فهرست مطالب

تازه های علوم شناختی - سال ششم شماره 1 (پیاپی 22، بهار و تابستان 1383)

فصلنامه تازه های علوم شناختی
سال ششم شماره 1 (پیاپی 22، بهار و تابستان 1383)

  • 124 صفحه، بهای روی جلد: 15,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1383/06/20
  • تعداد عناوین: 17
|
  • مقالات
  • رزیتا داوری آشتیانی ی، جواد علاقبندراد، ونداد شریفی، همایون امینی، حسن کاویانی، امیر شعبانی، زهرا شهریور، دکاتر فریبا عربگل، میترا شوشتری، الهام شیرازی صفحه 1
    هدف
    هدف از مطالعه حاضر، بررسی پایایی تشخیص طول عمر اسکیزوفرنیا و اختلال دو قطبی با استفاده از مصاحبه تشخیصی جامع بین المللی در دو سیستم تشخیصی DSM-IV و ICD-10 بود.
    روش
    این مطالعه هنجاریابی آزمون در سه مرحله ترجمه ابزار، مطالعه روایی و پایایی، و بررسی قابلیت اجرا انجام و پایایی تشخیصی اختلالات دوقطبی و اسکیزوفرنیا با روش آزمون - بازآزمون ارزیابی شد. مصاحبه کنندگان آموزش دیده با 100 نفر از افراد مراجعه کننده به چهار مرکز درمانی دانشگاهی، دو بار به فاصله سه تا هفت روز مصاحبه کردند (برای 65 نفر CIDI کامل و برای 35 نفر مدول سایکوز/ مانیا اجرا شد).
    یافته ها
    پایایی آزمون - بازآزمون برای اختلال دوقطبی در سیستم تشخیصی DSM-IV متوسط و در سیستم ICD-10 ضعیف بود. پایایی – آزمون - بازآزمون در دو سیستم تشخیصی برای اسکیزوفرنیا ضعیف ارزیابی شد.
    نتیجه گیری
    نتایج این مطالعه نشان می دهد که پایایی فقط برای تشخیص اختلال دوقطبی در سیستم DSM-IV مناسب است و در بقیه موارد پایایی مناسبی وجود ندارد. البته نتایج به دلیل انتخاب نمونه ها از جمعیت بالینی، به جمعیت عمومی تعمیم پذیر نمی باشد. با توجه به نتایج به دست آمده، تطابق سوال های کلیدی ابتدایی با فرهنگ ایرانی قابل بررسی می باشد.
  • ونداد شریفی، سید محمد اسعدی، محمدرضا محمدی، همایون امینی، حسین کاویانی، یوسف سمنانی، دکترامیر شعبانی، زهرا شهریور، رزیتا داوری آشتیانی، میترا حکیم شوشتری، ارشیا صدیق، محسن جلالی رودسری صفحه 10
    هدف
    در این مطالعه، مصاحبه بالینی ساختار یافته برای (SCID) DSM-IV با روش شناسی بین فرهنگی به فارسی ترجمه و به وسیله یک مطالعه چند مرکزی، پایایی و قابلیت اجرای آن سنجیده شد.
