فهرست مطالب

آینه پژوهش - سال بیست و ششم شماره 1 (پیاپی 151، فروردین و اردیبهشت 1394)

نشریه آینه پژوهش
سال بیست و ششم شماره 1 (پیاپی 151، فروردین و اردیبهشت 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/02/18
  • تعداد عناوین: 14
|
  • سرمقاله
  • محمدعلی مهدوی راد صفحه 3
  • مقاله
  • سید فرید قاسمی صفحه 11
    دوماهنامه آینه پژوهش مجله ای پیرامون نقد کتاب و کتابشناسی و اطلاع رسانی در حوزه فرهنگ اسلامی است که به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر می شود. بیستم اسفندماه 1393 به همت موسسه خانه کتاب، نخستین جلسه از سلسله نشست های عصر کتاب به مناسبت ربع قرن انتشار مداوم آینه پژوهش، به گرامیداشت این مجله اختصاص داشت. در نشست یادشده سید فرید قاسمی به ایراد سخن پرداخت. نوشته حاضر پیاده سازی سخنرانی ضبط شده ایشان است.
    کلیدواژگان: دوماهنامه آینه پژوهش، مجله نقد کتاب، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، فرهنگ اسلامی
  • محمد اسفندیاری صفحه 14
    نزاع قدیم و جدید، و یا سنتگرایی و نوگرایی، و یا محافظه کاری و اصلاح طلبی، نزاعی جدید نیست و پیشینه اش به قرن ها پیش از نزاع سنت و مدرنیته برمی گردد. نزاع اخیر را هم شاید بتوان ادامه همان صف آرایی دانست. نویسنده در نوشتار حاضر سنتگرایی و نوگرایی و عقاید هر یک را مورد مداقه قرار داده است. به زعم نویسنده، سنت (میراث گذشتگان)، ثمره علم و عقل نسل های پیاپی است که از آزمایشگاه تاریخ سرافراز بیرون آمده است. شرط پاسداری از این میراث، محافظه کاری است، و شرط افزودن بر آن، اصلاح طلبی.هر دو این ها لازم هستند. بنابراین، باید اجازه داد تا محافظه کاران و اصلاح طلبان با یکدیگر زورآزمایی کنند. حاصل این زورآزمایی میان دیروز و امروز، فردای پربارتر است.
    کلیدواژگان: سنتگرایان، سنتگرایی، نوگرایی، نوگرایان، سنت، مدرنیته، محافظه کاری، اصلاح طلبی، گذشته گرایی
  • علیرضا ذکاوتی قراگزلو صفحه 20
    ابن سینا در بسیاری از مسائل وجودی و علوم اعتباری، یقین قطعی نداشته است. این مسئله نه از ضعف اوست بلکه کمال انصاف و تواضع علمی او را می رساند. دیدگاه وی در مسائل عمده دینی از جمله معاد نیز حکایت از حقیقت پژوهی خالی از گزافه پردازی او دارد. بعلاوه، پیرامون مسائل عرفانی نیز مواظب است که در مسائل علمی و فلسفی، دچار گرایش ایده آلیستی نشود. نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد بر این نکته تاکید کند که بوعلی حتی در فلسفیدن، علمی می اندیشد و احتیاط و تواضع خردمندانه را به کار می گیرد. نویسنده در انتها، به دو اثر بوعلی به نام های الانصاف و قسمت اعظم کتاب حکمه المشرقیین که گم شده است، اشاره می نماید.
    کلیدواژگان: اندیشه های فلسفی، ابن سینا، گرایش فکری، مسائل وجودی، علوم اعتباری، مسائل عرفانی، مسائل دینی، بوعلی سینا
  • نقد وبررسی کتاب
  • جویا جهانبخش صفحه 27
    کتاب «اخلاق پژوهی عرفانی» اثر یحیی کبیر، شرح و تحقیق کتاب الرساله العلیه واعظ کاشفی سبزواری است که در سال 1393 توسط انتشارات بوستان کتاب به چاپ رسیده است. نویسنده در نوشتار حاضر به طور مبسوط با ارائه شاهد مثال هایی از صفحات کتاب مذکور، کتاب را از جهات مختلف از قبیل محتوایی، صوری و... در بوته نقد و بررسی قرار می دهد.
