فهرست مطالب

فصلنامه برنامه ریزی و بودجه
پیاپی 106 (بهار و تابستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/05/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمد کاشانی پور، امیر رساییان صفحه 3
    بیش از یک دهه است که TQM به صورت نهضتی اجتماعی درآمده و دامنه رسوخ آن از صنعت، که مبدا اصلی آن است به سایر سازمان ها، نظیر سازمان های بهداشتی، سازمان های غیرانتفاعی و موسسات آموزشی کشیده شده است. مباحث مربوط به TQM به طور روزافزونی در رسانه ها، در طرح های اصلاحی مشاوران و آموزش دهندگان و اخیرا در ادبیات دانشگاهی گسترش یافته است. برای پیشبرد این فلسفه، موسسات ویژه ای ایجاد شده و نظریه TQM در مجامع مدیریت توسعه و گسترش یافته و اینک که دوران بلوغ آن است به صورت موضوعی بحث برانگیز درآمده است. به گونه ای که نویسندگان درباره اهمیت و تاثیر آن به بحث و اظهارنظر پرداخته اند. برخی از نویسندگان معتقدند TQM بینشی منحصر به فرد برای افزایش اثربخشی سازمانی است؛ بینشی که پایگاه نظری محکمی دارد و در عین حال راهبردی برای بهبود عملکرد سازمانی است که افراد و سازمان ها را در کارها هدایت می کند. اما پاره ای از تحقیقات اخیر نشان می دهد که به منظور دستیابی به اهداف بنیادی TQM، مدیریت بایستی استراتژی های خاصی همچون BSC را در کنار TQM اتخاذ نموده تا راه برای بهبود مستمر شرکت هموار گردد
    کلیدواژگان: مدیریت کیفیت جامع، ارزیابی عملکرد، ارزیابی متوازن، بهبود مستمر
  • محمود متوسلی، رضا آقابابایی صفحه 27
    نگاهی به ارقام و شواهد نشان می دهد که کشورمان در نظام بانکی بین المللی، سهم بسیار ناچیزی به میزان کمتر از دو دهم درصد دارد. با توجه به نقش نظام مالی در فرایند رشد اقتصادی از کانال تامین مالی سرمایه گذاری و ابداعات فن آورانه، این مشکل برای تامین مالی سرمایه گذاری ها محدودیت جدی محسوب می شود. از سوی دیگر، با عدم ارتباط و تعامل قابل توجه نظام بانکی کشور با نظام بانکی بین المللی، نظام بانکی کشور نتوانسته است متناسب با پیشرفت های جهانی در این زمینه پیش رود. از این رو، ظاهرا لازم است راهکاری مناسب برای ورود به بازارهای پول و سرمایه بین المللی طراحی شود. تجارب جهانی نشان می دهد که تاسیس مراکز مالی فرامرزی، از گزینه های مناسب برای ورود به بازارهای مالی بین المللی است. در مقاله حاضر، این گزینه و کارکردهای آن مورد بررسی قرار می گیرد و نشان داده می شود که برای موفقیت و تحقق اهداف مورد انتظار، همراه با تاسیس این مراکز، چه تمهیداتی باید طراحی و اجرا گردد.
    کلیدواژگان: مالیه، مراکز مالی فرامرزی، بانکداری فرامرزی، ایران
  • علی امیدی صفحه 65
    یکی از واقعیات غیر قابل انکار تاریخ، بافت متکثر فرهنگی و قومی کشورهاست که مدیریت سیاسی آن در سطح کلان، بسیار حائز اهمیت است. اداره مناطق یک کشور و کم و کیف اختیاراتی که مناطق از آن برخوردارند، یکی از موضوعات مهم حکومتداری است. با توجه به سوابق تاریخی، کشورها مدل های مختلف اداره مناطق را تجربه کرده اند. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که نمی توان برای یک کشور، مدل خاصی را تجویز کرد، بلکه این مدل ها در کشورهای مختلف، بازتاب های متفاوتی داشته است. مسلم است که توسعه یافتگی سیاسی و سابقه تاریخی همزیستی هویت های مختلف، در موفقیت یا شکست مدل های مزبور تاثیرگذار است. در مقاله حاضر، مدل های مختلف اداره مناطق مورد مقایسه قرار می گیرد. با توجه به ملزومات امنیت ملی، در ایران صرفا مدل تمرکززدایی می تواند مناسب باشد که ابعاد آن در این مقاله بررسی می شود.
