از جمله این مناطق می باشند. به منظور بررسی تغییرات شیمیایی کیفیت آب دشت بم E بروات و تعیین روند تغییرات آن بررسی همه جانبه ای طب سالهای 76 لغایت 81 با هدف شناخت وضع موجود و ارائه راهکارهای مناسب برای حفظ منابع آبهای زیرزمینی این دشت انجام گرفت.

از دیرباز دفع فاضلاب در شهرهای ایران به دو شکل چاه جذبی و شبکه های سنتی انجام می شده است. چاه های جذبی در شهرهایی که وضعیت بافت خاک و شرایط آب و هوایی برای دفع فاضلاب در زمین مناسب بوده، کاربر داشته و شبکه های سنتی در مناطقی که سطح آب زیرزمینی بالا و یا دارای بستر سنگی بوده بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است. در حال حاضر در اکثر شهرهای کشور مطالعه و اجرای شبکه های جمع آوری و تصفیه خانه های فاضلاب در حال انجام می باشد.

نیاز فزاینده به غذا و محصولات کشاورزی و در نتیجه آن افزایش تقاضا برای آب از یک سو و اثرات زیان بار زیست محیطی و بهداشتی فاضلاب های ناشی از فعالیت های کشاورزی بر زیست بوم های طبیعی، منابع آبی پذیرنده و سلامتی انسانها با پرورش ناقلین و انتقال بیماری های مختلف از سوی دیگر، محققین را بر آن داشته است که در جستجوی روش ها و فنونی باشند که همراه با کاهش پیامدهای زیان بار و ناگوار فاضلاب ها یا زهاب های کشاورزی، امکان استفاده مجدد از آنها را برای تامین بخشی از نیازهای آبی فراهم آورند.