فهرست مطالب

تدبیر - پیاپی 305 (امرداد 1397)

نشریه تدبیر
پیاپی 305 (امرداد 1397)

  • 64 صفحه، بهای روی جلد: 100,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1397/06/10
  • تعداد عناوین: 14
|
  • پرونده ماه: سرمقاله
  • صفحه 2

    بنگاه‌های کوچک و متوسط که از آن تحت عنوانSME یاد می‌شود امروزه به عنوان یکی از نهادهای اقتصادی، از طریق سرمایه‌گذاری خرد و کارآفرینی، زمینه های رشد و توسعه اقتصادی مبتنی بر دانش را فراهم می‌آورند. این بنگاه‌ها به واسطه جایگاه و ظرفیت‌های خود در سال‌های اخیر مورد اقبال سیستم بانکی کشورها نیز قرار گرفته‌اند.
    بنگاه‌های کوچک و متوسط بلحاظ نقش آنها در هدایت بخش غیررسمی به بخش مولد اقتصاد و افزایش رقابت‌پذیری کالاها در بازار جهانی، موتور محرکه رشد اقتصادی در کشورها نیز محسوب می‌شوند.
    SMEsها، واحدهای تولیدی – تجاری هستند که در طبقه بندی شرکت‌ها از نظر عوامل تولید نسبت به شرکت‌های بزرگ در سطح پایین‌تری قرار می‌گیرند. تعریف صنایع کوچک و متوسط در کشورهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارد و تابع شرایط اقتصادی و صنعتی حاکم در آن کشور است. برخی از معیارهایی که برای تعیین نوع صنایع (کوچک، متوسط و بزرگ) به‌ کار می‌روند عبارت‌اند از: تعداد کارکنان، سرمایه، دارایی کل، حجم فروش و ظرفیت تولید. در این میان رایج‌ترین معیار، تعداد کارکنان است که این نیز از کشوری به کشور دیگر متفاوت تعیین می‌شود، به‌گونه‌ای که در برخی از کشورها در طبقه‌بندی بنگاه‌ها، واحدهای خرد را هم در نظر گرفته‌اند، که به تبع آن، تعداد کارکنان در واحدهای خرد، کوچک و متوسط توزیع می‌گردند. علیرغم اینکه در ایران طبقه‌بندی بر اساس بنگاه‌های کوچک و متوسط می‌باشد.

  • پرونده ماه: مدیریت در صنایع کوچک
  • سند توسعه کسب و کارهای کوچک آماده ورود به میدان / مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران
    صفحه 3

    صنایع کوچک و متوسط در اکثر کشورها، به مثابه ستون فقرات صنعت،‌ سهم عمده‌ای در تولید ارزش افزوده، اشتغال‌زایی و صادرات دارد. این سهم در کشور ما نیز چشمگیر است. صنایع کوچک و متوسط در حالی برای صنعت کشور ارزش‌آفرینی می‌کنند که همواره مورد بی‌رحمی قانون‌گذاران قرار گرفته‌اند و کمتر زیر چتر حمایتی دستگاه قانون‌گذار و مجری قرار گرفته‌اند.
    سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران به‌عنوان یکی از متولیان حمایت از صنایع کوچک و متوسط، در دوره‌های مختلف کوشیده است تا از یک سو به توانمندسازی صنایع کوچک از ابعاد مختلف بپردازد و هم مدیریت کلان کشور را به اهمیت صنایع کوچک و لزوم حمایت‌های نوین و همه‌جانبه از آن‌ها ترغیب کند.
    تدبیر در گفت‌وگو با صادق نجفی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، از وی درباره راهکارها و بسته‌های حمایتی این سازمان جویا شد. نجفی از برنامه‌های آن سازمان برای کم کردن اثر تحریم‌ها بر صنایع و کوچک و متوسط گفت و اینکه اگر راهکارها و بسته‌های حمایتی این سازمان مورد حمایت دولت و خود صنایع قرار گیرد، تحریم‌ها اثر چندانی بر این صنایع نخواهد داشت.

