نشریه پژوهش و سازندگی
سال بیست و یکم شماره 3 (پیاپی 81، زمستان 1387)

فضل الله صفی خانی، حسین حیدری شریف آباد، ابراهیم شریفی عاشور آبادی، اعضاء هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورسید عطاء الله سیادت، سید منصور سیدنژاد، اعضاء هیات علمی دانشگاه شهید چمران و مجتمع آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی رامینبهلول عباس زاده، کارشناس ارشد موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورچکید هتاثیر تنش کم آبی عملکرد و برخی صفات بادرشبو، طی سالهای 84-1383 در گلخانه مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع مورد بررسی قرار گرفت. سه جمعیت گیاه بادرشبو جمع آوری شده از استانهای تهران، اصفهان و فارس در آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار، تیمارهای فرعی را 3 سطح رطوبتی شامل 100، 60 و 40 % ظرفیت زراعی (FC) ارزیابی گردیدند. نتایج سال اول و دوم نشان داد که کم آبی بر عملکرد و صفات مختلف گیاهی تاثیر معنی دار داشت. مقایسه میانگین تیمارهای رطوبتی در سال اول نشان داد که بیشترین قطر ساقه (mm 9383/0) و عملکرد ریشه (g/m2 1/311) را تیمار FC 40% و. بیشترین سرشاخه گلدار (kg/ha 3859) را تیمار FC 60 % داشت. بالاترین عملکرد بیولوژیک (kg/ha 4536)، عملکرد ساقه (kg/ha 2322)، عملکرد برگ (kg/ha 6/961)، عملکرد دانه (kg/ha 940)، ارتفاع گیاه (cm 25/52)، عرض برگ (cm 042/3)، تعداد ساقه فرعی (n/p 25/19) و بزرگترین میانگره (cm 888/2) را تیمار بدون تنش (FC 60%) داشت. مقایسه میانگین های سال دوم نشان داد که تیمارFC 40% بزرگترین قطر ریشه (mm 9642/0) را داشت. تیمار FC 100% بیشترین طول برگ (cm 417/4)، عرض برگ (cm 092/3)، ارتفاع گیاه (cm 33/42)، تعداد ساقه فرعی (n/p 83/17)، بزرگترین میانگره (cm 298/3)، سطح برگ (cm 21655)، سرشاخه گلدار (kg/ha 4239)، عملکرد بیولوژیک (kg/ha 3483)، عملکرد ساقه (kg/ha 1701)، عملکرد برگ (kg/ha 4/711)، وزن هزار دانه (g 918/1) را نسبت به سایر تیمارها داشت. تیمارFC 60% بیشترین عملکرد دانه (kg/ha 8/770) را داشت. نتایج این بررسی نشان داد گیاه بادرشبو نسبت به کمبود آب یک گیاه نیمه مقاوم است.

محبوبه ایرانی و مرضیه سرمدی، دانشجویان کارشناسی ارشد فیزیولوژی گیاهی دانشکده علوم زیستی دانشگاه شهید بهشتی فرانسواز برنارددانشیار دانشکده علوم زیستی دانشگاه شهید بهشتی، حسین شاکر بازارنو، استادیار دانشکده علوم زیستی دانشگاه شهید بهشتیچکید ه فلز مولیبدن در گروه فلزات سنگین قرار دارد ودر غلظت های زیاد برای گیاهان سمی می باشد. در این تحقیق اثر سمی مولیبدات سدیم بر پینه های دو واریته (glabra وglandulifera) گیاه شیرین بیان (. Glycyrrhiza glabra L) بررسی شد. پینه ها به مدت دو هفته در محیط MS حاوی (0، 250، 500 و1000 میکرومولار) مولیبدات سدیم تیمار شدند. سپس نمونه ها جهت سنجش پارامترهای بیوشیمیایی مورد استفاده قرار گرفتند. مولیبدن به طور معنی داری سبب افزایش مقدار آنتوسیانین در هر دو واریته گردید. فعالیت پراکسیداز در واریته glandulifera در تمام تیمارهای مولیبدن افزایش معنی داری را با تیمار شاهد نشان داد، اما در واریتهglabra این افزایش فقط در غلظت های 250 و1000 میکرومولار مشاهده گردید. تیمار مولیبدن سبب افزایش مقدار پروتئین در واریته glabra گردید و این افزایش در غلظت 500 میکرومولار به طور قابل توجهی بیشتر از سایر غلظت ها می باشد، در حالیکه در واریته glandulifera تغییری در مقدار پروتئین مشاهده نگردید. مقدار مالون دآلدئید درغلظت های بالای مولیبدن افزایش می یابد. بنابراین تنش مولیبدن مقدار آنتوسیانین و فعالیت پراکسیداز را افزایش می دهد و در غلظت زیاد مولیبدن علائم سمیت به صورت پراکسیداسیون لیپید ظهور می کند.

فاطمه سفیدکن، مهدی میرزا، محمدحسن عصاره، اعضاء هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورسعیده مشکی زاده، کارشناس بخش تحقیقات گیاهان دارویی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورچکید ه گل محمدی با نام علمی Rosa damascana Mill یکی از مهمترین گونه ها برای تولید عطر گل سرخ می باشد. از اسانس و آب حاصل از تقطیر آن (گلاب) به عنوان مواد معطر خوشبوکننده در صنایع عطرسازی، آرایشی، غذایی و نیز از اثرات درمانی آن در صنایع دارویی استفاده می شود. با توجه به اینکه یکی از اجزای معطر و ارزشمند اسانس گل محمدی ترکیبی به نام فنیل اتیل الکل می باشد و در روش های مرسوم اسانس گیری در کشور (تقطیر با آب) این ترکیب به دلیل حلالیت بالا در آب معمولا به طور کامل وارد گلاب می شود، اسانس های تولید شده در کشور یا به طور کلی فاقد این ترکیب هستند یا حاوی مقادیر جزئی از فنیل اتیل الکل هستند که این موضوع باعث افت کیفیت و قیمت به نسبت پایین آنها در بازارهای جهانی می شود. هدف از تحقیق حاضر این بود که به وسیله استخراج فنیل اتیل الکل از گلاب و افزودن مجدد آن به اسانس تهیه شده، به افزایش درصد این ترکیب مهم در اسانس و در نهایت غنی سازی اسانس گل محمدی از فنیل اتیل الکل دست یابیم. برای این منظور سه ژنوتیپ از گل محمدی (کشت شده در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع) انتخاب شد. پس از استخراج اسانس به وسیله روش تقطیر با آب (روش مرسوم در کشور)، گلاب مربوط به هر نمونه جمع آوری شد. برای استخراج فنیل اتیل الکل از گلاب حلالهای مختلفی مثل هگزان، پترولیوم اتر و دی کلرومتان مورد آزمایش قرار گرفت. ترکیبهای تشکیل دهنده اسانسهای اولیه (first oil)، حاصل استخراج گلاب با حلالهای مختلف (second oil) و مخلوط هر اسانس اولیه و ثانویه، با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/ MS) شناسایی شدند. نتایج نشان داد که مناسب ترین حلال برای استخراج فنیل اتیل الکل از گلاب، دی کلرومتان است. افزودن اسانس ثانویه حاصل از استخراج گلاب با دی کلرومتان به اسانس اولیه نه تنها باعث افزایش قابل ملاحظه فنیل اتیل الکل شد بلکه میزان نسبی سیترونلول و ژرانیول را نیز افزایش داد. افزودن حاصل استخراج پترولیوم اتری باعث افزایش مقدار نسبی سیترونلول در اسانس شد ولی فنیل اتیل الکل کمتری نسبت به دی کلرومتان از گلاب استخراج نمود. افزودن حاصل استخراج گلاب با دی کلرومتان به اسانس اولیه باعث افزایش میزان فنیل اتیل الکل در اسانس تا بیش از 20% شد.