    روش
    این مطالعه در دو مرحله انجام شد: (الف) ترجمه ابزار و بررسی روایی بین فرهنگی ترجمه، شامل ترجمه مستقیم و معکوس و تعیین روایی صوری ترجمه با توجه به شاخص هایی بین فرهنگی؛ (ب) مطالعه پایایی و قابلیت اجرای ترجمه ابزار در جمعیت بالینی ایرانی. این قسمت بخشی از یک مطالعه بزرگتر اعتباریابی SCID است که در 299 آزمودنی 18 تا 65 ساله مراجعه کننده به درمانگاه های سرپایی و بخش های بستری سه مرکز روانپزشکی اجرا شد که عبارت اند از: بیمارستان روانپزشکی روزبه (دانشگاه علوم پزشکی تهران)، مجتمع روانپزشکی بیمارستان امام حسین (دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) و بیمارستان روانپزشکی ایران (دانشگاه علوم پزشکی ایران). در بررسی پایایی به روش آزمون - بازآزمون، 104 نفر از مراجعان فوق در دو نوبت (با فاصله سه تا هفت روز) با SCID مورد ارزیابی مستقل قرار گرفتند و توافق دو نوبت تشخیص گذاری سنجیده شد. قابلیت اجرا از نظر مصاحبه شوندگان (299 نفر) و مصاحبه کنندگان به وسیله پرسشنامه هایی که حاوی سوال هایی در مورد مدت مصاحبه، خسته کنندگی آن، قابلیت فهم و پذیرش سوال ها و دشواری اجرا بود، بررسی شد.
    یافته ها
    توافق تشخیصی برای اکثر تشخیص های خاص و کلی متوسط تا خوب بود (کاپای بالاتر از 0.6). توافق کلی (کاپای مجموع) برای کل تشخیص های فعلی 0.52 و برای کل تشخیص های طول عمر 0.55 بود. اکثر مصاحبه شوندگان و مصاحبه کنندگان قابلیت اجرای نسخه فارسی SCID را مطلوب گزارش کردند.
    نتیجه گیری
    پایایی قابل قبول تشخیص های داده شده با نسخه فارسی SCID و قابلیت اجرای مطلوب آن نشان داد که می توان از این ابزار در تشخیص گذاری های بالینی پژوهشی و آموزش استفاده کرد.
  • گیتی شمس، نرگس کرم قدیری، یعقوب اسماعیلی ترکانپوری، نرگس ابراهیم خانی صفحه 23
    هدف
    مطالعه حاضر، اعتبار و پایایی فرم فارسی پرسشنامه باورهای وسواسی -44 (OBQ-44) را در یک نمونه ایرانی بررسی کرده است. این پرسشنامه ابزاری خود گزارشی است که به منظور تشخیص و ارزیابی میزان باورهای وسواسی، به وسیله گروه کار شناخت واره های وسواسی فکری - عملی تدوین شده است.
    روش
    در این پژوهش هنجاریابی جامعه تحقیق 360 دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران بودند که داوطلبانه در این مطالعه شرکت کردند و در دو مرحله آزمون و بازآزمون با فاصله زمانی پنج تا 14 روز مورد ارزیابی قرار گرفتند و پرسشنامه های OBQ-44، MOCI، OCI-R، STAI و BAI را تکمیل کردند. در نهایت، 222 نفر از آزمودنی ها در تجزیه و تحلیل داده ها وارد شدند.
    یافته ها
    برای محاسبه پایایی همزمان، پایایی ثبات درونی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (0.92) و ضریب دو نیمه سازی با عنوان همبستگی اصلاح شده (0.94) برآورد شد و از ضریب پایایی حاصل از روش بازآزمایی آزمون OBQ-44 (r=0.82) نیز برای محاسبه پایایی غیرهمزمان استفاده شد. در مجموع، داده های فوق بیانگر ثبات درونی بالا و همین طورنشان دهنده ثبات نمره های آزمون به فاصله زمانی پنج تا 14 روز بود. برای برآورد روایی ملاک پرسشنامه OBQ-44، همبستگی آن با دو پرسشنامه OCI-R و MOCI محاسبه شد که به ترتیب 0.57 و 0.50 به دست آمد و معنادار بود. جهت بررسی روایی سازه پرسشنامه، روش تحلیل عاملی به کار رفت. مشخصه هایی که از طریق روش ML به دست آمد، نشان داد که پرسشنامه OBQ-44 از سه عامل که همبستگی بالایی با هم دارند اشباع شده و همبستگی زیاد این سه عامل نشان دهنده همگرایی این عوامل است که اهداف سنجش پرسشنامه OBQ-44 را تامین می کند.