  • صفحه 5

    گزارش حاضر بررسی اجمالی از آخرین اطلاعات 132 کشور را در خصوص شاخص‌های کشوری بنگاه‌های خرد، کوچک و متوسط می باشد که توسط IFC و McKinsey & Company منتشر شده است. طبق این مطالعه 125میلیون بنگاه‌ رسمی خرد، کوچک و متوسط در این کشورها وجود دارد، که 89 میلیون آن در بازارهای نوظهور فعال هستند.

  • آسمان صنایع کوچک آفتابی می شود / شرکت کنندگان در میزگرد بیان کردند: در صورت اجرای طرح های جدید
    صفحه 11

    با اینکه آمار و ارقام نشان می‌دهد که بخش چشمگیری از اشتغا‌ل‌زایی کشور و همچنین ارزش افزوده صنعت از صنایع کوچک و متوسط حاصل می‌شود، اما کمتر قانونی در کشور وجود دارد که برای صنایع کوچک در قیاس با صنایع بزرگ تمایز قایل شده باشد و اگر به‌ندرت تمایزاتی نیز هست، کفه آن به سوی صنایع بزرگ سنگینی می‌کند.
    بیست‌ویکم مرداد، روز حمایت از صنایع کوچک در حالی بزرگ داشته می‌شود که پیش‌بینی می‌شود تحت تاثیر کارشکنی‌های آمریکا، فضای کسب‌وکار برای صنایع کوچک و متوسط اندکی نامساعدتر خواهد شد، مگر آنکه تدبیری نو برای این مسئله اندیشیده شود.
    تدبیر با دعوت از مدیران و کارشناسان سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی و همچنین نمایندگان بخش خصوصی، به بررسی ریشه‌ مشکلات صنایع کوچک،‌ شیوه‌های برکندن آن‌ها، تدابیر جدید برای تامین مالی بنگاه‌های کوچک و همچنین ارایه راهکار برای کم‌اثر کردن تحریم‌ها پرداخته است.

  • صفحه 19

    فلسفه وجودی سازمان مدیریت صنعتی از زمان تاسیس که حدود 55 سال می‌گذرد، بر پایه آسیب‌شناسی، عارضه‌یابی، ارایه راهکارهای به‌روز برای بخش های صنعتی و توسعه مدیریت کشور بوده است. در راستای ماموریت سازمان مدیریت صنعتی و با پیشنهاد صادق نجفی، مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، راه‌اندازی کلینیک کسب‌وکار در دستور کار سازمان مدیریت صنعتی قرار گرفت.
    سازمان مدیریت صنعتی با هم‌افزایی و مشارکت مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت و مجموعه‌های استانی، مدلی تحت عنوان طرح توانمندسازی صنایع کوچک و متوسط با محوریت سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران طراحی کرد. بر اساس این طرح دو موضوع توانمندسازی صنایع کوچک و متوسط و حمایت از کالای ایرانی مد نظر قرار گرفته است. در این طرح، سازمان مدیریت صنعتی بر فرایند اجرایی این طرح نظارت خواهد داشت.

  • فرشاد مقیمی، طهمورث لاهوتی اشکوری، سید مجتبی موسوی نقابی صفحه 22

    رویکرد توسعه خوشه‌‌ای یکی از راهبردهای نوین توسعه صنعتی است‌ که به دلیل اثربخشی آن طی دو دهه اخیر مورد توجه برنامه‏ریزان و سیاست‌‌گذاران کشورهای صنعتی و در حال توسعه قرار گرفته است، چرا که مداخلات توسعه‌‌ای سازمان‌‌های دولتی در حوزه صنایع کوچک در صورتی که معطوف به مواجهه و حل مشکلات بنگاه‏ها به صورت منفرد باشد، اولا هزینه‌‌بر بوده و ثانیا از اثربخشی بالایی برخوردار نمی‌‌باشد. بنابراین مداخلات توسعه‌‌ای عمدتا معطوف به رفع مشکلات مشترک و ایجاد بستر لازم برای رویکردهای جمعی و گروهی است. در این قالب نیز مسایل مشترک اغلب وقتی موضوعیت می‌‌یابد که بنگاه‌‌ها در یک رشته فعالیت نموده و یا از نظر جغرافیایی به هم نزدیک باشند. از این‌رو، طرح ملی توسعه خوشه‌‌های کسب‏وکار از یک دهه پیش در دستور کار سازمان صنایع کوچک و شهرک‌‌های صنعتی ایران قرار گرفت که این طرح دستاوردهای شایانی به همراه داشته است.