سید علی حسینی و محمد علی دری، اعضای هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستانچکید هبا توجه به پراکنش گیاه گل راعی در سطح استان گلستان، طرح تحقیقاتی با هدف بررسی اثر سطوح آبیاری بر عملکرد ارقام وارداتی و بومی گل راعی (.Hypericum perforatum L) برای معرفی رقم مناسب از این گیاه در شرایط زراعی در ایستگاه چالکی گرگان اجراءگردید. این طرح بصورت اسپلیت پلات با تیمار آبیاری به عنوان تیمار اصلی شامل: بدون آبیاری، آبیاری بر اساس فشار اسمزی 3/0-، 5- و15- مگاپاسکال خاک که با دستگاه TDR اندازه گیری شد، و ارقام به عنوان تیمار فرعی شامل دو رقم وارداتیNLC وTOPAZ و همچنین دو رقم بومی استان: برگ ریز وبرگ درشت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. اختلاف عملکرد ماده خشک سرشاخه گلدار بین ارقام واثرسطوح آبیاری در سطح یک درصد معنی دار و اثر متقابل ارقام وآبیاری در سطح پنج درصد معنی دار گردید. اختلاف میزان ماده هیپریسین تحت تاثیر سطوح آبیاری، در سطح پنج درصد معنی دار شد. رقم Topaz، ورقم های برگ ریز و برگ درشت بومی نسبت به رقمNLC به ترتیب 6/64، 4/49 و 1/37 درصد عملکرد ماده خشک بیشتری داشتند.

ابراهیم خسروجردی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان مشهد هادی درودی، دانش آموخته کارشناسی ارشد جنگلداری دانشگاه تربیت مدرسطیبه نام دوست، کارشناس مرکز تحقیقات خراسان رضویچکید هدرخت پسته (. Pistacia vera L) متعلق به تیره سماق (Anacardiaceae) است. جنس Pistacia دارای 11 گونه است. در جنس پسته اقتصادی ترین گونه P. vera می باشد. پایه های وحشی پسته معمولی در جنگلهای خواجه کلات رویش دارد که دارای میوه درشت و مرغوب می باشد. گونه ای مقاوم به سرما، خشکی و شوری بوده و همچنین از نظر نیاز به عناصر غذایی یک گونه کم نیاز محسوب می شود. بعلاوه از نظر اقتصادی دارای اهمیت فراوانی است. هدف از این مطالعه شناخت عوامل موثر در زادآوری این گونه در رویشگاه های طبیعی آن در جنگلهای خواجه کلات می باشد. بدین منظور به صورت تصادفی و با استفاده از نقشه ترکیبی(شیب، جهت و ارتفاع) که توسط نرم افزار GIS تهیه شدند اقدام به پیاده کردن 48 پلات شد. در هر پلات به روش نمونه برداری با تعداد درخت ثابت اقدام به بررسی تعداد نهال و وضعیت زنده مانی آنها گردید. نتایج بررسی ها نشان داد که جهت دامنه تاثیر معنی داری بر تعداد نهال داشت(بیشترین جهت های شمالی و شرقی بترتیب با 15/129و 127 عدد نهال)، نوع مدیریت، ارتفاع و شیب دامنه تاثیر معنی داری نداشت. همچنین چرای دام(قرق وغیر قرق بترتیب با 100 و77 درصد)و شیب دامنه(بترتیب با 69، 100 و 90درصد) تاثیر معنی داری روی درصد زنده مانی نهالها داشت، جهت و ارتفاع تاثیری بر درصد زنده مانی ایجاد نکرد. در کل، تعداد و زنده مانی بیشتر زادآوری در منطقه قرق شده، نشان دهنده اثر مثبت قرق در منطقه می باشد

ابوالفضل کارگرفرد، محمدحسن عصاره و امیر نوربخش، اعضاء هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورچکید هدر این بررسی از چوب Eucalyptus microtheca، با استفاده از دو زمان بخارزنی 5/7 و 15 دقیقه، الیاف تهیه و با استفاده از دو دمای پرس 165 و175 درجه سانتیگراد و 3 زمان پرس 3، 4 و 5 دقیقه، تخته فیبر با دانسیته متوسط (MDF) تهیه گردید. از ترکیب عوامل فوق 12 ترکیب شرایط بوجود آمد و برای هر ترکیب 3 تخته ساخته شد. سپس خواص فیزیکی و مکانیکی تخته های ساخته شده اندازه گیری و با استفاده ازآزمون فاکتوریل نتایج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج حاصل از اندازه گیری مقاومت خمشی و مدول الاستیسیته تخته ها نشان داد که حداکثر این ویژگی ها در زمان بخار زنی 15 دقیقه حاصل شده است. همچنین مقاومت خمشی و مدول الاستیسیته تخته های ساخته شده در دمای پرس 165 درجه سانتی گراد در سطح معنی داری بالاتر از تخته های ساخته شده در دمای پرس 175 درجه سانتیگراد بوده است. از طرف دیگر، مدول الاستیسیته تخته ها با افزایش زمان پرس به طور معنی داری کاهش یافته است.
نتایج نشان داد که تاثیر زمان بخارزنی بر چسبندگی داخلی معنی دار بوده و تخته های ساخته شده از الیاف تهیه شده با زمان بخار زنی 5/7 دقیقه دارای بالاترین چسبندگی داخلی بوده است. همچنین دمای پرس تاثیر معنی داری بر چسبندگی داخلی داشته و بیشترین IB در تخته های ساخته شده با دمای پرس 165 درجه سانتیگراد مشاهده شد.. همچنین تاثیر زمان بخارزنی بر واکشیدگی ضخامتی تخته ها معنی دار بوده، و حداقل واکشیدگی ضخا متی در تخته های ساخته شده با الیاف بخارزنی شده در زمان 5/7 دقیقه حاصل شده است.

