نشریه پیام دریا
پیاپی 126 (اردیبهشت 1383)

در آخرین ساعات اداری روز پنج شنبه 28 اسفند ماه تلفن آقای ساعدی مدیر کل روابط عمومی وزارت بازرگانی از مصاحبه وزیر محترم بازرگانی با پیام دریا خبر داد. چیزی نگذشت که اعضای تحریریه ماهنامه پیام دریا با خرسندی و شوق در ساختمان مرکزی وزارت بازرگانی حضور یافتند و مصاحبه ای که مدتها انتظارش را می کشیدیم، آغاز شد.
آقای شریعتمداری پیش از مصاحبه نحوه انتشار ماهنامه پیام دریا و سایر نشریات روابط عمومی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، نحوه توزیع و تیراژ آنها را جویا شده و پرسیدند آیا نشریات در کشتی هابه دست دریانوردان می رسد یا خیر؟ که توسط مدیر مسئول توضیحات لازم به وزیر محترم بازرگانی ارائه گردید. با استفاده از این فرصت مغتنم که به دست آمد، صنعت حمل و نقل دریائی به خصوص عملکردموفقیت آمیز کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در سال 82 مورد پرسش قرار گرفت و پاسخ های مبسوط وروشنگرانه ارائه شد.
وزیر بازرگانی با درایت و دید عمیق خویش از غفلت ساخت کشتی در کشور طی سال های گذشته، اصلاح ساختارکشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و ضرورت حمایت از تولیدداخلی، برنامه ریزی برای ایجاد زمینه رقابت در بازارهای جهانی حمل و نقل دریائی و... سخن گفت و در پایان این مصاحبه از کلیه کارکنان گروه کشتیرانی تقدیر و تشکر به عمل آورد. ضمن تشکر از ایشان متن کامل گفت و گو از نظرخوانندگان گرامی می گذرد.

وزیر تجارت و صنعت سنگاپور که در راس یک هیات بلندپایه اقتصادی و تجاری به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده بود، به منظور گسترش همکاری های مشترک دو کشور در زمینه حمل و نقل دریایی با مدیر عامل کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت و گوکرد.

کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در پی دستاوردهای درخشان در عرصه حمل و نقل دریایی، در زمینه دریافت کد ISPSنیز پیشقدم است به طوری که تا به حال موفق شده برای اکثرکشتی های تحت پوشش خویش گواهی نامه امنیتی دریافت کند در این زمینه مصمم است قبل از پایان مهلت مقرر یعنی اول جولای سال 2004برای کلیه کشتی ها گواهی نامه مربوط را دریافت کند. کاپیتان صابر گلزاری مدیر دفتر امور دریایی وافسر امنیتی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران درگفت و گو با پیام دریا جزییات آمادگی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای پیوستن به آیین نامه بین المللی امنیت کشتی ها و تسهیلات بندری راتشریح می کند.

پس از واقعه یازده سپتامبر سال 2001 در نیویورک، تدوین یک برنامه جامع امنیتی در حوزه بنادر و دریا دردستور کار سازمان بین المللی دریانوردی (IMO)قرارگرفت. جلسات و گروه های کاری متعددی در این راستا تشکیل شد و در نهایت به برگزاری فراهمایی دیپلماتیک بین المللی در دسامبر سال 2002 در لندن، مقر سازمان بین المللی دریانوردی منجر شد.
ایجاد الحاقیه جدید به فصل 11 پسولاس پ با عنوان فصل 11-2 در خصوص آئین نامه امنیتی بین المللی کشتی و تسهیلات بندری (ISPS CODE) و چندین اصلاحیه از جمله دستاوردهای این فراهمایی است. مقامات سازمان بین المللی دریانوردی 5 هدف عمده وکلان برای این آیین نامه قائل هستند که مهمترین آن ایجاد یک چارچوب بین المللی برای همکاری و تعامل بین دولت های متعاهد، شرکت های کشتیرانی، صنایع بندری و سازمان های دولتی در زمینه یافتن مخاطرات امنیتی و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه در برابر حوادث امنیتی است که می تواند بر تجارت بین المللی دریایی اثرگذارد. شاید ذکر این نکته ضروری باشد که آنها معتقدندآیین نامه امنیتی رویکردی برای تضمین امنیت کشتی ها و تسهیلات بندری است و حتی می توان آنرامدیریت برخورد با مخاطرات تلقی کرد.

