فهرست مطالب

پژوهش های اجتماعی اسلامی - سال یازدهم شماره 3 (امرداد و شهریور 1384)

فصلنامه پژوهش های اجتماعی اسلامی
سال یازدهم شماره 3 (امرداد و شهریور 1384)

  • 192 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1384/08/30
  • تعداد عناوین: 11
|
  • درآمد
  • دین و اقتصاد
    مدیر گروه اقتصاد صفحه 5
  • ماهیت شناسی ربا
  • ماهیت بهره و ربا، دیدگاه مقایسه ای
    سیدمحمدکاظم رجایی صفحه 11
    مباحث بهره سابقه ی 2000 ساله دارد. بحث ها درباره ی آن به شدت متفاوت است و در ارتباط با ضرورت بهره نیز دیدگاه ها متفاوت است. همچنان که در اقتصاد نظریه های نرخ بهره ی مثبت وجود دارد، با نظریه های نرخ بهره ی صفر هم مواجهیم. هیچ یک از این نظریه ها جنبه ی غالب نداشته، بلکه هر کدام از این نظریه ها طرفداران مخصوص به خود را داشته اند. ما در خارج با یک گروه بهره مواجه هستیم، که در این جا مناسب است نام بهره کاربردی بر آن گذاشته شود. آن چه ما در...
    کلیدواژگان: ربا، سود، بهره ی اسمی، بهره ی حقیقی، بهره ی طبیعی و قراردادی، حرمت بهره، وام های مصرفی و سرمایه گذاری
  • رویکردهای اقتصاد دانان مسلمان در مساله ی تحریم ربا
    محمدحسین حسین زاده بحرینی صفحه 35
    مساله ی تحریم ربا در دو سطح قابل پی گیری است: در نخستین سطح، موجه و عادلانه بودن یا نبودن دریافت بهره توسط وام دهنده، فارغ از ملاحظات و آثار اجتماعی مترتب بر آن، مطمح نظر است و به این سؤال پاسخ داده می شود که آیا منطقا و با غمض نظر از آموزه های دینی و ملاحظات اجتماعی، وام دهنده (حق) دارد، در ازای واگذاری بخشی از درآمد یا ثروت خود به دیگری برای مدتی معین، مازادی ثابت و از پیش تعیین شده - که اصطلاحا بهره نامیده می شود - از وی مطالبه نماید؟ در سطح دوم بحث، با فرض اثبات معقول و موجه بودن رفتار...
    کلیدواژگان: بهره، نظریه ی بهره، نظریه ی امساک
  • اهداف بانکداری بدون ربا
  • گذری بر اهداف بانکداری بدون ربا
    محمود اصغری صفحه 59
    این نوشتار در پی آن است تا با توجه به اهدافی که در قانون بانکداری بدون ربا در ایران، برای نظام بانکی در نظر گرفته شده است، که در راس آن اهداف حذف ربا از سیستم بانکی کشور بوده، به ارزیابی عملکرد این نهاد اقتصادی در راستای تحقق این هدف مهم بپردازد. از این رو کوشیده است با طرح دیدگاه ها و نظریات مدافعان و مخالفان عملکرد نظام بانکی، در پی پاسخگویی به سؤال مورد نظر مقاله بر آید. آنچه در پاسخ به این سؤال می توان گفت این است که عدم پایبندی به قانون بانکداری بدون ربا، و در نتیجه صوری بودن بسیاری از...
    کلیدواژگان: حقل و عدل، بانکداری بدون ربا، فروش اقساطی، سود تضمین شده، عرف عام
  • بانکداری بدون ربا و تثبیت اقتصادی
    مجید رضایی صفحه 77
    مقایسه ی صحیح بین بانکداری ربوی و غیر ربوی باید بر اساس وجود و عدم بهره صورت گیرد. مسائلی مثل کارایی و بهره وری کارمندان، دولتی بودن، تعداد عقود و مشابه آن نمی تواند مقایسه واقعی بین دو سیستم را نشان دهد. اصلی ترین مشخصه ی بانکداری بدون ربا حضور در بخش حقیقی اقتصاد است. وجوه نقدی در آن بخش جریان دارد و بر اساس تولید کالا و خدمات افزایش می یابد و تقاضای پول برای امور سفته بازی در آن شکل نمی گیرد. از همین رو از ثبات اقتصادی بیشتری...