عطاء الله کلارستاقی، استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه مازندرانحسن احمدی و محمد جعفری، استادان دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهرانجمال قدوسی، استادیار پژوهشی سابق مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشورچکید هتغییر کاربری اراضی در جهت کاهش پوشش گیاهی به عنوان یکی از عوامل اصلی تشدید فرآیندهای هیدرولوژی سطحی، زیر سطحی، فرسایش خاک و تولید رسوب می باشد. هدف این تحقیق توسعه مدل مکانی-احتمالاتی پیش بینی تغییرات کاربری از جنگل به زراعت دیم با بکارگیری پیش فرض ها (سناریو) در نظر گرفته شد. ابتدا با استفاده از نقشه های رقومی توپوگرافی و عکس های هوایی همزمان مربوط به سالهای 1346 و 1373 و نیز با استفاده از تصاویر ماهواره ای+ ETM مربوط به سال 1382 و با انجام پردازش و تفسیر داده های رقومی و ماهواره ای و انجام مطالعات صحرایی در نهایت نقشه های کاربری اراضی سال های 1346، 1373 و 1383 تهیه شد. با مقایسه این نقشه ها با کمک الحاقیه شناخت تغییرات نرم افزار3.2 Arc/View، تغییر و تبدیل اراضی جنگلی به اراضی زراعی دیم مشخص گردید. نتایج بررسی تغییرات کاربری در بین سالهای 1346 الی 1383 نشان داد که سطح اراضی جنگل و زراعت دیم در طی این دوره 375 و 1154 هکتار کاهش یافته، در حالیکه سطح اراضی رها شده و زراعت آبی به ترتیب 1240 و 202 هکتار افزایش یافته است. نتایج آزمون آماری T-student و مربع کای نشان داد که شیب، ارتفاع از سطح دریا، فاصله از راه ها و فاصله از مناطق مسکونی (روستاها) اثر معنی داری در سطح 99% بر تغییر کاربری از جنگل به دیم داشته است. سپس با استفاده از تئوری احتمالاتی بیس، مدل توزیعی-احتمالاتی تغییر کاربری اراضی توسعه داده شد. برای این کار ابتدا احتمالات منفرد تغییر یافتگی برای همه عوامل موثر محاسبه گردید، سپس احتمالات ترکیبی تغییر یافتگی بدست آمد. در نهایت با بسط و توسعه رابطه احتمالاتی بدست آمده در محیط GIS و استفاده از روش های استوکاستیکی نقشه های پیش بینی مکانی تغییر کاربری از جنگل به اراضی زراعی دیم با احتمالات مختلف بدست آمد. نتایج نشان داد که 88 هکتار از اراضی جنگلی به احتمال 100% در آینده تبدیل به اراضی زراعی دیم خواهند شد. تحلیل مکانی نتایج مدلسازی حاکی از این است که این اراضی در شیب کم و در نزدیکی جاده ها و روستاها واقع گشته اند.

فاطمه شفیعی، دانش آموخته کارشناسی ارشد ترویج کشاورزی احمد رضوانفر، دانشیارسید محمود حسینی، استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده اقتصاد وتوسعه کشاورزیفریدون سرمدیان، استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده آب و خاک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی- دانشگاه تهرانتاریخ دریافت: مهر ماه 1386 تاریخ پذیرش: مرداد ماه 1387چکید ههدف این تحقیق بررسی تاثیر برخی عوامل اقتصادی و اجتماعی بر روی دانش حفاظت خاک کشاورزان در حوزه آبخیز کرخه و دز استان خوزستان می باشد. روش تحقیق پیمایشی و از نوع توصیفی – همبستگی به منظور تعیین رابطه متغیرهای مستقل و وابسته می باشد. جامعه آماری مورد نظر شامل کشاورزان حوزه آبخیز کرخه ودز به تعداد 394 نفر سرپرست خانوار می باشد که از این میان تعداد 82 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب بعنوان نمونه آماری انتخاب شدند. پرسشنامه ای جهت گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نظر تنظیم و تدوین شد. روایی محتوایی پرسشنامه با کسب نظرات متخصصان و اساتید ترویج و آموزش کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت و اصلاحات لازم صورت گرفت. جهت تعیین پایایی بخش سنجش دانش در خصوص عملیات حفاظت از ضریب اعتبار کرونباخ آلفا استفاده گردید که مقدار آن 94/0 بدست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های توصیفی میانگین، فراوانی، انحراف معیار، نما، و روش های آماری استنباطی همچون همبستگی و رگرسیون استفاده گردید. یافته ها نشان داد که بیشتر کشاورزان از نظر دانش راجع به عملیات حفاظت خاک در سطح متوسط بودند. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که رابطه معنی داری بین متغیر وابسته" دانش راجع به عملیات حفاظت خاک" با متغیرهای میزان استفاده از کانالها و منابع اطلاعاتی، ویژگی جهانشهری، میزان اراضی تحت مالکیت و میزان درآمد از محل کشاورزی وجود دارد. در تحلیل رگرسیونی به روش گام به گام متغیرهای پیش بینی کننده دانش در خصوص عملیات حفاظت خاک در سه گام وارد شدند در گام اول متغیر ویژگی جهانشهری و در گام دوم میزان درآمد از محل کشاورزی و در گام سوم میزان دسترسی به زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات وارد معادله شدند. که در مجموع 26 درصد از واریانس متغیر وابسته دانش راجع به عملیات حفاظت خاک را تبیین کردند.

بهزاد کرد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوسبهروز کرد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایرچکید هاین تحقیق با هدف بررسی تعیین مناسب ترین سن بهره برداری درختان صنوبر دلتوئیدس براساس خواص بنیادی چوب آن انجام پذیرفت. برای این منظور تعداد 3 اصله درخت سالم صنوبر در زمانهای مختلف بهره برداری 4، 8، 12، 16 و 20 سال بطور تصادفی از جنگل آموزشی- پژوهشی (دکتر بهرام نیا) واقع در شصت کلاته گرگان قطع شد. ویژگی های آناتومیکی، فیزیکی و شیمیایی هریک از درختان اندازه گیری شد. سپس داده های حاصل مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که تاثیر سنین مختلف قطع و بهره برداری درختان صنوبر دلتوئیدس بر ابعاد الیاف (طول الیاف، قطر الیاف و ضخامت دیواره سلولی)، خواص فیزیکی (دانسیته خشک، دانسیته بحرانی و همکشیدگی حجمی) و ترکیبات شیمیایی(سلولز، لیگنین، مواد استخراجی محلول در الکل - استن، مواد قابل حل در آبگرم، مواد قابل حل در سود سوزآور یک درصد و خاکستر) چوب آن در سطح اطمینان 95% معنی دار است. همچنین نتایج نشان داد که پس از سن12 سالگی تفاوت معنی داری در ویژگی های آناتومیکی، فیزیکی و شیمیایی درختان صنوبر دلتوئیدس وجود ندارد، زیرا در این محدوده سنی دوره جوان چوبی این درختان به اتمام رسیده است. می توان گفت که مناسب ترین سن بهره برداری درختان صنوبر دلتوئیدس (کلن 51/77) براساس خواص ذکر شده در منطقه شصت کلاته استان گلستان، 12 سالگی است.