    نتیجه گیری
    به طور کلی یافته های این پژوهش نشان می دهد که برای سنجش میزان باورهای وسواسی در جمعیت یاد شده، می توان از پرسشنامه OBQ-44 به عنوان یک آزمون معتبر استفاده کرد.
  • فیروزه رئیسی، بهروز محمودی بختیاری، معصومه سلمانی صفحه 37
    هدف
    بررسی ویژگی های گفتاری افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا از مباحث مهم در حوزه زبان شناسی بالینی و گفتار درمانی است که علیرغم سابقه پژوهشی نسبتا زیاد آن در غرب، در ایران کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف این پژوهش معرفی ویژگی های غالب گفتاری افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا، در مقایسه با افراد سالم به منظور ایجاد زمینه بهتر برای استفاده در امور بالینی می باشد.
    روش
    در این بررسی مقطعی - تحلیلی، از دو گروه 22 نفره مبتلا به اسکیزوفرنیا (پنج زن و 17 مرد) و سالم (پنج زن و 17 مرد)، با استفاده از بخش گفتار خود به خودی آزمون زبان پریشی فارسی نمونه گفتاری گرفته شد و داده ها در پنج حوزه زبانی مورد تجزیه و تحلیل زبان شناختی قرار گرفتند. سپس داده ها با آزمون های t مستقل و مان - ویتنی مقایسه شدند.
    یافته ها
    تحلیل داده های پژوهش نشان داد که در هیچ یک از دو گروه تبدیل آوایی نامتعارف و یا نقص فیلترهای نحوی - معنایی وجود ندارد. در گروه مبتلا درصد تکواژهای دستوری کمتر و درصد تکواژ قاموسی بیشتر و تفاوت معنی دار بود. تعداد نئولوژیسم و درصد خطا در انسجام و پیوستگی کلام گروه مبتلا بیشتر و دارای تفاوت معنی دار بود.
    نتیجه گیری
    یافته ها بیانگر تفاوت اساسی گفتار افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا و افراد سالم در حوزه نئولوژیسم، انسجام و پیوستگی کلام و میزان استفاده از تکواژهای قاموسی و دستوری است.
  • رباب حامدی، حسین کاویانی صفحه 45
    هدف
    در این مطالعه مقطعی- تحلیلی ارتباط بین خلق افسرده و محتوای استعاره های افراد بررسی شده است.
    روش
    آزمودنی ها شامل 30 بیمار افسرده و 30 فرد بهنجار بودند. گروه افسرده با تشخیص روانشناس یا روانپزشک و به کارگیری مصاحبه بالینی)بر اساس (DSM-IV و نمره بک (بیش از 15) و گروه بهنجار نیز با مصاحبه بالینی و نمره بک (کمتر از 15) انتخاب شد. دو گروه با آزمون جملات ناتمام و پرسشنامه بررسی استعاره ها مورد ارزیابی قرار گرفتند و ارتباط بین خلق و محتوای استعاره در آنها بررسی شد.
    یافته ها
    نتایج نشان داد که بین خلق فرد و محتوای استعاره های آنها همبستگی منفی وجود دارد، یعنی هر چه میزان افسردگی فرد بیشتر باشد، استعاره ها بار منفی تری خواهند داشت.
    نتیجه گیری
    این پژوهش در راستای نظریات و تحقیقاتی است که در زمینه همسویی خلق و حافظه مطرح شده است.
  • مصطفی نجفی، محمدرضا محمدی، مهدی تهرانی دوست، جواد علاقبندراد، شروین آثاری صفحه 51
    هدف
    هدف مطالعه حاضر بررسی اثر بازی های رایانه ای و آموزش تایپ رایانه ای بر نمرات املای کودکان دبستانی مبتلا به اختلال بیش فعالی - کم توجهی (ADHD) بوده است.