در حال حاضر همه کشورهایی که عضو سازمان بین المللی دریانوردی هستند خود را برای رعایت آیین نامه کد ISPS آماده می کنند که قرار است ازاول جولای سال 2004 میلادی (11تیرماه 1383) به اجرا درآید.
در این ارتباط مدتهاست مطالعات گسترده ای چه در داخل وچه در خارج از کشور صورت گرفته وجلسات متعددی نیز برگزار شده است. با حضور مدیرعامل سازمان بنادرو کشتیرانی کشورمان در مقر IMO وامضاء کنوانسیون الحاقی به SOLASیعنی کد ISPS روند پیوستن شرکت های کشتیرانی داخلی به این آیین نامه شتاب بیشتری به خود گرفته است. در این میان شرکت های کشتیرانی داخلی نیز به تلاش خود به منظور اجرای هر چه بهتر این آیین نامه افزوده اند. گزارشی که می خوانید از آمادگی این شرکت ها و هم چنین مسایل و مشکلات آنها سخن می گوید.

بعد از حمله یازده سپتامبر سال 2001 میلادی شوک عظیمی به دنیا وارد شد که صنعت کشتیرانی را نیزتحت الشعاع قرار داد و سازمان جهانی دریانوردی ازطرف سازمان ملل مامور گردید که برای مبارزه باتروریسم اقداماتی را در بخش فعالیت های دریایی وبنادر انجام دهد. نتیجه آن تدوین مقررات امنیتی جامعی در قالب فصل جدید11-2 کنوانسیون SOLASبه عنوان آیین نامه امنیتی کشتی ها و تسهیلات بندری ISPS CODEشد که در اول جولای 2004 لازم الاجرامی شود.

کشورهای صاحب بندر در طول سال های متمادی محق بوده اند تا کشتی هایی را که به بنادر آنها واردمی شدند، مورد بازرسی قرار دهند. طی حدود 20 سال گذشته این کشورها توانسته اند به توافقات منطقه ای دست یابند و امروزه ابعاد این توافقات به بیشتر نقاطجهان تسری یافته است. این کنترل ها در مناطق و بنادرمختلف، متفاوت هستند. در اول ژوئیه سال 2004 کدبین المللی پامنیت کشتی و بندرپ موسوم به "ISPS"لازم الاجرا خواهد شد و از آنجایی که این کد به عنوان بخشی از کنوانسیون SOLAS ارائه شده است، لذا درقالب همان مقررات ایمنی اعمال خواهد شد.
هم چنین بحث آلودگی هوا که ضمیمه VI کنوانسیون MARPOLمطرح شده و کنوانسیون جدید برای کنترل سیستم های ضدخزگی (anti-fouling) در کشتی ها از یک سو و کنوانسیون جدید برای کنترل و مدیریت آب مخازن توازن در کشتی ها که اواسط بهمن ماه 1382توسط سازمان بین المللی دریانوردی پذیرفته شد،همگی موجب شده است تا کشتی ها گواهینامه های لازم را دریافت کرده و بنادر نیز بازرسی های بیشتری را اعمال نمایند.

کد ISPS یا آیین نامه امنیتی کشتی ها وتسهیلات بندری، هم چنان در صدرگزارش های خبری کشتیرانی است و بانزدیک تر شدن به اول جولای 2004،یعنی زمان تعیین شده برای انطباق کامل با مفاد این کد به نظر می رسد اجرای کامل آن توسطکشتی ها و بنادرمختلف جهان درهاله ای از ابهام فرورفته و بسیاری از مالکان کشتی ها و دولت های تحت پرچم با نگرانی این مساله را دنبال می کنند. چرا که گزارش ها و شواهد حاکی از عواقب نگران کننده عدم تطابق با قوانین است. گزارش زیر در تاریخ 12 مارس 2004 توسط ریچارد مید خبرنگار مجله هفتگی FAIR PLAYتهیه و درشماره 350 ماه مارس این هفته نامه درج شده است.