محمد مهدی اوجی، گروه گیاه پزشکی دانشگاه تهران، مسعود احمدزاده، گروه گیاه پزشکی دانشگاه تهران، کرجعباس شریفی تهرانی، گروه گیاه پزشکی دانشگاه تهران، داراب یزدانی، گروه بیوتکنولوژی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی کرجمحمد جوان نیکخواه، گروه گیاه پزشکی دانشگاه تهران، کرجچکید هگیاه دارویی رزماری با نام علمی Rosmarinus officinalis، گیاهی است چند ساله که به دلیل کاربرد وسیع در صنایع دارویی و صنایع بهداشتی دارای اهمیت خاصی در کشور می باشد و استان تهران بیشترین میزان سطح زیر کشت این گیاه را در کشور داراست. مهمترین عامل بیماری این گیاه، قارچKuehn1 Rhizoctonia solani می باشد که این بیماری برای اولین بار روی گیاه رزماری از ایران گزارش می گردد. در نمونه برداری هایی از این گیاه از مزارع پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی (در هلجرد کرج) و موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور (مرکز تحقیقات البرز در کرج)، گیاهانی با علائم پوسیدگی، شانکر و سیاه شدگی ریشه و طوقه همراه با توخالی شدن مغز آنها مورد توجه قرار گرفت. نمونه های جمع آوری شده پس از ضد عفونی سطحی با هیپوکلریت سدیم یک درصد در محیط Potato Dextrose Agar) PDA) کشت گردیدند. پس از سه روز در مجموع جدایه هایی از جنس Rhizoctonia بر روی قطعات نمایان و خالص سازی شدند. جدایه Rhizoctonia پس از تک ریسه کردن انتهایی از حاشیه کلنی، در تاریکی قرار داده شد. پس از تعیین قطر هیف به تعداد حدود 100 هیف، رنگ آمیزی هسته صورت گرفت که در هر سلول هیف قارچ رایزوکتونیا بعد از رنگ آمیزی، چند هسته مشاهده گردید که با توجه به سایر مشخصات، گونه مذکور Rhizoctonia solani تشخیص داده شد. آزمون بیماری زایی جدایه ها نیز بر روی گیاهان بررسی گردید. نتایج این بررسی ها نشان داد که قارچ Rhizoctonia solani عامل بوته میری و پوسیدگی ریشه و طوقه گیاه دارویی رزماری در شهرستان کرج می باشد.

محمدحسن عصاره، عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورزهرا آبروش، کارشناس ارشد مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورسید رضا طبائی عقدائی، عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورطیبه سهیلا نراقی، کارشناس ارشد مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورچکید هگیاه گل محمدی با نام علمی. Rosa damascena Mill از خانوادهRosaceae گیاهی است که از طریق روش های رویشی (پاجوش، قلمه چوب سخت، قلمه چوب نیمه سخت، پیوند و کوپیوند) افزایش می یابد. این روش ها برای برخی از تحقیقات دورگ گیری و بررسی ژنتیکی کافی نبوده و ضرورت شناخت بیشتر از ساختار گل ها و نیز جوانه زنی بذور وجود دارد. در این بررسی اثر تیمارهای مکانیکی و شیمیایی در بر طرف نمودن خواب و تحریک جوانه زنی بذر ژنوتیپی از گل محمدی (فارس1) در قالب طرح فاکتوریل در پایه طرح کاملا تصادفی با 24 تیمار و سه تکرار با آزمایش تیمارهای شاهد، اسید سولفوریک 96% و50% در زمانهای 20،10 و 30 دقیقه، اسید سیتریک 50 میلی گرم در لیتر، نیترات کلسیم 05/ مولار، اسید جیبرلیک 05/0 مولار، اسید جیبرلیک 01/0 مولار،، ترکیبی از اسید سیتریک 50 میلی گرم بر لیتر و اسید جیبرلیک 05/0 مولار و ترکیبی از اسید سیتریک 50 میلی گرم در لیتر و اسید جیبرلیک 01/0 مولار در زمان های مختلف 45 دقیقه، 24 ساعت و 48 ساعت مورد استفاده قرار گرفت. این آزمایش در سه تیمار سرمایی (3، 6 و 9 ماهه) در دمای 4-2 درجه سانتیگراد انجام شد. نتایج نشان می دهد که بهترین تیمارهای جوانه زنی در مدت سه ماه سرمادهی ترکیب اسید سیتریک 50 میلی گرم در لیتر و اسید جیبرلیک 05/0 مولار با خراش دهی 45 دقیقه و اسید سیتریک 50 میلی گرم در لیتر با خراش دهی 45 دقیقه به ترتیب 16/29 و 83/20 درصد می باشد. در مدت زمان شش ماه سرمادهی ترکیب اسید سیتریک 50 میلی گرم در لیتر و اسید جیبرلیک 05/0 مولار با خراش دهی24 ساعت و نیترات کلسیم 05/0 مولار با خراش دهی 48 ساعت به ترتیب با میانگین های 5/87 و33/83 درصد می باشد. در مدت زمان نه ماه سرمادهی نیترات کلسیم 05/0 مولار با خراش دهی 48 و 24 ساعت، و اسید جیبرلیک 01/0 مولار با خراش دهی 48 ساعت به ترتیب با میانگین های 33/95، 16/79 و 16/79 درصد بیشترین درصد جوانه زنی را نشان دادند. در حالی که تیمارهای اسید سولفوریک 96% با خراش دهی 10 و 30 دقیقه و اسید سولفوریک 50% با خراش دهی 30 دقیقه و ترکیب اسید سیتریک 50 میلی گرم در لیتر و اسید جیبرلیک 01/0 مولار با خراش دهی 24 ساعت و اسید جیبرلیک 05/0 مولار با خراش دهی 45 دقیقه و 24 ساعت در مدت زمان های سه، شش و نه ماه سرمادهی هیچ گونه تاثیری بر روی جوانه زنی بذر گل محمدی نداشته اند.

آزاده صالحی، کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس و عضو باشگاه پژوهشگران جوانمسعود طبری، دانشیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرسجهانگرد محمدی، دانشیار گروه خاکشناسی، دانشکده خاکشناسی، دانشگاه شهرکردعلیرضا علی عرب، دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس چکید هاستفاده از فاضلاب در آبیاری، می تواند غلظت فلزات سنگین را در خاک و گیاه افزایش دهد. به منظور بررسی تاثیر طولانی مدت آبیاری با فاضلاب روی محتوای فلزات سنگین خاک و گیاه، مطالعه ای موردی در دو عرصه تحت جنگل کاری اقاقیا (.Robinia pseudoacacia L) آبیاری شده با فاضلاب شهری و آب چاه، به مدت 15 سال، در جنوب شهر تهران انجام شد. در هر عرصه، چهار پلات30 ×30 متر به صورت تصادفی- سیستماتیک پیاده شد. در هر پلات، چهار درخت به صورت تصادفی انتخاب و نمونه های برگ جمع آوری گردید. نمونه های خاک نیز از پای هر درخت انتخابی و از سه عمق 15-0، 30-15 و 60-30 سانتی متری برداشت شد. نمونه های آب، خاک و گیاه در آزمایشگاه از نظر فلزات سنگین بررسی شدند. نتایح نشان داد که فاضلاب شهری مقادیر بالاتری از فلزات سنگین Ni، Cu، Zn و Pb را در مقایسه با آب چاه دارا می باشد و میزان Zn، Ni و Pb فاضلاب شهری و Ni و Pb آب چاه نسبت به استاندارد جهانی (WHO) بیشتر است. تجمع فلزات سنگین Ni، Cu، Zn و Pb در خاک آبیاری شده با فاضلاب شهری بیشتر از خاک آبیاری شده با آب چاه و در هر دو عرصه در لایه سطحی (عمق 15-0) بیشتر از لایه های زیرین بود. میزان Pb خاک های آبیاری شده با فاضلاب شهری و آب چاه و میزان Ni خاک آبیاری شده با فاضلاب شهری بیشتر از حد استاندارد (EPA) بود. تجمع فلزات سنگین Ni و Pb در برگ اقاقیا مشاهده نشد ولیکن غلظت فلزات سنگین Zn و Cu در برگ درختان آبیاری شده با فاضلاب شهری به طور معنی داری بیشتر از آب چاه بود. غلظت این فلزات در برگ اقاقیا به مرز زیان آوری برای گیاه نرسیده بود.