    کلیدواژگان: کتاب اخلاق پژوهی عرفانی، الرساله العلیه فی الاحادیث النبویه، یحیی کبیر، واعظ کاشفی سبزواری، نقد کتاب
  • مریم ولایتی صفحه 44
    کتاب «نحو تفعیل قواعد نقد متن الحدیث؛ دراسه تطبیقیه علی بعض احادیث الصحیحین» اثر اسماعیل کردی از نویسندگان سوری است که در شمار تجدیدنظر طلبان اعتدالی بوده و در کتاب مذکور، به دنبال کاربردی کردن قواعد نقد متن بر احادیث صحیحین است. این کتاب را باید در شمار نگارش های نقادانه ای دانست که مولف می کوشد در خلال آن، نقد متن را که در میان متاخران مورد غفلت واقع شده، عملی سازد. نویسنده نوشتار حاضر را با هدف معرفی کتاب مذکور به رشته تحریر درآورده است. وی در راستای این هدف، ابتدا موضوع ظهور جریان های حدیثی معاصر در اهل سنت را مورد توجه قرار داده و سپس، به معرفی مولف و کتاب وی می پردازد. بررسی مبانی فکری و دیدگاه های مبنایی اسماعیل کردی و قواعد نقد متن از نگاه کردی و تطبیق آن بر احادیث صحیحین، از دیگر مباحث مطرح در نوشتار می باشد.
    کلیدواژگان: کتاب نحو تفعیل قواعد نقد متن الحدیث، نومعتزلیان، نقد محتوایی صحیحین، نواندیشان اعتدالی، روایات صحاح سته، احادیث صحیحین، اسماعیل کردی، تجدیدنظرطلبان اعتدالی، معرفی کتاب، نواندیشان معتزلی، متون احادیث صحیحین، نقد متن حدیث
  • فرزاد ضیایی حبیب آبادی صفحه 58
    سومین دفتر از مجموعه «متون ایرانی» در سال 1391 به کوشش جواد بشری توسط انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به زیور طبع آراسته شده است. این دفتر شامل دو بخش است که بخش نخست آن دربرگیرنده ده متن تصحیح شده است. دومین متنی که در بخش نخست این دفتر آمده، حدود هزار بیت از اشعار شمس الدین (جلال الدین) ورکانی، شاعر سده های ششم و هفتم می باشد که توسط اسماعیل شموشکی، تصحیح شده است. در این کار، دو نسخه از خلاصه الاشعار مورد استفاده مصحح بوده که یکی متعلق به کتابخانه مجلس شورای اسلامی و دیگری نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است. نویسنده در نوشتار حاضر، ملاحظات خویش را در باب تصحیح اشعار شمس الدین ورکانی به رشته تحریر درآورده است. در راستای این نقد، با ارائه شاهد مثال هایی از متن، به خطای کاتب یا غلط خوانی مصحح و تصحیح های قیاسی وی اشاره می کند. نویسنده در انتها، حدسیات خود را در جهت رفع اشکال ابیاتی که برای مصحح مبهم بوده است، بیان می دارد.
    کلیدواژگان: دیوان شمس الدین (جلال الدین) ورکانی، جواد بشری، مجموعه متون ایرانی، اسماعیل شموشکی، تصحیح اشعار، نقد کتاب
  • خون این دیوان که را بر گردن است؟! / کهن ترین دستنویس دیوان ملانظام استرآبادی، مورخ 907 ق
    علی حیدری یساولی صفحه 66
    دستنویس شماره 2190 (ردیف 500) کتابخانه کاخ گلستان که در فهرست آنجا به نادرست با عنوان «دیوان قاضی نظام الدین هروی» شناسانده شده است، کهن ترین دستنویس از دیوان ملا نظام معمایی استرآبادی است که دربردارنده شمار قابل توجهی از اشعار این سراینده عهد تیموری است که در دیگر دستنویس های این دیوان و بالتبع در صورت چاپی که توسط انتشارات مرکز اسناد و کتابخانه مجلس شورای اسلامی در سال 1392 به زیور طبع آراسته شده است، به چشم نمی خورند. نویسنده در نوشتار حاضر، محتوای کهن ترین دستنویس دیوان ملا نظام استرآبادی را مورد کنکاش قرار داده و آن را با نسخه چاپی اش مقایسه نموده است.