    روش
    در این مطالعه که از نوع کارآزمایی بالینی یک سوکور بود، 37 کودک دبستانی مبتلا به ADHD به دو گروه اول (17 نفره) و دوم (20 نفره) تقسیم شدند. اعضای گروه اول طی هشت جلسه یک ساعته (هفته ای سه جلسه) به بازی با رایانه پرداختند و افراد گروه دوم در هشت جلسه یک ساعته (هفته ای سه جلسه) تحت آموزش تایپ رایانه ای قرار گرفتند. برای املای مدرسه 12 نمره در نظر گرفته شد که شامل چهار نمره پیش از مداخله، چهار نمره حین مداخله و چهار نمره پس از مداخله بود. نمرات املای جلسات، مربوط به املایی بود که کودکان در طول جلسات می نوشتند.
    یافته ها
    دو گروه از نظر سن، مقطع تحصیلی، جنس، بهره هوشی، داروهای مصرفی، نمرات پرسشنامه کانرز والدین و معلمان، داشتن رایانه در منزل، سابقه کار با آن و میانگین نمرات املا همسان بودند. پس از شرکت کودکان در جلسات بازی رایانه ای، نمرات املای مدرسه در حین مداخله (??.??±?.??) در مقایسه با پیش از مداخله (??.??±?.??) میزان معنی دار مرزی افزایش نشان داد. شرکت در جلسات آموزش تایپ رایانه ای نشان دهنده چنین تغییری نبود.
    نتیجه گیری
    ارتقای میانگین نمرات املای کودکان دبستانی مبتلا به ADHD در حین شرکت در جلسات بازی رایانه ای، ممکن است ناشی از بهبود توجه آنان باشد. جذابیت این نوع بازی ها، بازخورد سریع رایانه، فقدان بازخورد منفی آن و حمایت از فرآیند تصمیم گیری کودک نیز می تواند این یافته را توجیه کند.
  • فرشته شکیبایی، مهدی تهرانی دوست، زهرا شهریور، دکرت شروین آثاری صفحه 59
    هدف
    هدف مطالعه حاضر بررسی میزان اثر گروه درمانی با رویکرد شناختی - رفتاری مدیریت خشم در نوجوانان موسسه ای می باشد.
    روش
    این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی با گروه شاهد انجام شد و جمعیت مورد مطالعه آن نوجوانان بی سرپرست بودند که در موسسات تحت پوشش سازمان بهزیستی نگهداری می شدند. پیش از مداخله درمانی و همچنین یک هفته پس از جلسه هشتم، تمامی بیماران با استفاده از پرسشنامه مقیاس ارزیابی خشم نوجوانان (AARS) مورد ارزیابی قرار گرفتند. از تعداد 40 نوجوان، 16 نفر به گروه مورد و 24 نفر به گروه شاهد وارد شدند. پیش از مداخله، دو گروه از نظر سن، جنس، مقطع تحصیلی و مقیاس های سنجش خشم یکسان بودند.
    یافته ها
    در گروه مورد، گروه درمانی مدیریت خشم با کاهش مقیاس خشم واکنشی به میزان مرزی معنی دار و کاهش غیر معنی دار آماری در مقیاس نمره کلی خشم و خشم ابزاری همراه بود. میزان تغییر مقیاس های نمره کلی خشم، خشم ابزاری، خشم واکنشی و کنترل خشم در گروه های مورد و شاهد تفاوت معنی داری نشان نداد. در گروه مورد، میزان کاهش خشم واکنشی در دختران به میزان معنی داری بیشتر از پسران بود.
    نتیجه گیری
    اگر چه احتمالا به دلیل حجم کم نمونه، مداخله، در شاخص های مورد مطالعه کاهش آماری معنی داری نشان نداد، اما اکثر آنها کاهش داشتند. از آنجا که مطالعه حاضر نخستین مطالعه در این زمینه محسوب می شود، در مطالعات آتی می بایست از تجارب آن استفاده شود.