حامد دولتی بانه و سید ابوالقاسم محمدی، اعضای هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی حسن محمودزاده، گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریزماسیمو لابرا، بخش بیوتکنولوژی دانشگاه میلان ایتالیاچکید هبه منظور بررسی تنوع هاپلوتیپی و روابط ژنتیکی بین ارقام و ژنوتیپ های وحشی انگورهای ایرانی از نشانگرهای ریزماهواره کلروپلاستی استفاده شد. DNA ژنومی از برگهای جوان استخراج شد و واکنش زنجیره ای پلی مراز با حجم 10 میکرولیتر برای تکثیر DNA کلروپلاستی با استفاده از 10 جفت آغازگر ریزماهواره ای انجام شد. نتایج نشان داد که از میان تمامی نشانگرهای استفاده شده فقط دو نشانگر ccmp 3 و ccmp 10 در ارقام انگور چند شکلی نشان دادند در حالیکه در ژنوتیپ های وحشی فقط نشانگر ccmp 3 چند شکل بود. از ترکیب آللهای حاصله از این دو مکان در کل چهار نوع هاپلوتیپ مختلف حاصل شد. تمامی این هاپلوتیپها در ارقام انگور دیده شدند در صورتیکه در انگورهای وحشی فقط دو نوع هاپلوتیپ بدست آمد. انگور مشهور کشمشی سفید بیدانه دارای هاپلوتیپ نوع 3 بود که در انگورهای وحشی مورد بررسی وجود نداشت. با توجه به حضور هر دو نوع هاپلوتیپ 1 و 2 در تعدادی از ارقام انگور و ژنوتیپ های وحشی می توان بیان داشت که انگورهای وحشی اجداد تعدادی از ارقام بومی انگور ایران می باشند.

اکبر قویدل، دانشجوی دکتری گروه مهندسی علوم خاک دانشگاه تهرانحسینعلی علیخانی، استادیار گروه مهندسی علوم خاک دانشگاه تهرانغلامرضا ثواقبی، استادیار گروه مهندسی علوم خاک دانشگاه تهرانمحمدرضا حسنی نژاد فراهانی، کارشناس ارشد پژوهشگاه صنعت نفتسمیه ناجی راد، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیلچکید هاز دیدگاه جهانی، پس از آب و هوا، پوسته خاک، سومین جزء عمده محیط زیست می باشد. یکی از پیامدهای تخلیه فاضلاب ها و مواد زائد صنعتی در خاک و منابع آب زیر زمینی، تجمع ترکیبات آلاینده و سمی در محیط زیست می باشد که یکی از شایع ترین این آلاینده ها، ترکیبات هیدروکربنی می باشند. زیست پالایی یا به عبارتی حذف بیولوژیک این نوع آلاینده ها بسیار موثرتر و اطمینان بخش تر از سایر فناوری های پاکسازی است. لذا هدف از این تحقیق، بررسی قابلیت تصفیه و پاکسازی بیولوژیکی خاک توسط دو گونه باکتری بومی جداسازی شده از خاک های آلوده نفتی و بررسی راندمان حذف بیولوژیک آنها در شرایط بهینه عملکردی می باشد. مراحل انجام این تحقیق شامل؛ 1- جداسازی و خالص سازی باکتری های بومی جهت درمان بیولوژیکی خاک آلوده به گازوئیل. 2- تهیه و آماده سازی خاک مورد استفاده در آزمایش. 3- اندازه گیری میزان حذف بیولوژیک گازوئیل در خاک، بوسیله دو گونه باکتری برتر به روش EPA. آزمایش در قالب طرح CRD و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون چند دامنه ای دانکن انجام پذیرفت. نتایج نشان می دهد که با توجه به شرایط محیطی ذکر شده (دمای 2±27 درجه سانتیگراد، رطوبت60% درصد ظرفیت نگهداری آب و نیز تهویه روزانه)، گونه های باکتریایی توانسته اند پس از گذشت مدت زمان 45 روز، در حدود 93 درصد از گازوئیل را تجزیه و حذف نماید که با توجه به زمان عملکرد، مقدار رضایت بخشی به نظر می رسد.

مجتبی امیری، کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان داود درگاهی وهاشم حبشی، استادیاران دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگانجهانگیر محمدی، کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگانتاریخ دریافت: تیر ماه 1386 تاریخ پذیرش: آبان ماه 1387چکید هزادآوری طبیعی از مهمترین عوامل موثر بر بقاء و پایداری جنگل های طبیعی تلقی می شود. بنابرابن شناخت عوامل موثر بر روند استقرار زادآوری گونه های جنگلی از جمله بلوط می تواند ما را در شناخت بهتر مراحل مختلف توالی این اکوسیستم یاری کند. برای بررسی وضعیت زادآوری طبیعی گونه بلندمازو (castaneifoliaرQuercus) در سری سه طرح جنگلداری لوه در سه طبقه ارتفاعی (600، 1100 و1600 متر) به روش تصادفی سیستماتیک، اطلاعات درختان 27 قطعه نمونه 25 آری برداشت و سپس در داخل هر پلات 5 میکروپلات 5×5 متری (جمعا 135 میکروپلات) پیاده و اطلاعات تجدیدحیات شامل کلیه نهال ها و نونهال های با ارتفاع بیشتر و کمتر از 30/1 متر به تفکیک گونه اندازه گیری، شمارش و ثبت شد. در این تحقیق علاوه برعامل اکولوژیک ارتفاع ازسطح دریا، شیب و جهت جغرافیایی نیز جهت بررسی وضعیت زادآوری منظور گردید. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا فراوانی نهالها و نونهالها به طور منظم تغییر نمی کند. در ارتفاعات پایین فراوانی تجدیدحیات (600 متر) افزایش و سپس در ارتفاع (1100 متری) کاهش و دوباره افزایش می یابد. همچنین نتایج حاصل از تاثیر جهات جغرافیایی و شیب نشان داد که بیشترین تعداد نهال در جهت جنوب غربی و شمال شرقی و شیب های کمتر از 10 درصد مستقر شده است و تاج پوشش اپتیمم برای استقرار زادآوری بلوط90-75 درصد و مناسبترین عمق هوموس و لاشبرگ 4-3 سانتیمتر به دست آمد. با توجه به مطالب بالا می توان گفت که زادآوری طبیعی گونه بلندمازو در ارتفاعات پایین، جهت های جنوب، جنوب غربی و گرمتر و همچنین شیب هایی که حالت ملایم دارند وضعیت بهتری نسبت به ارتفاعات بالا، شیب های تند و خاکهای کم عمق دارد. اما در مورد سایر گونه ها عکس این قضیه صادق است که جهت انتخاب روش جنگل شناسی و کاشت نهال در ارتفاعات پایین باید مد نظر قرار گیرد.

