فهرست مطالب

فصلنامه برنامه ریزی و بودجه
پیاپی 111 (پاییز و زمستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/11/26
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمود متوسلی، علی نیکونسبتی، مرجان آبنیکی صفحه 3
    در مقاله حاضر، نشان داده می شود که اقتصاد نهادی جدید، خاستگاه های متفاوتی دارد و کلیتی یکپارچه نیست. عدم یکپارچگی در اقتصاد نهادی جدید، در رویکرد به هزینه مبادله نیز بازتاب یافته است، به طوری که در بحث هزینه مبادله، با دو رویکرد روبرو هستیم که یکی از آنها بر بنگاه و رابط آن متمرکز است و دیگری بر ساختارهای کلان تاکید می کند. در مقاله حاضر، با توجه به رویکرد نورث به هزینه مبادله و تاکید وی بر اجرای قراردادها، هزینه اجرای قرارداد به عنوان یک متغیر مستقل در مدل محیط کسب و کار یانکوف در نظر گرفته می شود. یافته های بررسی حاضر که با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی (OLS) و به طور مقطع زمانی در بین 115 کشور انجام شده است، نشان می دهند که رابطه معناداری بین هزینه اجرای قراردادها و رشد اقتصادی کشورها وجود دارد. درحالی که مدل های محیط و کسب و کار با تکیه بر متغیرهای فراوان، درصدد تبیین رشد اقتصادی هستند، متغیر هزینه اجرای قراردادها به تنهایی بسیاری از تغییرات رشد را تبیین می کند و از این رو، می توان گفت که هزینه اجرای قراردادها، مهمترین متغیر در میان سایر متغیرهایی است که بر محیط کسب و کار تاثیر می گذارند. در نهایت، با توجه به اهمیت اجرای قراردادها، وضعیت این شاخص در ایران مورد بررسی قرار می گیرد و راهکارهایی برای کاهش آن پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: اقتصاد ایران، اقتصاد نهادی جدید، رشد اقتصادی، محیط کسب و کار، هزینه مبادله
  • محمد باقر بهشتی، صمد حکمتی فرید صفحه 35
    بررسی توانمندی ها و قابلیت های اقتصادی مناطق مختلف کشور، گامی موثر در برنامه ریزی منطقه ای و تخصیص بهینه امکانات و منابع است. از این رو، در پژوهش حاضر، بررسی فعالیت های بخش های مختلف اقتصادی و اولویت بندی آنها در استان اردبیل مورد توجه قرار می گیرد. برای اولویت بندی فعالیت های اقتصادی در بخش های مختلف، از روش ترکیبی تحلیل عاملی و تاکسونومی و از شاخص های مزیت مطلق و نسبی استفاده شده است. اولویت بندی فعالیت های صنعتی بر مبنای شاخص های مزیت مطلق و نسبی نشان می دهد که تولید محصولات از دانه های آسیاب شده، از چوب و چوب پنبه، تولید محصولات کانی غیر فلزی طبقه بندی نشده و تولید سایر محصولات غذایی (در بخش صنعت)، تولید گندم دیم، عدس، جو دیم و گندم آبی (در بخش زراعت)، سیب، هلو، انگور و گردو (در بخش باغداری)، تولید گوشت گوسفند، گاو بومی، گوشت گاو دورگ و گاومیش (در بخش دام) و عمده فروشی، خرده فروشی، حمل و نقل جاده ای، خدمات واحدهای مسکونی شخصی و آموزش متوسطه دولتی (در بخش خدمات) اولویت های اول تا چهارم سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی را تشکیل می دهند.