بهار رستاخیز حیات طبیعت و شگفت انگیزترین هدیه الهی است. بهار نمادی از انقلاب هستی است که در آن طراوت، تازگی، سبز زیستن و سبز بودن حرف همیشگی است. دگرگونی، تغییر و تحول، نگاه تازه، همدلی، اندیشه سبز، لازمه این شورانگیزترین نعمت خداوندی است. حکایت بهار، حکایت نگاه به گذشته و با نیروی تازه به استقبال آینده رفتن است. همین بهانه بس بود تا به سراغ مدیران جامعه دریایی برویم و از آنان بپرسیم در سال 82 چه کرده اید و در سال 83 چه خواهید کرد. چه مسایل و مشکلاتی شما را رنج می دهد و چه انتظاری ازمسئولان دارید. حاصل کار دریافت 83 پیام از 83 مدیر دریایی به مناسبت آغاز سال 83 بود که 55پیام آن را در شماره قبل مطالعه کردید. اینک 28 پیام دیگر به چاپ می رسد. به امید موفقیت وشادکامی تمام آنانی که در عرصه حمل و نقل به خصوص حمل و نقل دریایی همه مشکلات را به جان می خرند و برای اعتلای این مرز و بوم یک آن از پای نمی نشینند.

کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در سال 82 با حمل 20میلیون تن کالا به یک رکوردبی سابقه دست یافت به طوری که این میزان بار نسبت به سال 81 ازرشد 12 درصدی برخوردار است وبیانگر حرکت بسیار مثبت مجموعه ناوگان است.

بازار صنعت کشتی سازی دستخوش عرضه وتقاضاست. از آن جایی که این صنعت برخلاف صنعت خودروسازی به صورت سری سازی نبوده و مشروط به دریافت سفارش می باشد; کند وکاوی عمیق در عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضا می تواند به سهم بیشترسازندگان در بازار منتهی شود. عوامل تاثیرگذار برتقاضا را می توان به دو دسته عمده طویل المدت و کوتاه مدت تقسیم نمود. از موارد عمده می توان به جایگزینی ناوگان فرسوده، ناوگان بیشتر برای تامین رشداقتصادی جهانی و تغییرات در خطوط تجارت دریایی اشاره نمود.

افزایش عملیاتی بارگیری و تخلیه کانتینر دراکثر نقاط جهان باعث شده که طرح های توسعه ونوسازی بنادر نیز در این راستا باشد. در حال حاضردر اکثر کشورهای جهان ازآسیا تا اروپا و آفریقاسرمایه گذاری برای افزایش ظرفیت پهلوگیری کشتی ها و امکان جابه جایی کانتینر ادامه دارد.
مروری بر وضعیت 12 بندر دیگر از سوی 100 بندرکانتینری مؤید همین نکته است.

ناوشکن انگلیسی HMS NOTTINGHAM، به علت تصادم با یک صخره زیرآبی در نزدیکی جزیره LORDHOWE، تا غرق کامل فاصله ای نداشت. این واقعه درجولای 2002 میلادی در دریای تاسمانی به وقوع پیوست. تنها اقدامات به موقع و موثر تیم کنترل صدمات، باعث نجات ناوشکن گردید. آنچه می خوانیدمروری بر عملیات نجات (SALVAGE) و تعمیرات ناوشکن NOTTINGHAMاست. که در واقع درس های آموختنی برای خدمه کشتی ها را در بردارد.

افزایش صادرات ژاپن به صنایع کشتی سازی رونق فراوان بخشیده است. ژاپن سال 2003 میلادی رادر حالی پشت سر گذاشت که کارخانه های کشتی سازی آن کشور از سفارش ساخت کشتی اشباع شده بودند.
سه کشور صنعتی شرق آسیا، یعنی چین، ژاپن و کره جنوبی که صنعت کشتی سازی جهان تقریبا درانحصار آنها قرار گرفته است; در رقابت با یکدیگر سعی دارند خود را برتر از دیگری نشان دهند. در نتیجه، درسال گذشته این کشورها مرکز توجه دست اندرکاران صنایع دریایی بوده اند.