میرمعصوم عراقی، دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته بیماری شناسی گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگانکامران رهنما، دانشیار گروه گیاهپزشکی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

علی رضا بهمن آبادی، عضو هیئت علمی مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزیچکید هدر این مقاله دیدگاه ها و نظرات محققان حوزه کشاورزی کشور درباره امکان ایجاد آرشیوی از مقالات آماده چاپ حوزه کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور جامعه نمونه ای متشکل از 350 پژوهشگری که در فاصله سال های 1380 تا 1383 در یکی از مجلات علمی- پژوهشی حوزه کشاورزی کشور مقاله یا مقالاتی منتشر کرده بودند انتخاب گردید و از طریق پرسشنامه تلاش شد تا مشخص شود اولا آیا پژوهشگران حوزه کشاورزی کشور اعتقادی به استفاده از مقالات در دست انتشار دارند ثانیا میزان انگیزه و آمادگی آنان برای مشارکت در چنین آرشیوی تا چه حد است و نهایتا اینکه آیا به نظر آنان وجود چنین آرشیوی می تواند در جریان علمی- پژوهشی حوزه کشاورزی کشور مفید واقع شود؟ نتایج بررسی نشان می دهد بیش از نیمی از جامعه پاسخ دهنده از مقالات منتشر نشده مرتبط با کار پژوهشی خود از آنها استفاده خواهند کرد. میزان مشارکت این گروه از پژوهشگران در آرشیو احتمالی مقالات آماده چاپ تا حد زیادی منوط به فراهم بودن مجموعه ای از شرایط شامل اعتبار بخشی از سوی مراجع ذی صلاح، حفظ حقوق معنوی، و نیز پیش بینی تدابیر لازم برای جلوگیری از سرقت ادبی خواهد بود. نتایج همچنین نشان می دهد حدود 33 درصد از پاسخگویان وجود این آرشیو را برای جریان علمی و پژوهشی کشور مؤثر ندانسته و برعکس حدود 33 درصد نیز وجود چنین آرشیوی را تا حد زیاد یا خیلی زیادی مفید به حال جریان علمی و پژوهشی کشور تلقی می کنند. این پژوهش در نهایت ایجاد آرشیوی آزمایشی از مقالات در دست انتشار را برای نشان دادن قابلیت ها و ظرفیت هایی که می تواند برای سهولت چرخه تحقیق و پژوهش حوزه کشاورزی کشور داشته باشد و نیز برای آشنایی هر چه بیشتر محققان با این ظرفیت ها را پیشنهاد می نماید.

فرشته اسدی کرم، دانشجوی کارشناس ارشد مهندسی بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، واحد کرجحسین میرزایی ندوشن و میترا امام، اعضای هیئت علمی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورهاشم کنشلو، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، تهرانغلامرضا بخشی خانیکی، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، تهرانچکید ه گز روغنی (Moringa peregrina) درختچه ای است که علاوه بر ارزش های زیست محیطی، ارزش اقتصادی و داروئی زیادی دارد. این گونه در رویشگاه هایش در کشور به دلایل مختلف از جمله برداشت بی رویه بذر فاقد زادآوری است و تولید نهال بذری آن نیز دارای محدودیت هایی است. لذا بهینه کردن روش تولید نهال در آن اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق بذر دو گونه از جنس Moringa به نام های M. peregrina و M. oleifera، در سه محیط کشت مختلف شامل محیط MS فاقد ساکارز داخل لوله های آزمایش، ظروف مگنتا محتوی مخلوط 70% پیت ماس و 30% ورمیکولایت استریل شده و همچنین گلدان های محتوی پیت ماس و ورمیکولایت در قالب طرح کاملا تصادفی در شرایط گلخانه کاشته شدند. پس از جوانه زنی و رشد گیاهچه ها، صفاتی نظیر طول ریشه اصلی در بذور جوانه زده و طول هیپوکتیل اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. به رغم گذشت حدود دو ماه از کشت بذر در گلدان و ظروف مگنتا، این دو روش کاشت، نتیجه مطلوبی نداد ولی کشت بذر بدون پوسته در محیط کشت MS به سبزشدن اکثر قریب به اتفاق آنها منجر گردید. به عبارت دیگر از این روش می توان به راحتی در احیاء بذور مسن هر دو گونه مورد نظر و نیز تولید انبوه نهال استفاده کرد. همچنین تفاوت های زیادی بین ویژگی های رویشی و سرعت رشد در دو گونه مذکور بین گیاهچه ها و نهال های حاصل از کشت در محیط MS مشاهده شد که در خصوص کم و کیف این تفاوتها توضیحات لازم ارائه گردیده است.

ایرج رسولی، عضو هیات علمی دانشگاه شاهدداود یادگاری نیا و لطیف گچکار، اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتیمحمد باقر رضایی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتعمحمد هادی فکور، کارشناس ارشد میکروبیولوژیعبدالامیر علامه، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرسچکید هآفلاتوکسین B1 تولید شده توسط قارچ A. Parasiticus به شدت سمی و سراطان زا است. به منظور کنترل یا ممانعت از تولید آفلاتوکسین و هم چنین بررسی اثر ضد قارچی برخی از اسانس های گیاهی ایران بر روی رشد قارچ و تولید آفلاتوکسین مطالعه حاضر طراحی و تاثیر اسانس های نعنا و اکالیپتوس بررسی شد. پس از استخراج اسانس ها نسبت به شناسایی ترکیبات روغن های فرار با روش های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف کوپل با طیف سنج جرمی (GC/MS) اقدام و تاثیر اسانس ها برAspergillus parasiticus NRRL2999 در محیط کشت با توجه به نمای حساسیتی آن به روغن های اسانسی به روش دیسک دیفیوژن و حداقل غلظتهای مهار کنندگی (MIC) و کشندگی (MFC) با استفاده از روش رقت لوله ای تعیین گردید. تولید کمی و کیفی آفلا توکسین توسط قارچ در مواجهه با روغن های اسانسی بررسی گردید. نتایج حاکی از قدرت ضد قارچی اسانس ها بود. هر دو اسانس در غلظت ppm 500 موفق به کشتن اسپور قارچ شدند و در غلظت های کمتر قدرت مهار کنندگی قارچ و کاهش یا توقف تولید آفلاتوکسین داشتند. آنالیز ترکیبات اسانس ها نشان داد که Isomenthone (3/10%)، Trans carveol (5/14%)، Piperitenone oxide (3/19%) و α-Terpinene (7/19%) بیشترین ترکیبات اسانس نعنا و γ-terpinene (7%)، Myrcenol (4/7%)، a-pinene (6/9%) و 1،8-Cineole (64%) بیشترین ترکیبات اسانس اکالیپتوس را تشکیل می دهند. نتایج نشان دهنده امکان استفاده از منابع طبیعی در کنترل رشد قارچ و پیشگیری از تولید آفلاتوکسین می باشد.

