فهرست مطالب

اقتصاد کشاورزی و توسعه - پیاپی 59 (پائیز 1386)

فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه
پیاپی 59 (پائیز 1386)

  • 170 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1386/07/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • بهاالدین نجفی*، آشان شوشتریان صفحه 1
    از آنجا که مسئله فقر و برنامه های فقرزدایی مورد توجه سیاستگذاران و برنامه ریزان قرار گرفته است، شناسایی دقیق این پدیده در موفقیت برنامه های مذکور و حل این مسئله مهم ضرورتی انکارناپذیر خواهد بود.
    نمونه مورد مطالعه در این تحقیق شامل اطلاعات هزینه درآمد 12175 خانوار روستایی و 10951 خانوار شهری کشور بوده که در سال 1382 توسط مرکز آمار ایران جمع آوری گردیده است. در این مطالعه با هدف بررسی تعیین کننده های فقر در ایران، خط فقر در بخش روستایی، شهری و کل کشور محاسبه و با استفاده از آن، خانوارهای فقیر و غیرفقیر در نمونه های مورد مطالعه مشخص شده و سپس با استفاده از تخمین پروبیت، نقش هر یک از عوامل تعیین کننده فقر بر احتمال فقیر شدن خانوارها مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین در براورد خط فقر غذایی، از روش تامین انرژی غذایی (FEI) بهره گرفته شده و با استفاده از رگرسیونهای غیرپارامتریک، خطوط فقر غذایی و غیرغذایی به دست آمده است.
    نتایج این مطالعه نشان می دهد که فقر در بخش روستایی ابعاد بزرگتری داشته است و از مهمترین تعیین کننده های فقر می توان به اندازه خانوار و بار تکفل اشاره کرد.
    کلیدواژگان: فقر، خط فقر، تعیین کننده های فقر، خانوارهای شهری، خانوارهای روستایی
  • ناصر آقاعباسی* صفحه 25
    هدف از این تحقیق بررسی نقش بیمه در تولید محصولات دامی در استان کرمان است. به همین منظور تعداد 120 دامدار بیمه شده و بیمه نشده به طور تصادفی از منطقه کرمان در سال 1382 انتخاب شدند. مقایسه میانگین متغیرهای مربوط به دو گروه بیمه شده و بیمه نشده نشان می دهد که این دو گروه از نظر میانگین سن و تحصیلات تفاوت معنی داری ندارند و میانگین تعداد دام و تلفات در گروه دامداران بیمه شده زیادتر و میانگین نیروی کار کمتر است.
    معنیدار بودن ضرایب تابع تولید براورد شده بدون متغیر بیمه با استفاده از آماره t در سطح معنی داری 1 درصد و با ضریب تعیین 84 درصد نشان می دهد که هر یک درصد تغییر در نیروی کار و سرمایه به ترتیب سبب 022/0 % و 987/0% تغییر در میزان تولید خواهد شد. همچنین یک درصد تغییر در میزان خوراک دام موجب 241/0% تغییر در میزان تولید می شود. نتایج حاصل از مقایسه دو تابع در حالتهای با و بدون متغیر بیمه هیچ تفاوتی ندارد و سرانجام نتیجه گرفته شد که بیمه دارای اثر مثبتی در انتقال تابع تولید نیست.
    کلیدواژگان: فناوری، حق بیمه، غرامت، بیمه گزار، بیمه گر
  • سمیه امیر تیموری*، صادق خلیلیان صفحه 37
    بهره وری نقش مهم و موثری در رشد تولید و افزایش رقابت پذیری دارد. از طریق محاسبه و تحلیل شاخصهای بهره وری عوامل تولید می توان میزان کارایی عملکرد بخشهای مختلف اقتصادی را در استفاده از منابع تولید بررسی کرد. در این مطالعه رشد بهره وری کل عوامل تولید در بخش کشاورزی طی دوره زمانی 1355-82 محاسبه و روند آن بررسی شده است. بدین منظور از شیوه مطلق روش محاسبه رشد با استفاده از آمار سری های زمانی استفاده شد. به کارگیری این روش نیازمند تخمین تابع تولید بخش کشاورزی است، لذا ابتدا تابع تولید بخش کشاورزی با روش ARDL تخمین زده شد و سپس رشد بهره وری کل عوامل تولید در بخش کشاورزی محاسبه گردید.