آلاینده های زیست محیطی یکی از مخرب ترین عواملی هستند که بیشترین لطمه ها را برپیکر اکوسیستم دریایی وارد می کنند. پس از انقلاب صنعتی نادیده گرفتن منابع تجدیدناپذیر وبهره برداری بی رویه از منابع تجدیدپذیر، کره زمین را با یک بحران جدید رو به رو کرد و آن خلق انواع آلاینده های زیست محیطی است که محیطهای دریایی ماوای پایانی و اصلی انواع آلاینده هاست. بر این اساس، حفظ تنوع زیستی، زیستن و بقای آبزیان ماکول و خوراکی، حفظاکوسیستم طبیعی همه جزو مسئولیت هایی است که انسان ها نسبت به دریا دارند.

شرکت کشتی سازی اروندان سومین کارخانه بزرگ کشتی سازی کشور است. این کارخانه بزرگ ترین سازنده شناورهای تندرو آلومینیومی بوده و در سال های اخیر پیشرفت های چشمگیری در این زمینه داشته است و اولین تولیدکننده شناورهای تندرو در منطقه می باشد. تاخیر در تحویل دو فروند شناور تندرو ومسافربری کاتاماران، تا اندازه ای این پیشرفت ها را تحت الشعاع قرار داده است. گروه تحلیل گری صنایع دریایی در خصوص روند پیشرفت شناورهای آلومینیومی در حال ساخت، گفت وگویی با دکتر شادمان مشاورعالی مدیر عامل و مدیر پروژه شناورهای تندرو کشتی سازی اروندان انجام داده است که ابتدا متن مصاحبه وسپس تجزیه و تحلیل وضعیت از نظر خوانندگان می گذرد.

بالا و پایین رفتن متناوب آب در اثر نیروهای جاذبه ماه و خورشید و سایر سیارات که هنگام چرخش زمین بر آن تاثیر می گذارند; جزر و مد نامیده می شود.
در این مقاله ضمن بررسی تئوری های تعادلی و دینامیکی در ایجاد جزر و مد، به بررسی نحوه پیش بینی آن پرداخته می شود. تئوری تعادلی این پدیده بر اساس قانون جاذبه نیوتن بیان می گردد و تئوری دینامیکی آن به صورت دوره ای با دوره های مربوط به مولفه های تشکیل دهنده جزر و مد درنظر گرفته می شود. مطالعه علمی جزر و مد برای پیش بینی میزان و زمان وقوع آن، شامل روش تجزیه مشاهدات طولانی مدت در یک مکان مشخص است. جزر و مددر نواحی کم عمق ساحلی، انرژی خود را از جزر و مد واقع در اقیانوس تامین می کند و به اندازه و شکل توده آب محصوربستگی دارد.

شرایط اجاره نامه مدت دار و اجاره نامه دریایی، به علت تفاوت کاربرد با یکدیگر متفاوتند. در اجاره نامه مدت دارصاحب کشتی، برای مدت زمان مقرر کشتی خود را در اختیاراجاره کننده قرار می دهد و همان طور که اجاره کننده عملکردتجاری کشتی را کنترل می کند، معمولا مسئول مخارج حاصل از این فعالیت ها نیز خواهد بود. اجاره نامه مدت دار، دارای اسناد استاندارد مختلفی می باشد که معمولا این شرایط هسته قرارداد را تشکیل می دهد.

اینترنت که روز به روزتار و پود خود را بر همه ابعاد فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی می تند،صنعت حمل و نقل دریایی را نیز تحت تاثیر قرار داده است. به طوری که در حال حاضر سایت های اینترنتی آخرین اطلاعات و آمارهای مربوط به حمل و نقل دریایی دراقصی نقاط دنیا را در اختیارمتقاضیان قرار می دهد.
برخی از این سایت ها جهت اطلاع خوانندگان عزیز درج می شود.