    کلیدواژگان: دیوان شعر، دستنویس، ملانظام معمایی استرآبادی، شاعر عهد تیموری، دیوان قاضی نظام الدین هروی
  • دیگر نگاشته ها
  • پاره های اسلام شناسی / عرصه های نوین مطالعات اسلامی (1) باستان شناسی اسلامی
    محمدحسین رفیعی صفحه 93
    یکی از حوزه های مطالعات اسلامی که بستری مناسب برای پژوهش های بین رشته ای انگاشته می شود، باستان شناسی اسلامی است. نویسنده در نوشتار حاضر، محتوای چهار اثر پژوهشی در حوزه باستان شناسی اسلامی را مورد معرفی و کاوش قرار می دهد: اثر اول، به هویت، ماهیت و هدف باستان شناسی اسلامی اشاره دارد. اثر دوم، مربوط به مقاله ایلکا لیندشتات است که در اثر خود، چهار کتیبه متقدم عربی که به خط کوفی و به تازگی در اردن یافت شده است را بررسی و تحلیل کرده است. اثر سوم در ارتباط با تحلیل و تفسیر حلقه انگشتری اسلامی (عربی) از عصر وایکینگ ها در شهر بیرکا (سوئد) می باشد. و در نهایت، آخرین اثر که مربوط به رساله دکتری عصام عبدالرحمن بوده که در آن، تاثیر حدیث بر معماری نخستین مساجد اسلامی را مورد مداقه قرار داده است.
    کلیدواژگان: باستان شناسی اسلامی، سبک معماری اسلامی، مطالعات اسلامی، اسلام شناسی
  • کتاب شناسی موضوعی
  • اباذر نصراصفهانی صفحه 103
    پژوهشگران اسلامی به ویژه مورخان، درباره فدک و مسائل مربوط به آن، کتاب ها، رسائل و مقالات متعددی به نگارش درآورده اند و هر یک با نگاه خود، به تحلیل ماجرای این باغ پرداخته اند. نویسنده در نوشتار حاضر، گزارشی از آثار منتشر شده در زمینه فدک، به رشته تحریر درآورده و آن ها را در چهار بخش کتب، مقالات، پایان نامه ها و نسخ خطی، ارائه نموده است.
    کلیدواژگان: فدک، کتابشناسی
  • اباذر نصر اصفهانی صفحه 113
  • اسماعیل مهدوی راد صفحه 129
  • ناصرالدین انصاری صفحه 135
  • صفحه 142
|
  • Seyyed Farid Qasemi Page 11
    Aiene-ie Pajuhesh (Mirror of Research) is a journal (published every two months) devoted to publishing articles on book reviews, bibliographies, and giving information about Islamic culture. License holder of this journal is Islamic Propagation Office of Qom Seminary School. On March 11th, 2015 Book House Institute dedicated the first in a series of meetings of Asr-e Ketāb (Age of book) to honoring this journal on the occasion of its continuous publication during the last-quarter century. In this meeting, Seyyed Farid Qāsemi gave a speech. The following paper is the written form of his recorded speech.
    Keywords: Aiene, ie Pajuhesh journal, the journal of book review, Islamic Propagation Office of Qom Seminary School, Islamic culture
  • Muhammad Esfandiari Page 14
    The conflict between new and old, traditionalism and modernism, or conservativism and reformism is not a new one. In fact, its history dates back to centuries before the conflict between tradition and modernity. One can probably say the recent conflict is the continuation of the same array. In this article, the author is going to study traditionalism and modernism and the ideas of each one of them. According to the author, tradition (the legacy of the past), is the result of the knowledge and reason of successive generations which have passed all the tests through the history successfully. In order to protect this heritage, we need to be conservative; and in order to extend it, we need to be reformist. Both of these approaches are necessary. Thus, conservatives and reformists should be allowed to dispute. This disagreement and dispute between yesterday and today will result in a more productive tomorrow.
    Keywords: Traditionalists, traditionalism, modernism, modernists, tradition, modernity, conservatism, reformism, fogeyism
  • Alireza Zekavati Qaragozlu Page 20
    Avicenna was not quite certain in many of existential problems and arbitrary sciences. This is not out of his weakness, but because of his utmost fairness and humility. His views on religious issues, including resurrection, indicates his being after finding the truth which is without exaggeration. Besides, as far as mystical issues are concerned, he is careful not to have any idealistic tendencies in scientific and philosophical matters. In the following paper, the author tries to emphasize on the point that Avicenna thinks systematically even in philosophizing, and approaches the matters with caution and wise humility. Finally, he mentions two of Avicenna’s works named al-Ensāf and a major part of Hekmat al-Mashreqin, which is lost.