    کلیدواژگان: هویت، همانندسازی، جداسازی، فدرالیسم، مشارکت سهامی، تمرکززدایی، خودمختاری، تنش قومیٰ ایران
  • ابراهیم عباسی صفحه 101
    حساب ذخیره ارزی، بر طبق ماده 60 قانون برنامه سوم توسعه، به منظور ایجاد ثبات در درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت خام و تبدیل وجوه آن به انواع ذخایر و سرمایه گذاری ها و تحقق اهداف برنامه سوم به وجود آمد. هدف مقاله حاضر، بررسی مسائل و عملکرد این حساب، در طول برنامه سوم است. نتایج نشان می دهد که برداشت های دولتی، بیش از سقف مجاز بوده است. در واقع، نسبت مجموع برداشت های دولتی به بخش غیردولتی در طی دوره مذکور، 53/4 برابر بوده است. درحالی که حداکثر سقف قانونی برداشت های دولتی، 50 درصد موجودی این حساب است. برداشت های بخش غیردولتی نیز کمتر از سهم این بخش و معادل 87/24 درصد در طی دوره مذکور بوده است. همچنین بودجه ارزی، بیش از مصوبات قانون برنامه سوم بوده و مبلغ واریزی به حساب، نسبت به مازاد درآمد نفتی، به طور متوسط 82/90 درصد بوده است. مجموع برداشت ها از حساب ارزی همه ساله روند افزایشی داشته است و این برداشت ها، موجب افزایش نقدینگی و تورم شده است. تسهیلات پرداخت شده به بخش غیردولتی در طی سال های برنامه، کمتر از اعتبار اسنادی گشایش یافته، قراردادهای منعقده و طرح های مصوب بوده است
    کلیدواژگان: حساب ذخیره ارزی، برداشت های بخش دولتی و غیردولتی، نقدینگی، ماده 60 قانون برنامه سوم توسعه، تسهیلات پرداخت شده
  • حمید پاداش، علی نیکونسبتی صفحه 129
    هدف این مقاله، بررسی رابطه نهادها و کارآفرینی با تاکید بر آرای داگلاس نورث و نظریه پردازان مهم کارآفرینی مانند بامول و کرزنز است. از منظر رویکرد نهادگرا، محیطی که اقتصاد را شکل می دهد، بر پویایی های کارآفرینی در درون هر کشور اثر می گذارد. این محیط از طریق وابستگی های متقابل بین توسعه اقتصادی و نهادها شناخته می شود. کارآفرینان عاملان اصلی تغییر هستند که به محرک های جاافتاده در چارچوب نهادی واکنش نشان می دهند. سازمان ها انعکاس دهنده فرصت هایی هستند که نهادها ایجاد می کنند. تحول نهادی، حاصل تعامل میان سازمان ها و نهادهاست. هزینه های تعیین و تنفیذ قراردادها، و هزینه های کسب اطلاعات درباره شرایط بازار، بر کیفیت نهادها اثر می گذارد و کیفیت نهادها نیز فعالیت کارآفرینی را تحت الشعاع قرار می دهد. نتایج بررسی های محققان، نشان می دهد که نظریه نهادی داگلاس نورث در تببین نهادی نظریه پردازان کارآفرینی بازنمود یافته و از این طریق، رویکرد نهادی به کارآفرینی، در ادبیات اخیر کارآفرینی گسترش یافته است.
    کلیدواژگان: نهادها، توسعه، کارآفرینی، نورث
  • میترا عزتی صفحه 155
    برخی از مهمترین چالش هایی که امروزه بخش آموزش عالی با آن مواجه است، گسترش شدید تقاضا برای برخورداری از آموزش عالی، تشدید رقابت بین عاملان اقتصادی در نظام های آموزش عالی و پاسخگویی نظام های مذکور به نیازهای جامعه است. به همین دلیل بخش آموزش عالی در پاسخ به مقتضیات فوق، در حال بازنگری و تغییرات دائمی است. تحقیقات نشان می دهد که در دو دهه گذشته، توجه زیادی به مباحث دانشگاه های دولتی، منابع مالی تخصیص داده شده به این دانشگاه ها و ارزیابی عملکرد آنها معطوف شده است، و سیاستگذاران و مدیران آموزشی در جستجوی سازوکارهای مناسبی هستند که ضمن تامین منابع مالی مورد نیاز موسسات آموزشی، امکان تحقق اهداف آموزش عالی و تامین نیازهای جامعه و افراد متقاضی خدمات این بخش فراهم شود و در نتیجه عملکرد دانشگاه ها بهبود یابد. از این رو، در اغلب کشورها اصلاح یا تحول در تخصیص منابع مالی، به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای مورد استفاده در سیاستگذاری ها و مدیریت آموزش عالی آموزشی محسوب شده است. هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی یکی از راه های مقابله با کمبودهای ناشی از مسائل مالی حاکم بر دانشگاه های کشور است، از این رو، ضمن بیان برتری رویکرد تخصیص منابع مالی مبتنی بر عملکرد (بودجه ریزی عملیاتی)، ارتباط آن با پاسخگویی در نظام آموزش عالی تبیین شده است. بدین ترتیب، ابتدا شاخص های عملکردی مرتبط با تخصیص منابع مالی معرفی شده، سپس مدل های ارزیابی عملکرد دانشگاه ها و در نهایت، نتایج یافته ها و مطالعات انجام شده در کشورهای توسعه یافته ارائه شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که استفاده از رویکرد بودجه ریزی عملیاتی، روش اصلاحی مناسبی است که به طور مستقیم با موضوع پاسخگویی منابع مالی آموزش عالی ارتباط دارد. همچنین مشخص شد که رویکرد بودجه ریزی عملیاتی، در تغییر رفتار موسسات آموزش عالی، به ویژه در زمینه بهبود آموزش، انتخاب آگاهانه هزینه ها، افزایش انگیزه ها، پرورش خلاقیت مدیران، افزایش پاسخگویی و بهبود عملکرد موسسات آموزشی نقش بسزایی دارد.