  • صفحه 34

    یکی از کارکردهای MSMEها در جهان، کمک به اشتغال در سطح ملی است، زیرا در این‌گونه بنگاه‌ها، نسبت سرمایه‌گذاری به اشتغال عموما کمتر از بنگاه‌های بزرگ است. میزان اشتغالزایی بنگاه‌های خرد، کوچک و متوسط، نسبتی مستقیم با میزان درآمد کشورها دارد؛‌ به این معنی که هر چه درآمد کشورها بالاتر باشد، سهم MSMEها در اشتغالزایی بیشتر است. در ساختار کسب‌وکار در کشورهای با درآمد بالا، MSMEها نه‌تنها دارای تراکم بیشتری هستند، بلکه درصد بیشتری از نیروی کار را نیز استخدام می‌‌‌کنند. در نیمی از کشورهای با درآمد بالا، MSMEهای رسمی حداقل 45 درصد از نیروی کار را استخدام نموده‌اند، در حالی که کشورهای با درآمد پایین تنها 27 درصد نیروی کار را به استخدام خود درآورده‌اند. بیش از یک‌سوم نیروی کار جهان در MSMEهای رسمی اشتغال دارند، اما درصد آنها به میزان قابل توجهی با سطح درآمد کاهش می‌یابد.

  • رضا نقی زاده کاشانی، بهناز توحیدی، فرزانه گداز صفحه 41

    در عصر جهانی شدن اقتصاد و آزادسازی سرمایه و تجارت، برای دولت‌‌ها نقشی متمایز از گذشته در نظر گرفته می‌‌شود. کشور‌های در حال توسعه و توسعه‌نیافته در ‌فرایند توسعه صنعتی در شرایط جدید جهانی با محدودیت‌‌های بیشتری مواجه خواهند بود. از این‌رو، توجه ویژه‌‌ای به پیاده‌سازی سازوکارهای بازار و توسعه فضای رقابت لازم است. شرایط فعلی اقتصاد جهانی، نقش تعیین‌‌کننده‌‌ای در نوع و حدود دخالت‌‌های دولت در امور اقتصادی دارد. دخالت‌‌های مستقیم دولت مانند حمایت از صنایع نوپا کاهش یافته ولی سایر دخالت‌‌ها جهت رفع کاستی‌‌های بازار و در راستای توسعه رقابت‌‌پذیری فعالیت‌‌های صنعتی افزایش یافته است. در تبیین چارچوب کلی نقش دولت‌‌ها در کشورهای در حال توسعه، به مواردی نظیر توسعه بخش خصوصی، توسعه زیرساختارهای فیزیکی، نهادی و قانونی، آزادسازی تجاری، سازماندهی فعالیت‌‌های صنعتی و... اشاره می‌‌شود.
     از طرفی در طی سال‌‌های اخیر، اهمیت و نقش صنایع کوچک و متوسط در کشورهای صنعتی و کشورهای در حال توسعه رو به افزایش بوده و به دلیل ظهور فناوری‌‌های نوین در تولید و ارتباطات، تحولاتی در روش‌‌های تولید، توزیع و ساختار تشکیلاتی بنگاه‌‌ها پدید آمده و در همین راستا اهمیت واحدهای کوچک و متوسط سیر فزاینده‌‌ای پیدا نموده‌‌ است. افزایش رقابت و تمرکز شرکت‌‌ها بر فعالیت‌‌های محوری، موجب تفکیک عمودی شرکت‌‌ها، گسترش روابط پیمانکاری و تقویت روابط در زنجیره عرضه شده ‌‌است، این تحولات لزوم توجه به بنگاه‌‌های کوچک و متوسط مرتبط و هماهنگ و نه واحدهای منفک و مجزا از هم را افزایش داده ‌‌است. در این بین صنایع بزرگ نیز به دلیل ساختار خاص خود، انعطاف لازم را در جوابگویی به تنوع‌طلبی مصرف‌کنندگان ندارند، بنابراین این امر باعث توجه بیش از پیش به صنایع کوچک و متوسط گردیده ‌‌است.
    دول کشورهای پیشرفته و تازه توسعه‌‌یافته به منظور تضمین رقابت در بازار آزاد و جلوگیری از انحصار شرکت‌‌های بزرگ، همیشه راهبردها و سیاست‌‌های ویژه‌‌ای را برای ارتقای صنایع کوچک و متوسط و تسهیل ورود شرکت‌‌های کارآفرین در عرصه اقتصادی اتخاذ نموده‌‌اند. در ایران الگوی توزیعی ارزش افزوده مبین این است که سهم صنایع بزرگ بسیار بیشتر از صنایع کوچک و متوسط است، در حالی که در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه دیگر الگوی توزیعی متعادلی از سهم ارزش افزده ملاحظه می‌‌شود. این آمارها گویای این است که در ایران موانعی بر سر راه رشد و توسعه بنگاه‌‌های اقتصادی کوچک و متوسط وجود دارد. بنابراین لازم است نقاط ضعف را برطرف نموده و زیرساخت‌‌های لازم برای ایجاد محیط رقابتی متوازن را ایجاد نمود.
    الگوی"Subcontracting Partnership eXchange" یا به صورت مخفف (SPX) که معادل فارسی آن نظام مبادلات پیمانکاری فرعی است در کنار الگوی Investment & Technology Promotion Office که معادل فارسی آن توسعه کارآفرینی و سرمایه‌گذاری است، دو مورد از متدولوژی‌‌های اصلی توسعه صنایع کوچک و متوسط به عنوان قلب و موتور محرکه توسعه اقتصادی هر کشوری است که سازمان توسعه ملل متحد (یونیدو) نیز در ترویج آن در سطح جهانی می‌‌کوشد اقدام نماید.