    نتایج این مطالعه نشان می دهد که رشد بهره وری کل عوامل تولید در بخش کشاورزی در دوره مورد بررسی نوسانهای زیادی داشته و میانگین آن برابر 5/2 درصد بوده است. این مطلب نشاندهنده رشد مناسب بهره وری و عملکرد مناسب بخش کشاورزی در استفاده بهینه از منابع تولید است. در برنامه چهارم توسعه، رشد بهره وری کل عوامل تولید بخش کشاورزی 2/2 درصد در نظر گرفته شده است که با توجه به نتایج به دست آمده، هدف تعیین شده تحقق یافتنی به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: بخش کشاورزی، رشد tfp، روش ardl
  • اندازه گیری و تحلیل بهره وری کل عوامل تولید در مزارع پرورش ماهی / مطالعه موردی مزارع گرمابی و سردابی استان گیلان
    مهدی خیاطی*، محمد مشعوفی صفحه 53
    هدف از این مطالعه، اندازه گیری بهره وری کل عوامل تولید و بررسی عوامل موثر بر آن در مزارع پرورش ماهی استان گیلان است. این تحقیق از نوع پیمایشی بوده که داده های آن به وسیله پرسشنامه گردآوری شده است. حجم نمونه نیز با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای، 236 نمونه براورد شده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین بهره وری کل عوامل در مزارع گرمابی و سردابی تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین شکاف فناوری دارای تاثیر مثبت و عواملی همچون ارزش تولید به هزینه غذا، مساحت مفید مزرعه، درصد بقا، شاخص فروش، تعداد بچه ماهی در مترمربع، بیوماس اولیه و بیوماس نهایی در مترمربع دارای تاثیر مثبت بر بهره وری هر دو گروه از مزارع می باشند. تحصیلات بالاتر نیز تاثیر معنی داری در بهره وری مزارع گرمابی ندارد، درحالی که دارای تاثیر مثبت و معنیدار در بهره وری مزارع سردابی است.
    کلیدواژگان: بهره وری کل عوامل تولید، پرورش ماهی، مزرعه گرمابی، مزرعه سردابی
  • محمدرضا فرزین* صفحه 75
    این مقاله به بررسی شبکه توزیع شیردر ایران می پردازد. به این منظور ابتدا شناخت شاخصهای اقتصادی بازار شیر شامل تولید،مصرف،مصرف سرانه،صادرات و واردات صورت گرفت. سپس نظرات تولیدکنندگان،توزیع کنندگان و مصرف کنندگان در خصوص مهمترین موضوعات شبکه توزیع شیر در کشور از جمله سیاستهای یارانه ای، نهادهای سیاستگذار و قانونگذار، نوع بازار کالا، اندازه بنگاه ها، هزینه توزیع، زمان توزیع، رعایت استانداردها و نوسانهای قیمتی بررسی شد. در نهایت با بررسی نرم ها و مطالعات نظری و مطالعات میدانی، نقاط قوت و ضعف شبکه توزیع از تولید تا مصرف شناسایی گردید.
    این مطالعه نشان می دهد که شرکتهای بزرگ و نظام یافته وفروشگاه های زنجیره ای در شبکه توزیع شیر ایران نقش اندکی دارند، فاصله تولید تا توزیع شیرکوتاه است و مهمترین دلیل فاصله قیمتی بین تولید و مصرف، هزینه بالای حمل و نقل و فسادپذیری محصول است. سیاست کنونی خرید تضمینی شیر توسط دولت از نقاط مثبت حضور دولت در بازار شیر می باشد و تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان موافق حضور دولت در این بازارند. نتایج نظرسنجی ها نشان می دهد که دیدگاه مصرف کنندگان درباره حضور دولت، تامین هدفمند شیر ارزان قیمت به ویژه برای دانش آموزان و اقشار محروم است و دیدگاه تولیدکنندگان و توزیع کنندگان، تغییر سیاستهای حمایتی به سمت حمایت از تولید می باشد.