    کلیدواژگان: بودجه ریزی عملیاتی، شاخص های ارزیابی عملکرد، پاسخگویی، مدل های ارزیابی عملکرد، آموزش عالی
  • محمود مشهدی احمد صفحه 187
    نظریه های اقتصادی به واسطه ناتوانی در بیان شفاف فروض خود زیان هایی را متحمل شده اند. اقتصاددانان به هنگام ساخت نظریه ها، زیربناهای آن ها را آزمون نکرده اند، ولیکن این آزمون ضروری است. زیرا، نه تنها از کج فهمی ها و مجادلات بیهوده که از فقدان دانش نسبت به فروضی که مدل بر آن ها بنا شده است جلوگیری می کند، بلکه همچنین می تواند زمینه ساز قضاوت خوب و مناسب در انتخاب بین مجموعه هایی از فروض رقیب باشد. برای مثال، ممکن است استعمال کلمه بنگاه در علم اقتصاد، با استفاده یک فرد عادی از این عبارت متفاوت باشد.(1) از آن جایی که در نظریه های اقتصادی این گرایش آشکار وجود دارد که تحلیل به جای صنعت از یک بنگاه منفرد آغاز شود(2)، بنابراین ضرورت دارد که نه تنها تعریف واضحی از کلمه بنگاه ارائه شود، بلکه تفاوت آن (در صورت وجود چنین تفاوتی) با بنگاه واقعی مشخص ساخته شود. در همین راستا، به اعتقاد خانم رابینسون «دو سوالی که باید در ارتباط با مجموعه فروض علم اقتصاد پرسیده شود عبارتند از: 1) آیا این فروض کنترل پذیر هستند؟ 2) آیا این فروض با جهان واقعی مطابقت دارند؟»(3). گرچه طبق اعتقاد خانم جون رابینسون، اغلب اوقات فروض یا می توانند کنترل پذیر باشند، یا واقعی؛ با وجود این، ممکن است شاخه هایی از نظریه وجود داشته باشد که در آن ها فروض هم می توانند کنترل پذیر باشند و هم واقعی. امید است در این مقاله تعریفی واقع گرایانه از یک بنگاه ارائه شود به طوری که هم با معنایی که بنگاه در دنیای واقعی دارد مطابقت داشته باشد، و هم با دو ابزار قدرتمند تجزیه و تحلیل اقتصادی ارائه شده توسط مارشال، یعنی مفاهیم نهایی و جانشینی (که در کنار هم مفهوم نرخ نهایی جانشینی را ارائه می کنند) قابل تحلیل باشد.(4) البته تعریف ما باید «بر پایه روابط صوری دقیق و قابل درکی استوار باشد»(5)
|
  • Mohmad Kashanipoor, Amir Rasaiian Page 3
    TQM has turned into a social departure since more than one decade ago and its scope of activity has generalized from industry, its original domain, to outreach other areas including health organizations, nonprofit organizations and educational institutions. TQM-related discussions are ever increasingly included in the mass media, in the revised programs of advisors and instructors and recently in the academic literature. Specialized institutions are established to improve TQM theory; it is commonly discussed in management circles and researchers analytically examine its significance and impacts. Some scholars argue that TQM is a unique insight to increase organizational effectiveness. They hold that such an insight enjoys a strong theoretical foundation that strategically improves organizational performance and directs individuals and organizations. Meanwhile, recent studies indicate that to achieve fundamental goals of TQM, management should make use of other means such as BSC beside TQM so as to streamline everlasting improvement of the firm.