    کلیدواژگان: بانکداری بدون ربا، کارایی، تثبیت اقتصادی
  • بانکداری بدون ربا: رویکردها و چالش ها
  • بررسی مقایسه ای بانکداری ربوی و بدون ربا
    مصطفی سلیمی فر صفحه 99
    هدف این مقاله مقایسه ی دو سیستم بانکداری ربوی و بدون ربا، در ایران، از جهت مطابقت با موازین شرع و نیز کارایی آنها در تجهیز سپرده ها و به کارگیری آنها در فعالیت های اقتصادی می باشد. به این منظور علاوه بر بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی، در بخشی از مطالعه، از روش پیمایشی نیز استفاده شده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که بانکداری ربوی در هر دو مرحله ی مهم جذب سپرده ها و نیز اعطای تسهیلات بانکی با پرداخت و یا دریافت ربا توام می باشد. در حالی که در بانکداری بدون ربا...
    کلیدواژگان: بانکداری ربوی، بانکداری بدون ربا، تجهیز سپرده، تسهیلات، مضاربه، مشارکت مدنی، فروش اقساطی، کارامدی
  • نقد و بررسی قانون بانکداری بدون ربا
    سیدعباس موسویان صفحه 119
    قانون عملیات بانکی بدون ربا، در ایران، گر چه اشکال خاص فقهی ندارد و منطبق با فقه مشهور شیعه است، لکن عملکرد بیش از بیست سال آن بیان گر اشکالات کارشناسی به شرح زیر است: 1) ابهام در تعریف و جایگاه بانک: گر چه قانون بانک را تعریف نمی کند و جایگاه آنن را در میان مؤسسه های مشابهه تعیین نمی کند، لکن وظایف و شرح عملیات مربوط به بانک نشان می دهد که قانون گذار بانک را مؤسسه ای جامع که در بر گیرنده ی انواع مؤسسه های غیر انتفاعی، انتفاعی مبادله ای، انتفاعی مشارکتی و بنگاه اقتصادی مستقیم است می پنداردد...
    کلیدواژگان: بانک، تجهیز منابع، تخصیص منابع، قرض الحسنه، قراردادهای مبادله ای، قراردادهای مشارکتی، سرمایه گذاری مستقیم
  • قانون عملیات بانکداری بدون ربا و چالش مفاهیم
    محمدصادق بختیاری صفحه 141
    نظر به حرمت قطعی و مسلم ربا در فقه اسلامی، مساله ی ایجاد سیستم بانکداری بدون ربا از آرزوهای همه ی مسلمانان بوده است. در راستای همین هدف، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، قانون عملیات بانکی بدون ربا تدوین و تصویب گردید. آنچه در این مقاله مورد بحث قرار گرفته، مشتمل بر دو بخش است. بخش اول یک معرفی اجمالی است از قانون فوق با ذکر اهداف، وظایف، شیوه های تجهیز منابع و سیاست های پولی مذکور در قانون و در بخش دوم مفاهیم بانک، ربا، بهره و پول مورد تحلیل قرار گرفته و نتیجه گیری شده است...
    کلیدواژگان: بانک، بهره، پول، مشارکت، ذخیره ی قانونی
  • چالش نرخ فروش اقساطی در بانکداری
    حسن آقانظری صفحه 163
    برخی از محققان اقتصاد اسلامی، جهت فاصله گرفتن از نرخ بهره، نرخ نسیه را به عنوان بهترین جایگزین مطرح نموده اند. بی شک نرخ نسیه دو ویژگی معین بودن سود و قطعی بودن آن را، به همراه دارد و این دو ویژگی را در نرخ سود سرمایه بر اساس مشارکت، به طور همزمان، شاید نتوان به آسانی مطرح نمود. این مقاله در راستای تبیین این واقعیت است که، از جهت تئوریک، نرخ نسیه می تواند مستقل از نرخ بهره باشد و در این صورت هیچ گونه مشکلی از جهت فقهی یا اقتصادی وجود نخواهد داشت. ولیکن...
    کلیدواژگان: نرخ نسیه، فروش اقساطی، سود ثابت
  • ترجمه خلاصه مقالات
  • ترجمه ی عربی
    صفحه 177
  • ترجمه ی انگلیسی
    صفحه 192