باریس مجنونیان، دانشیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهرانمقداد جور غلامی، دکتری رشته جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهرانجهانگیر فقیهی، استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهرانچکید هارزیابی روش های بهره برداری رایج در عرصه های جنگلی شمال ایران شامل: روش های بهره برداری گرده بینه بلند و کوتاه از نظر صدمات به محیط جنگل و میزان هزینه، می تواند ما را به شناخت نقاط ضعف و قوت هر کدام از روش های موجود آگاهی داده و مقایسه ی منطقی آنها را امکان پذیر سازد. در این رابطه ضمن مقایسه روش های بهره برداری گرده بینه بلند و کوتاه از نظر میزان تولید و هزینه های چوبکشی، ارجحیت روش ها با هم تعیین خواهد شد تا سیستمی با حداقل هزینه انتخاب شود. این تحقیق در پارسل های 213 و 227 بخش نمخانه جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام شد. با استفاده از نرم افزار کامپیوتری SPSS، مدل ریاضی پیش بینی زمان چوبکشی تهیه گردید. در این تحقیق میزان تولید ساعتی (میزان چوب کشیده شده به دپو در یک ساعت) در روش گرده بینه بلند با احتساب زمان های تاخیر و بدون آن، به ترتیب برابر 65/11 و 68/16 متر مکعب در ساعت و در روش گرده بینه کوتاه با احتساب زمان های تاخیر و بدون آن، به ترتیب برابر 78/8 و 95/12 مترمکعب در ساعت می باشد. هزینه تولید (ریال بر متر مکعب) برای خروج چوب توسط اسکیدر کاترپیلار بدست آمده است. نتایج نشان داد که با افزایش فاصله چوبکشی، زمان و هزینه چوبکشی به صورت خطی افزایش یافته است.

فرشاد سرخوش رحمانی، مدرس دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستانمحمد طلایی پور، استادیار گروه مهندسی علوم و صنایع چوب و کاغذ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهرانچکید هاین تحقیق با هدف بررسی خمیرسازی کاه گندم به روش سودا – AQ برای تولید کاغذ کنگره ای انجام گرفته است. ترکیبات شیمیایی کاه گندم شامل سلولز، لیگنین، مواد استخراجی و خاکستر به ترتیب 67/49، 24/21، 41/5 و 76/9 درصد اندازه گیری شد. خمیرسازی کاه گندم با استفاده از فرآیند سودا – آنتراکینون تحت شرایط متغیر قلیائیت و زمان و شرایط ثابت دما، مقدار آنتراکینون و نسبت L:W انجام پذیرفت و اثرات آنها بر روی خواص خمیر (بازده کل، بازده الک شده و عدد کاپا) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که قلیائیت و زمان بر بازده الک شده و بازده کل تاثیر معنا داری نداشته اند اما بر روی عدد کاپا تاثیر معنا داری را ایجاد می نمایند. پس از بررسی خمیرسازی، بهینه ترین خمیر انتخاب گردید و با توجه به اینکه درجه روانی آن در سطح قابل قبولی قرار داشت بدون پالایش جهت ساخت کاغذهای دست ساز 120 گرمی بکار گرفته شد. خواص مقاومتی کاغذهای حاصله بر اساس استانداردهای TAPPI اندازه گیری شد و در نهایت با خواص مقاومتی کاغذهای کنگره ای حاصل از خمیر OCC مورد مقایسه قرار داده شد. نتایج نشان دادند که کاغذهای حاصله از خمیر کاه گندم نسبت به کاغذهای کنگره ای حاصل از خمیر OCC ویژگی های بهتری را دارند.

کیان نجفی تیره شیانکاره، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگانعادل جلیلی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشورنعمت الله خراسانی، عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی تهران زیبا جمراد، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور یونس عصری، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشورتاریخ دریافت: مرداد ماه 1387 تاریخ پذیرش: بهمن ماه 1387Email: najafi1329@yahoo. comچکید همدیریت آگاهانه پوشش گیاهی به اطلاعات دقیقی از وضعیت تنوع گیاهی و همچنین به پتاسیل بانک بذر خاک نیاز دارد. بانک بذر خاک پشتوانه سرمایه ای یک اکوسیستم است و با مطالعه آن امکان مقایسه پوشش گیاهی سرپا و بانک بذر را برای اعمال مدیریت های مختلف میسر می سازد. منطقه حفاظت شده گنو به وسعت حدود 44000 هکتار در30 کیلومتری شمال غربی بندر عباس در ارتفاع حدود 70 تا 2347 متر از سطح دریا واقع شده است. در این پژوهش، نمونه برداری برای بررسی ذخایر بذری خاک در فصل رکود رشد پوشش گیاهی بعد از فصل بذردهی، انجام شد. محل های بررسی جوامع گیاهی به عنوان نقاط نمونه برداری برای مطالعه بانک بذر خاک انتخاب شد. نتایج این بررسی نشان داد که از810 نمونه بانک بذر خاک کاشته شده، در مدت بیش از یکسال، 3934 عدد بذر مربوط به 163 گونه یافت شد. این بررسی نشان داد که شاخص تشابه در بین پوشش گیاهی سرپا و بانک بذر خاک در جوامع مختلف دارای تفاوت معنی داری است که نشان دهنده تفاوت فهرست فلوریستیک در جوامع مختلف گیاهی و شرایط مختلف اکولوژیکی حاکم بر هر یک از جوامع می باشد که گونه های موجود در بانک بذر خاک را متاثر می نماید. نتایج این بررسی همچنین نشان داد که در بین اشکال زیستی، تروفیتها در بانک بذر خاک فراوان تر هستند و گونه های درختی و درختچه ای اندک می باشند لذا گونه های فانروفیت و کاموفیت به تخریب آسیب پذیرترند. گرچه تروفیت ها به دلیل ماهیت بیولوژیکی خود بذر فراوانی تولید می کنند اما به علت کوچک بودن بذر با آسیب پذ یری کمتری مواجه اند و در نتیجه نسبت آنها در بانک بذر در مقایسه با درختان و درختچه ها بیشتر است. در ضمن شاخص تشابه پوشش گیاهی سرپا و بانک بذر خاک در جوامع مختلف بین11 تا 43 درصد متغیر است که نشان دهنده سطح تشابه پایین بین پوشش گیاهی سرپا و بانک بذر خاک است. بنابراین گونه های موجود در بانک بذر در منطقه مورد مطالعه معرف پوشش گیاهی سرپا نمی باشند و علت این تفاوت را می توان به عوامل گوناگونی از جمله تفاوت در فهرست فلورستیک در جوامع مختلف گیاهی، نوع ترکیب گیاهی پوشش سرپا از نظر شکلهای زیستی، عوامل محیطی، اختلاف در شدت تخریب جوامع مختلف و شرایط رویشگاهی نسبت داد. باید توجه داشت که عواملی مانند خشکسالی نیز اثرات نا مطلوبی بر روی ذخایره بذر خاک دارند و سبب کاهش بذور گیاهان مرغوب چند ساله و افزایش بذور یکساله ها می شوند.