  • Mahmood Motavaseli, Reza Aghababaie Page 27
    According to the international financial statistics Iran’s banking system share in the international banking system is lower than 0.2 percent. This fact is a major obstacle in the way of financing economic activities in Iran. In addition, weak relations between Iranian and international banking systems have led to the divergence and imbalance between the domestic and international banking advances. Now, it looks necessary to find a solution for forging better interaction with international financial system. Global experiences manifest that establishing an offshore financial center (OFC) has proved to be a suitable choice. This article tries to assess such as a strategy as well as to analyze the functions of a successful OFC and its pre-requisites to achieve this goal
  • Ali Omidi Page 65
    Given to the mosaic ethnological and cultural identity of states around the world, they have experienced different models for good spatial governance. Even now, some states, disregard of existence and non-existence of potential ethnic tensions, are still looking for methods of good governance regarding space and multi-ethnic geography. So far, six models, namely: Assimilation, Partition, Federalism, Consociationalism, Decentralization, and Territorial Autonomy have been tested in several countries. This article tries to comparatively analyze the similarities and differences of these models as well as their advantages and weak points if they are applied in Iran. The findings indicated that it is impossible to take any of these solutions as an absolute panacea and their success depends on the historical developments and the process of democracy. Regarding Iran, it is argued that just the “decentralization” model can be applied and other models are appropriate for this country. Moreover it is expressed that this process requires modifications in City Councils Law to the end that the mayors are directly elected by people. Meanwhile, it is argued that it also requires the principle 44 of Iranian Constitution to be effectively executed and the structure of budgeting in Iran to be modified in favor the regions.
  • Ebrahim Abbasi Page 101
    Iran’s Foreign Exchange Reserves Account (FERA) was established according to the article 60 of Iran’s Third Development Plan Law with the aim of stabilizing oil exports revenues, diverting FERA funds into other reserves and investments as well as materializing the Third Development Plan goals. This paper tries to investigate the issues related to and the performance of the FERA within Iran’s Third Development Plan period. The findings of this study indicate that governmental withdrawal from the account has exceeded the permitted limits. Governmental sector’s withdrawal sum proportion was 4.53 in contrast to that of non-governmental sector during the Third Development Plan period. Iran’s foreign exchange budget exceeded the Third Development Plan regulations within the period. Meanwhile, the sum deposited into FERA was 90.82 percent of oil revenues surplus. FERA withdrawal sum increased yearly. Such withdrawals led to increasing liquidity and inflation. Facilities paid to non-governmental sector were less than opened letters of credit, concluded contracts and approved programs within the Third Development Plan period
  • Hamid Padash, Ali Nikou-Nesbati Page 129
    The purpose of this article is to analyze and explain the relation between institutions and entrepreneurship, focusing on the entrepreneurship theorists’ viewpoints including Douglass North; According to the institutional approach, the environment that shapes the economy, affects on entrepreneurial dynamics within each country. Such an environment is characterized by interdependencies between institutions and economic development. Entrepreneurs, reacting to deep-rooted incentives of institutional framework, are the major determinants of change. Organizations reflect the opportunities created by the institutions concerned. Institutional transformation is the result of the interaction between organizations and institutions. The costs of contracts binding and market information studies affect institutional characteristics. The institutional characteristics, in turn, determine entrepreneurial activities. The findings of this research indicate that the institutional theory of Douglass North has influenced the entrepreneurial theorists’ institutional explanations; hence, the institutional approach to entrepreneurship has been recently extended to the entrepreneurship literature.
  • Mitra Ezzati Page 155
    One of the major challenges higher education sector has encountered is the increase of demand for getting access to higher education, which in turn has imposed numerous aftereffects on universities. More and more attention is focused on the intensification of competition between the economic agents of higher education systems and the responsiveness of these systems to the social needs. Nowadays, adjustment or even transformation of financial resources allocation is regarded as a crucial instrument for higher education policy-making or management. Therefore, higher education policy-makers and managers attempt to devise appropriate mechanisms in a way to fit dual purposes besides funding the necessary financial resources of education institutes, i.e. to accomplish higher educational goals as well as to meet the needs of society and applicants of higher education services. This paper argues for the superiority of performance-based financial resources allocation approach higher education, i.e. “performance budgeting” and tries to explain the relationship of such an approach to responsiveness in higher education system. Accordingly, performance indicators pertaining to financial resources allocation are introduced, followed by universities performance evaluation models and conclusions of findings and researches conducted in developed countries. The paper concludes that applying “performance budgeting” is a suitable reformist method directly related to accountability of financial resources in higher education system. Moreover, it was concluded that performance budgeting approach turns out to be highly effective in changing the behavior of higher education institutes especially in the areas such as educational improvement, making intelligent financial choices, increase of incentives, boosting of managers’ creativity, and improvement of accountability and performance of educational institutes.
  • Page 187