    کلیدواژگان: شیر، شبکه توزیع، آسیب شناسی، نظرسنجی
  • مریم صحراییان*، محمد بخشوده صفحه 97
    در این مطالعه پیوستگی بازارهای گندم در ایران و جهان با استفاده از روش همجمعی انگل-گرنجر و محاسبه شاخص پیوستگی بازار حاصل از بسط مدل راوالیون بررسی شده است. یافته های این مطالعه نشان می دهد اغلب بازارهای داخلی گندم پیوستگی درازمدت دارند، اما براساس شاخص پیوستگی بازار، این بازارها با بازار مرکزی جهان پیوستگی پایین دارند، ولی با بازار سایر کشورهای مورد بررسی به جز اروپا، پیوستگی درازمدت دارند. در راستای افزایش پیوستگی با بازار جهانی و ایجاد و توسعه بازارهای محلی به منظور افزایش رقابت و افزایش تمرکز بازارها و درنتیجه افزایش پیوستگی بازارهای داخلی، آزادسازی بازار گندم پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: پیوستگی بازار، گندم، بازار داخلی، بازار جهانی
  • بیژن باصری*، اسفندیار جهانگرد صفحه 119
    در مقاله حاضر اشتغال زایی بخش کشاورزی و زیربخش های آن در دوره 1340-1382 مطالعه شده است. رویکرد این مطالعه، ارزیابی پتانسیل اشتغال زایی بخش برمبنای عوامل پایه ای تولید، سطح اشتغال موجود، سرمایه و زمینه های اشتغال زایی زیربخش های کشاورزی است. با توجه به گسترش فناوری تولید در قالب بهبود مکانیزاسیون، ارتقای بهره وری نیروی کار، گسترش مهارت و سطوح تخصص در فعالیتهای بخش کشاورزی، افزایش قابل توجه بازده تولید، گذار کشاورزی از تولید سنتی به پیشرفته و استفاده از فناوری های نوین، اشتغال زایی بخش کشاورزی متناسب با سهم فعالیتهای بخش در اقتصاد ملی است و نمی توان انتظار نامعقول و دستوری از اشتغال زایی بخش کشاورزی داشت. این مقاله با استفاده از الگو های مبتنی بر مدل تصحیح خطا، پتانسیل اشتغال در چهار زیربخش کشاورزی (زراعت و باغبانی، دام و طیور، جنگلداری، شیلات) را در برنامه چهارم توسعه پیش بینی و تحلیل کرده است.
    یافته ها نشان می دهد ظرفیت ایجاد اشتغال پایدار و مولد براساس الگوهای براوردی در زیربخش های کشاورزی در مقایسه با سایر بخش های اقتصادی بر مبنای کشش اشتغال نسبت به سطح زیرکشت، رشد ارزش افزوده بخش، روند فناوری تولید و انباشت سرمایه پایین است. رفع این نقص نیازمند تغییر ترکیب شاغلان، تخصص گرایی، رونق فناوری اطلاعات و ارتباطات همراه با افزایش تعداد دانش آموختگان دانشگاهی در مناطق روستایی و به طورکلی جذب تازه واردان به بازار کار از طریق انجام سرمایه گذاری های مکمل دولت در بخش کشاورزی است. توانمندسازی زنان و جوانان از طریق آموزشهای فنی و حرفه ای در مناطق روستایی نیز می تواند در بهبود جذب نیروی کار در بخش روستایی و حفظ سطح اشتغال پایدار موثر باشد.
    کلیدواژگان: بازار کار، اشتغال کشاورزی، کشش تقاضا، برنامه چهارم توسعه