  • میترا حکیم شوشتری، فریبا عربگل، نیلوفر خواجه الدین، فاطمه الهی صفحه 67
    هدف
    هدف این پژوهش بررسی ارتباط سندرم فرسودگی شغلی مادران پرستار با مشکلات رفتاری کودکان آنها بوده است.
    روش
    آزمودنی های این پژوهش مقطعی- تحلیلی پرستاران زن متاهل (دارای فرزند 4 تا 16 ساله) شاغل در بخش های مختلف بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) بودند. روش نمونه گیری در دسترس بود. اطلاعات لازم به وسیله پرسشنامه فرسودگی شغلی مازلاک (MBI) و پرسشنامه مشکلات رفتاری کودکان (CBCL) به دست آمد.
    یافته ها
    از 29 پرستار شرکت کننده در تحقیق، 16 نفر (55%) دارای فرسودگی شغلی و 13 نفر (45%) فاقد آن بودند. فرزندان مادران دارای فرسودگی شغلی در مقایسه با فرزندان مادران فاقد این سندرم، در زمینه گروه مشکلات درون سازی، برون سازی و کلی تفاوت معنی داری داشتند. نمره میزان خستگی هیجانی با مشکلات درون سازی و برون سازی کودکان در CBCL نسبت مستقیم داشت. نمره میزان کفایت شخصی با مشکلات برون سازی کودکان در CBCL نسبت معکوس داشت.
    نتیجه گیری
    با توجه به بالاتر بودن مشکلات درون سازی (افسردگی، اضطراب)، برون سازی (دروغگویی، آتش افروزی و بزهکاری) و کلی فرزندان مادران مبتلا به سندرم فرسودگی شغلی، لازم است در جهت کاهش آثار فرسودگی شغلی مادران پرستار بر کودکانشان تدابیری اندیشیده شود.
  • فریبا عربگل، مرتضی حیاتی، مائده حدید صفحه 73
    هدف
    اختلال بیش فعالی - کم توجهی (ADHD) در بزرگسالان به عنوان یک بیماری مهم، روز به روز بیشتر شناخته می شود، با این حال شیوع و عوارض آن در دانشجویان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف این مطالعه توصیفی، تخمین شیوع آن در گروهی از دانشجویان ایرانی می باشد.
    روش
    این مطالعه از نوع مقطعی است و در آن 409 نفر از دانشجویان خوابگاه فاطمه الزهرا (دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و بعد از کنار گذاشتن 165 نفر (بر اساس معیارهای خروج از مطالعه)، بقیه بر طبق پرسشنامه اختلال بیش فعالی - کم توجهی کانرز که از نوع خود گزارشگری است بررسی شدند. داده ها با آزمون های کای دو و فیشر بررسی شدند.
    یافته ها
    شیوع ADHD در جمعیت مورد مطالعه 3.7% به دست آمد (بر اساس شاخص بیش فعالی - کم توجهی) که بیشترین فراوانی (7.8%) به زیر مقیاس B (بیش فعالی - بی قراری) و کمترین فراوانی (2%) به زیر مقیاس D (مشکلات تصور کلی از فرد) و زیر مقیاس A (کم توجهی - مشکل حافظه) مربوط بود. در گروه ADHD، میزان بالاتری از سابقه اختلال روانپزشکی و همچنین سابقه مصرف داروهای روانپزشکی وجود داشت.
    نتیجه گیری
    به نظر می رسد که غربالگری دانشجویان دارای این اختلال و نیز بررسی بیشتر و معرفی آنها به روانپزشک به منظور درمان ضروری باشد تا از این طریق به بهبود عملکرد و روابط آنها کمک شود.
  • ناصر همتی، بدری دانش آموز، لیلا پناغی صفحه 79
    هدف
    هدف پژوهش حاضر تعیین فراوانی افکار خودکشی و عوامل موثر بر آن در دانش آموزان دبیرستان های شهرستان آبدانان استان ایلام می باشد.