  • صفحه 47

    استراتژی یکی از مفاهیمی است که در عین ساده بودن در تعریف، در عمل بسیار دشوار است. مدیریت استراتژیک مکاتب زیادی را گذارنده و به مرور زمان،‌ با توجه به تغییرات محیط کسب‌وکار تکامل یافته است. امروز استراتژیست‌ها معتقدند که پیچیدگی و عدم قطعیت به حدی در محیط کسب‌وکار جهانی بالاست که برنامه‌ریزی استراتژیک به مفهوم سنتی آن در حال منسوخ شدن است و جای خود را به مفهوم جدیدی به نام هوشمندی استراتژیک می‌دهد.
    هر کسب‌وکار با هر اندازه‌ای، از جمله کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، نیاز به استراتژی دارند اما شیوه یافتن این استراتژی‌هاست که دچار تحول شده است. امروز استراتژی در SMEها بیشتر از آنکه تدوینی باشد رویشی شده است؛ یعنی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط برای موفقیت باید دایم محیط را رصد کنند و با در نظر گرفتن قابلیت‌های داخلی و فرصت‌ها و تهدیدهای بیرونی، استراتژی مناسب را به‌صورت real time کشف می‌کنند.
    سی‌و ششمین همایش فصلی دانش‌آموختگان رشته MBA با گرایش مدیریت کسب‌وکار هوشمند و تحولگرا (MITM)  سازمان مدیریت صنعتی، میزبان دو صاحب‌نظر در حوزه استراتژی بود که به تشریح پارادایم‌های جدید در حوزه استراتژی پرداختند که می‌تواند برای همه شرکت‌ها از جمله SMEها کاربرد داشته باشند.