    Keywords: philosophical thoughts, Avicenna, thinking attitude, existential problems, arbitrary sciences, mystical issues, religious matters
  • Juia Jahanbakhsh Page 27
    Mystical Ethics Study by Yahiā Kabir is a research and explanation on al-Resāle al-Ellie by Vā’ez-e Kāshef-e Sabzevāri, which was published by the Publication of Bustān-e Ketāb in 2014. In the present paper, the author, through providing different instances from the book, intends to criticize it in details and in every aspect such as content, form, and ….
    Keywords: Mystical Ethics Study, al, Resāle al Ellie fi al Ahādith, e al Nabavie, Yahia Kabir, Vaez Kashef Sabzevari, book review
  • Maryam Velaiati Page 44
    Nahv-e Taf’il-e Qavā’ed-e Naqd-e Matn-o al-Hadith; Derāst-o al-Tatbiqia alā Ba’z-e Ahādith-e al-Sahihain is by Ismāiel Kurdi, who is Syrian and one of the moderate revisionists. In this book, he is after the application of textual criticism rules on ahādith-e Sahihain. This book not only talks about textual criticism, but also discusses the kind of textual criticism which was ignored by recent scholars. In the present paper, the author intends to provide a report of the mentioned book. Regarding this, she firstly considers the rise of the contemporary hadith currents among the Sunnis. Following this, she talks about the writer and his book. Other issues of concern in this article are study of Ismāiel Kurdi’s thinking principles and basic views, as well as rules of textual criticism in Kurdi’s view and checking them against ahādith-e Sahihain.
    Keywords: Nahv, e Tafil, e Qavā'ed, e Naqd, e Matn, o al Hadith, new Mutazilia, criticism of the content of sahihain, moderate innovators, ahādith, e Sahihain, Ismāiel Kurdi, moderate revisionists, book report, Mutazili innovators, texts of ahādith, e Sahihain
  • Farzad Ziaie Habib Abadi Page 58
    The third book of the series of “Iranian Texts” compiled by Javād Bashary was published in 2012 by the Publication of Library, Museum and Document Center of Iran Parliament. This book is made up of two parts. The first part includes ten corrected texts. The second text of this part covers around one thousand couplets of Shams al-din (Jalāl al-din) Varkāni’s poems, the poet of 6th and 7th Century, which were corrected by Ismāiel Shamushaki. He has used two versions of Kholāse al-Ash’ār, one of which is in the possession of the Library of Islamic Parliament and the other one is held by the Central Library of Tehran University. The writer of the present article is going to talk about his views on the correction of Shams al-din (Jalāl aldin) Varkāni’s poems. Regarding this, he, providing some examples from the text, points out the scribe’s errors, or the corrector’s misreading and comparative corrections.
    Keywords: The Poetical Works by Shams al din (Jalāl al din) Varkāni, Javād Bashari, the series of Iranian Texts, Ismāiel Shamushaki, correction of poems, book review
  • Muhammad Hussein Rafiie Page 93
    One of the areas of Islamic studies that is considered suitable for interdisciplinary research is Islamic archeology. The author of the following paper explores the content of four research works in the field of Islamic archeology. The first work talks about the identity, nature, and purpose of Islamic archeology. The second one is about Ilka Linstedt’s article in which four ancient inscriptions in Kufic Arabic, being recently found in Jordan, are analyzed. The third work is about the analysis and interpretation of the Islamic (Arabic) ring which belongs to the Viking Age, and was found in Birka (Sweden). And finally, the last work is about Esām Abdorahmān’s Ph.D. thesis in which the influence of hadith on the architecture of the first Islamic mosques is studied.
    Keywords: Islamic Archaeology, Islamic architecture, Islamic Studies, study of Islam
  • Abazar Nasr, E. Isfahā, Ni Page 103
    Islamic scholars, especially historians, have written various books, treatises, and articles about Fadak and its related issues; and each one of them has analyzed the story of the garden from his own point of view. In this paper, the author provides a report of the published works about Fadak; and presents them in four categories of books, articles, treatises, and manuscripts.
    Keywords: Fadak, bibliography