فصلنامه پژوهش های اجتماعی اسلامی
سال یازدهم شماره 4 (مهر و آبان 1384)

در مسیر تاریخی ظهور و بسط دین مبین اسلام نزاع نظری و عملی درباره ی مفهوم دینداری جایگاه یکی از مهمترین موضوعات اعتقادی و کلامی مورد مناقشه را به خود اختصاص داده است. پس از رحلت پیامبر (ص) مفهوم و نمادهای عینی دینداری به نقطه ی مرکزی ارزیابی و داوری فردی و اجتماعی مبدل گردید و نزاع نظری و عملی آغاز شد. ...

پرداختن به فلسفه ی سیاست، آیین شهریاری و جستجو از جامعه ی مطلوب، یکی از دغدغه های فکری حکیمان مسلمان بوده است و بحث و گفتگو در باب چنین جامعه ای و تفلسف و نظریه پردازی در خصوص آن از مشغله های جدی آنان به شمار می آید. بخش مهمی از آثار فلسفی که توسط مسلمانان تولید شده است به بازتاب اندیشه ی فلسفی آنان در باب جامعه اختصاص یافته است. ...

در پاسخ به سوال جامعه دینی چیست؟ سه پاسخ معروف ارائه شده است که عبارتند از: 1) جامعه ای دینی است که افراد تشکیل دهنده ی آن دیندار باشند. 2) جامعه ای دینی است که در آن دین، داور باشد. 3) جامعه ای دینی است که در آن دین هدایت شبکه ی روابط اجتماعی را بر عهده داشته باشد. ...

شک نیست که شناختن و مد نظر دائم داشتن هدف در هر حرکت و اقدامی رمز پیروزی است. توجه به هدف های جزئی در هر گام و انطباق دادن آنها با هدف عالی و اساسی کل برنامه می تواند به چرایی کار پاسخ دهد و این عصاره ی عقلانیت آن است. نویسنده در خلال بحث خود کوشیده است تا اولا لزوم چنین نگرش مستمری را و ثانیا چگونگی آن را در جهت دستیابی به کارآمد کردن نظام در جامعه ی دینی روشن نماید. بنابراین در سطح نظری و عملی هر دو باید این شیوه را دنبال نمود. ...

جامعه ی دینی بدون تشکیل حکومت دینی تحقق نمی یابد. این جمله پیام کلی مقاله ای است که در پی خواهد آمد، اما تحقیق پذیری آن در گرو بیان و تبیین دو مقوله ی انسان و حکومت است که نویسنده کوشیده است تا نخست ترسیم واقعی از چهره ی انسان در معرفت دینی با مقایسه ی آن با انسان شناسی طبیعت گرا بنماید. ...

هسته ی مرکزی این نوشتار را تحلیل و تبیین ممیزات جامعه ی مدنی اسلامی از جامعه ی مدنی لیبرال یا لیبرال دموکراسی می سازد. اما پیش از ورود بدان هسته پوسته هایی چون علل و عوامل احیای دوباره ی فکر جامعه ی مدنی در جهان غرب و به موازات آن در جوامع اسلامی به ویژه ایران به صورت بسیار گذرا به بحث گذاشته شده است. ...