    روش
    این مطالعه مقطعی در سال 1383، با روش نمونه گیری چند مرحله ای 571 دانش آموز پایه اول تا سوم دبیرستان و پیش دانشگاهی شهرستان آبدانان را از نظر فراوانی افکار خودکشی مورد بررسی قرار داده است. برای بررسی افکار خودکشی از پرسشنامه خودکشی بک و به منظور بررسی خصوصیات دموگرافیک متغیرهای مورد مطالعه (مانند سابقه اقدام به خودکشی، مصرف مواد مخدر و سیگار، فوت بستگان) از یک پرسشنامه دموگرافیک استفاده شد.
    یافته ها
    فراوانی افکار خودکشی شدید 122 نفر (21.4%)، افکار خودکشی متوسط 109 نفر (19.2%) و فاقد افکار خودکشی 339 نفر (59.4%) بود. توزیع فراوانی آزمودنی ها بر حسب افکار خودکشی، به تفکیک متغیرهای جنس، پایه تحصیلی، رشته تحصیلی، سابقه اختلال روانپزشکی، مرگ یکی از بستگان نزدیک در سال گذشته، وجود بیماری جسمی، سابقه اقدام قبلی، جدایی والدین و مصرف مواد و سیگار، تفاوت آماری معنادار به دست داد.
    نتیجه گیری
    شناسایی افکار خودکشی و عوامل موثر بر آن اولین قدم در مطالعات مداخله ای می باشد و به نظر می رسد مطالعات بعدی می بایست چگونگی طراحی یک مداخله مناسب را بررسی نمایند.
  • منصور صالحی، محمدحسین سالاری فر، مینا هادیان صفحه 87
    مقدمه
    با توجه به اینکه علایم وسواسی - جبری وابسته به فرهنگ هستند، شناخت و اطلاع از فراوانی و تنوع آنها در جامعه ما می تواند به تشخیص دقیق تر این اختلال کمک کند و اهداف درمانی را مشخص تر سازد.
    روش
    در قالب یک طرح پژوهشی مقطعی، 61 بیمار مبتلا به اختلال وسواسی - جبری (23 مرد و 38 زن) به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب گردیدند و تنوع و شدت علایم با مقیاس ییل - براون اندازه گیری شد. این بیماران به طور سرپایی به واحد روانپزشکی مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی توحید و یک مطب خصوصی مراجعه کرده بودند و به وسیله یک روانپزشک)بر مبنای (DSM-IV-TR تشخیص داده شدند.
    یافته ها
    این بررسی نشان داد که بیشترین وسواس های فکری، آلودگی و پرخاشگری است و تفاوت زنان و مردان در وسواس آلودگی معنادار می باشد. بیشترین وسواس های عملی، وارسی کردن، شست و شو و نظافت و تفاوت دو جنس معنادار بود. بین میزان تحصیل بیماران و علایم وسواسی - جبری در زمینه وسواس های فکری آلودگی و جسمی یک رابطه معنادار به دست آمد و دو گروه مجرد و متاهل فقط در وسواس های آلودگی و شمارش تفاوت معنادار داشتند.
    نتیجه گیری
    بیماران مبتلا به اختلال وسواسی - جبری خصوصیات علامت شناسی و جمعیت شناختی متمایزی را نشان می دهند که یکی از توجی هات آن می تواند تنوع فرهنگی باشد. این مسئله خود مفاهیم ضمنی مهمی برای تشخیص و درمان این اختلال دارد.
  • علی فرهودیان صفحه 95
  • فرآیند پژوهش
  • جواد علاقبندراد صفحه 102
  • علم سنجی
  • جواد علاقبندراد صفحه 109
  • صفحه 113
  • نیلوفر ثالثیان صفحه 114