  • صفحه 49

    سهم بنگاه‌های شرکت‌کننده در تجارت بین‌المللی به طور قابل ملاحظه‌ای در کشورها متفاوت بوده و این سهم برای صادرات از 10 تا40 درصد و برای واردات از 10 تا 70 درصد متغیر می‌باشد.
    تقریبا در تمام کشورها و در کلیه ‌بنگاه‌ها در اندازه‌های مختلف، تعداد بنگاه‌های واردکننده بیشتر از تعداد صادرکننده است. به استثنای آمریکا، که تعداد بنگاه‌های کوچک و متوسط واردکننده بیشتر از تعداد صادرکننده می‌باشد و در مورد بنگاه های بزرگ این امر صادق نمی‌باشد.
    تفاوت‌های قابل توجهی در اندازه بنگاه‌ها در زمینه مشارکت آنها در تجارت بین‌المللی وجود دارد، به طوری که هرچه بنگاه کوچک‌تر باشد، سهم آن در تجارت بین‌المللی کمتر می‌باشد. آمار‌ها نشان می‌دهد که 15درصد بنگاه‌های خرد، 60 درصد بنگاه‌های کوچک و 80 درصد بنگاه‌های متوسط فعالیت تجاری با جهان دارند.
    در نمودارهای 21 تا 31، سهم تعداد بنگاه‌های صادرکننده و واردکننده از کل بنگاه‌ها به تفکیک اندازه و در بخش صنعت در کشورهای منتخب نشان داده شده است.

  • خوش بینی به آینده صندوق صنایع کوچک / خصوصی سازی صندوق ضمانت در حمایت از صنایع کوچک
    صفحه 56

    صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک با هدف کاهش ریسک و پوشش انواع خطرات پیش روی سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان، تاسیس شده و اقدامات مهمی برای تسهیل تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط انجام می‌دهد. درحال حاضر، بسیاری از صنایع کوچک و متوسط ما نیاز به نوسازی، تامین مالی، آموزش و... دارند و این صندوق سرمایه‌گذاری صنایع کوچک است که بر اساس وظیفه ذاتی خود، با ارایه ضمانت‌نامه به بنگاه‌ها، روند دریافت تسهیلات را برای آن‌ها آسان می‌سازد.
    در گفت‌وگو با محمدحسین مقیسه، از وی درباره فعالیت‌های صندوق و دورنمای آن پرسیدیم. مشروح این گفت‌وگو از نظرتان می‌گذرد.

  • جهانگیر یدالهی صفحه 59

    چندی پیش در یازدهمین همایش تحقیق و توسعه صنایع و معادن که به همت انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن برگزار شد، در یک نشست تخصصی همایش به بحث و بررسی پیرامون تحقیق و توسعه در صنایع کوچک پرداخته شد که گزیده‌ای از یکی از مباحث مطرح شده در ادامه آمده است.

  • صفحه 61

    شاخص عملکرد لجستیک (LPI) یک شاخص چندبعدی است که عملکرد بخش لجستیک یک کشور را ارزیابی مینماید و از سال 2007 به صورت دو سالانه توسط بانک جهانی با همکاری تامینکنندگان لجستیک و صاحب‌نظران دانشگاهی تهیه میگردد. هدف از تدوین این گزارش که تحت عنوان «ارتباط برای رقابت» منتشر می‌شود، کمک به کشورها برای شناسایی فرصت‌ها و تنگناهای خود در حوزه لجستیک تجاری و نیز توضیح هزینه‌های ناشی از عملکرد ضعیف آنها می‌باشد.
    این شاخص عملکرد هر کشور را در شش حوزه که مهمترین ابعاد صنعت لجستیک کنونی را شکل می‌دهد، اندازهگیری مینماید. این شش حوزه لجستیکی عبارت است از: کارایی فرایندهای ترخیص کالا، کیفیت  زیرساختهای تجاری و جابه‌جایی، سهولت دسترسی به کالاهای مختلف با قیمت رقابتی، کفایت و کیفیت خدمات لجستیکی، توانایی در تعقیب و ردیابی کالاهای ارسالی، مناسب بودن زمان تحویل محموله ها به مشتری در زمان برنامه‌ریزی شده یا زمان مورد انتظار.