فصلنامه پژوهش های اجتماعی اسلامی
سال دوازدهم شماره 3 (امرداد و شهریور 1385)

میراث علمی بر جای مانده از استاد شهید مطهری، حاکی از کارنامه ی پربار و کاوش های فلسفی اوست. بخشی از آثار فلسفی ایشان، محصوول آموزش هایی است که در حوزه و دانشگاه داشته و در طی آن متونی همچون منظومه ی حاج ملا هادی سبزواری، اسفار ملاصدرا، الهیات شفا، اشارات و تنبی هات و نجات ابن سینا را تدریس می کرد و بخشی دیگر، حاصل تاملات و پژوهشهای فلسفی وی است، همچون مقالات فلسفی، که عمدتا در مجله ی مقالات و بررسی ها چاپ می شد و...

موضوع احیاگری، که به عنوان تلاش برای بدعت زدایی از دین، زنده کردن و زنده نگاه داشتن فکر دینی است، از دیر باز مورد توجه دین شناسان و متفکران بوده است و همه ی ادیان جهان به نحوی آن را در تاریخ خود تجربه کرده اند. مقوله ی احیاگری در دنیای اسلام نخست در قالب حمایت از سنت در برابر بدعت آغاز گردید، به طوری که امام حسین (ع) هدف اساسی از قیام خویش را احیای سنت و نابودی بدعت اعلام کرد...

موضوع بحث این مقاله «خرافه ستیزی در اندیشه ی دینی از دیدگاه شهید مطهری» است؛ و طبعا مساله ی تحقیق عبارت از: «چیستی نگرش استاد مطهری نسبت به خرافه ی دینی و چگونگی برخورد با آن»، خواهد بود. نویسنده در مقدمه ی بحث به موضع گیری اسلام در برابر عقاید خرافی پرداخته و خاطر نشان می سازد که هیچ گاه محو کلیه ی آثار و مواریث فرهنگی بشر مد نظر اسلام نبوده و تنها به اصلاح و هدایت آنها در مسیر سازنده نظر داشته است...

دین، تفسیری از حقایق موجود در عالم هستی است که قادر است انسان را به سوی تعالی و عظمت پیش برد و به تکامل مناسب با ساحت های وجودی اش برساند. این حقیقت از هنگام ظهور در معرض شبهات و تهاجمات فکری قرار گرفته است. در عصرهای اخیر بر گستره ی این تهاجمات افزوده شده و در سطح متدینان و نسل های نوخاسته تردیدهایی را سبب گشته است، علامه مطهری (ره) در دوران معاصر، به عنوان سنگر بانی بیدار به پاسداری از حریم دیانت برخاسته و...

پژوهش و تحقیق در زوایای دین، از جمله تحقیق و پژوهش در زمینه ی کارکردهای دین در توسعه و رفاه اجتماعی، می تواند نقش بسزایی را در حفظ و تقویت و ترویج باورهای دینی داشته باشد. زیرا همان گونه که شهید مطهری معتقد است، «باید پیوند مسائل الهی با مسائل اجتماعی و سیاسی مشخص شود» تا از این طریق راه به سوی شناخت حقایق دینی گشوده گردیده و تاثیر آن بر زندگی اجتماعی دانسته شود. از این رو، چنین تلاشی لازم و ضروری به نظر می رسد...

به نظر بسیاری از محققان و صاحب نظران جهان اسلام، استاد مطهری، یکی از احیاگران و اصلاح گران اندیشه ی دینی، در دوره ی معاصر می باشد. از منظر استاد، موضوع علل عقب ماندگی و انحطاط مسلمین، به عنوان جدی ترین مساله ی کنونی مسلمانان، و پاسخ به آن مبرم ترین نیاز است. استاد، مهمترین مولفه ی اصلاح فکر دینی را روشن گری و دفاع از مفاهیم دینی، که به شکل واژگونه در نظر مردم جلوه کرده است، می شناخت. به همین دلیل رویکرد اجتماعی به دین در آثار ایشان مشهود است...

در این مقاله، نویسنده، ضمن برشمردن نکات کلیدی مربوط به فهم صحیح روشنفکری از منظر شهید مطهری، در ابواب مختلفی هدف خویش را تعقیب می نماید. این ابواب عبارتند از: بررسی چیستی و کیستی روشنفکر مسلمان، شاخصه ها و ویژگی های خاص روشنفکر مسلمان، رسالت و آرمان های روشنفکر مسلمان، آسیب شناسی روشنفکری و محاسن و معایب آن از دیدگاه استاد مطهری، رابطه ای سکولاریسم و روشنفکری و نحوه ی برخوردار استاد با این مقوله، عنصر نوگرایی در جریان روشنفکری معاصر و نحوه ی مواجهه ی شهید مطهری با آن...