غلامرضا بخشی خانیکی، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، تهرانچکید هدر این پژوهش تنوع گونه ای، شناسایی و معرفی فلور و کورولوژی عناصر گیاهی و ساختار پوشش گیاهی شهرستان فردوس در استان خراسان جنوبی مورد بررسی قرار گرفته است. در نتیجه ی این مطالعه 164 گونه گیاهی از 31 تیره و 114 جنس جمع آوری و شناسایی شد. تیره های Astaraceae با 18 جنس و 29 گونه، Poaceaeبا 15 جنس و 16گونه وLamiaceae با 8 جنس و 14 گونه از مهمترین تیره های موجود در منطقه هستند. شکل رویشی هر یک از عناصر گیاهی مشخص گردید. تروفیت ها و همی کریپتوفیت ها از مهم ترین گروه های ساختاری طیف زیستی به روش رانکایر می باشند. مطالعه کورولوژی گونه ها نشان داد که اغلب گونه ها متعلق به ناحیه ایرانی-تورانی هستند. در میان این گیاهان سه گونه اندمیک ایران می باشند. براساس معیار فیزیونومی، 11 اجتماع گیاهی در منطقه تشخیص داده شد

محمدرضا کوثری، دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی علوم و فنون آبخیزداری دانشگاه یزدمحمدرضا اختصاصی، دانشیار دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی دانشگاه یزدمهدی تازه، دانشجوی دکتری بیابان زدایی دانشگاه تهرانمحمد علی صارمی نائینی، دانش آموخته کارشناسی ارشد بیابان زدایی دانشگاه تهرانچکید هتغییر اقلیم به عنوان دومین چالش بزرگ جهانی ذهن بسیاری از محققان، دانشمندان، برنامه ریزان و سیاستمداران را به خود معطوف ساخته است. از آن جا که اقلیم یکی از مهمترین اجزا اکوسیستم محسوب می گردد، تغییرات هرچند ناچیز آن می تواند اجزای مختلف اکوسیستم را به درجات مختلف تحت تاثیر خود قرار دهد. به همین جهت بررسی تغییرات پارامترهای مختلف اقلیمی، علل و تاثیر آن بر اکوسیستم ها و زندگی انسانی از مواردی است که درکشاورزی، منابع طبیعی و مدیریت واحد زمین اعم از اکوسیستم، مزرعه یا حوزه آبخیز جایگاه ویژه دارد و مدلسازی ها را تحت تاثیر قرار می دهد. لذا در این تحقیق روند تغییرات ماهانه و سالانه 5 پارامتر دمای حداقل، دمای حداکثر، دمای میانگین، رطوبت نسبی و بارش، در 26 ایستگاه سینوپتیک بابلسر، بم، بندرانزلی، اصفهان، کرمان، کرمانشاه، خرم آباد، مشهد، رامسر، رشت، شاهرود، شیراز، تبریز، تهران(مهرآباد)، یزد، زاهدان، ایرانشهر، خوی، زنجان، شهرکرد، سنندج، ارومیه، همدان(نوژه)، بیرجند، گرگان و سبزوار در یک دوره آماری حدود 55 ساله با استفاده از قاعده y=a+bx و آزمون t کندال مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دهنده تغییرات دمایی در اکثر ایستگاه های واقع در ایران مرکزی و شرق کشور و همچنین شمال کشور است. اکثر ایستگاه های واقع در زاگرس فاقد تغییرات معنادار افزایشی دما بودند. پارامتر بارش در ماه های تابستان در اکثر ایستگاه ها دارای روند نزولی معنادار است. بیشتر ایستگاه های واقع در ایران مرکزی و شرق کشور دارای روند نزولی رطوبت نسبی بوده اند. در حالی که این حالت کمتر در زاگرس وشمال کشور مشاهده گردیده است. همچنین نتایج نشان داد که شیب و تاثیر دمای حداقل در افزایش میانگین دما در ایستگاه هایی که دارای روند افزایشی دما هستند، بیشتر از دمای حداکثر است که این موضوع می تواند در نتیجه افزایش گازهای گلخانه ای و بازتابش انرژی های حرارتی دریافتی از زمین در هنگام شب باشد. افزایش دما و همچنین کاهش رطوبت نسبی می تواند باعث افزایش میزان تبخیر بارش های دریافتی گردد. در کل تغییرات پارامترهای مورد بررسی خصوصا در رابطه با دمای حداقل و رطوبت نسبی در قسمت مرکزی و شرق کشور بیشتر مشاهده می گردد.

علی سلاجقه، استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهرانابوالحسن فتح آبادی، دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشگاه تهرانحمید غلامی، دانشجوی کارشناسی ارشد بیابان زدایی دانشگاه تهرانچکید هدر طی دهه گذشته استفاده از انرژی بادی توسعه گسترده ای در سطح دنیا پیدا کرده است. برای تعیین میزان انرژی تولیدی توسط باد، استفاده از دستگاه های تولید کننده انرژی بادی و به حداقل رسانیدن خسارات ناشی از فرسایش بادی نیاز است حجمی زیاد از داده های اندازه گیری شده باد و خصوصیات آماری آنها را در دسترس باشد. در این تحقیق، با استفاده از مدل های توزیع ویبول، زنجیره مارکف و سری های زمانی اقدام به تولید 100 سال داده های سه ساعته باد در دو ایستگاه زابل و یزد گردید. در زنجیره مارکف پس از تعیین ماتریس احتمال انتقال و ماتریس احتمال تجمعی اقدام به تولید داده های مصنوعی باد گردید. در مدل اتورگرسیو برای هر ماه یک مدل برازش داده که در اغلب موارد مدل های اتورگرسیو مرتبه دو تا پنج مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد در پارامترهای میانگین و انحراف معیار مدل های اتورگرسیو و توزیع ویبول و در پارامترهای ضریب چولگی و خودهمبستگی مدل های اتورگرسیو و زنجیره مارکف عملکرد بهتری داشته اند. در کل با نوجه به همبستگی سریالی موحود داده های سه ساعته باد مدل اتورگرسیو بهترین عملکرد را داشته و استفاده از این مدل جهت تولید داده های مصنوعی باد پیشنهاد می گردد.

ابراهیم خسروجردی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی هادی درودی، دانش آموخته تربیت مدرسعلی احمدی، اداره کل منابع طبیعی خراسان رضویفریده ثقفی خادم، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضویطیبه نامدوست، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضویتاریخ دریافت: شهریور ماه 1387 تاریخ پذیرش: بهمن ماه 1387چکید هبه منظور بررسی اثر درختان مادری به عنوان گونه پرستار و جهت دامنه تحقیقی به صورت طرح تصادفی- سیستماتیک در جنگل های هزار مسجد انجام شد. تیمارها عبارت بودند از جهت (شمال، شرق، جنوب، غرب) و محل کاشت گیاه (کاشت زیر گونه همراه، کاشت در منطقه باز). هر تیمار شامل سه تکرار و هر تکرار شامل 30 عدد نهال بود (در کل 720 عدد نهال). به منظور بررسی تاثیر هر یک از این فاکتورها به صورت سالانه دو مرتبه (اوایل اردیبهشت و اواسط آبان) اقدام به بررسی درصد زنده مانی، رویش ارتفاعی و قطر یقه نهال ها شد. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق می توان عنوان کرد که کاشت نهال ها در زیر گونه همراه نه تنها باعث کاهش میزان مرگ و میر نهال ها در طی دوره تابستانه و زمستانه شده است (بترتیب 012/0= p، 033/0 =p)، بلکه میزان رشد ارتفاعی نهال های کاشته شده در زیر گیاه پرستار و منطقه باز تفاوت معنی داری با هم نداشتند(426/0 =p). لذا می توان به منظور افزایش میزان موفقیت در استقرار نهال ها آنها را در زیر گونه همراه کاشت.