    کلیدواژگان: اردبیل، اولویت های سرمایه گذاری، تاکسونومی، تحلیل عاملی، توسعه منطقه ای
  • محسن رنانی، شیرین اربابیان، محمد میرزایی صفحه 63
    میزان رقابت را در میان صنایع و بنگاه های مختلف افزایش داده است. از این رو، هر بنگاه به منظور بقا در اقتصاد جهانی باید برای افزایش قدرت رقابتی خود تلاش کند. بدین منظور بنگاه های مختلف سعی می کنند با رشد انعطاف پذیری در بازار نیروی کار خود، علاوه بر کاهش هزینه های تولید، انعطاف پذیری خود را در مواجه با شرایط بازار جهانی افزایش دهند تا بدین وسیله بتوانند به قدرت رقابتی بیشتری دست یابند. این مطالعه با تمرکز بر اشتغال غیررسمی، به دنبال بررسی این موضوع است که اشتغال غیررسمی تا چه میزان می تواند بر رشد انعطاف پذیری نیروی کار بنگاه ها، قدرت رقابتی آنها و در نتیجه بر فرایند حرکت صنایع کشور به سوی اقتصاد جهانی موثر باشد. نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که این اثر در فعالیت ها و صنایع رقابت پذیر که فناوری پیشرفته ای ندارند، مثبت است و بنگاه های این دسته از صنایع، برای بهبود رقابت پذیری خود باید بیشتر از نیروی کار غیررسمی استفاده کنند. در نهایت، با بهره گیری از این نتایج، شاخص مزیت رقابتی پویا که ترکیب متوازنی از شاخص رقابت پذیری و سهم اشتغال غیررسمی است، برای رتبه بندی صنایع معرفی شده است.
    کلیدواژگان: رقابت پذیری، نیروی کار، انعطاف پذیری، صنایع، جهانی شدن
  • سید احمدرضا جلالی نایینی، محمدرضا گل صفتان صفحه 89
    جغرافیای اقتصادی نوین، شاخه ای نو از دانش اقتصاد است که بعد از چاپ مقالات کروگمن (1991 و 1992) اقتصاددانان بیشتر به آن توجه کرده اند و ادبیات فزاینده ای در این باره تولید شده است. کروگمن در مجموعه مقالاتی که در این باره تالیف کرده، به تدوین الگوی نظری پرداخته است که طبق آن، باز شدن تجارت، موجب افزایش دستمزد واقعی در برخی مناطق جغرافیایی (مناطقی که عمدتا تولیدات صنعتی دارند) می شود. با افزایش دستمزد واقعی در این مناطق، نیروی کار بیشتری جذب این مناطق می شود و به دلیل وجود صرفه به مقیاس، این فرایند استمرار می یابد. نتیجه این فرایند، تمرکز فعالیت های صنعتی در چنین مناطقی است. در این مطالعه، با بهره گیری از الگوی تجربی هنسون (1998 و 2005)، الگوی کروگمن با استفاده از داده های ایران مورد آزمون تجربی قرار می گیرد. یافته های تجربی مطالعه حاضر، نشان می دهد که دستمزد در بخش صنعت در هر یک از استان های کشور، از دستمزد و درآمد در بخش صنعت در سایر استان ها متاثر است. میزان چنین تاثیری با فاصله استان ها رابطه ای معکوس دارد، به طوری که هر چه فاصله استان ها از یکدیگر کمتر باشد، اثرگذاری دستمزدها و درآمدهای استانی بر میزان دستمزد یکدیگر بیشتر است. به عبارت دیگر، استان های با درآمد و دستمزد بالا، در کنار هم متمرکز هستند. این نتیجه با الگوی کروگمن سازگار است. بدین ترتیب، نزدیکی هر استان به مراکز مهم صنعتی، در صنعتی شدن و رشد آن استان موثر است. پس از آزمون الگوی کروگمن با روش هنسون، برای ارزیابی سازگاری برازش ها، با انجام برآوردهای مشابه برای بازه های زمانی متفاوت (زیرمجموعه های بازه اصلی) این الگو بررسی خواهد شد. در پیوست (2) پاسخ های به دست آمده از برازش الگو در ایران، با برآوردهای مشابهی که در کشورهای دیگر انجام شده است، مورد مقایسه قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: اقتصاد جغرافیایی، تمرکز، بازگشت صعودی (به مقیاس)، فعالیت اقتصادی، رقابت انحصاری
  • فروزان محمدی، سعید سلیمانی، محمد سلیمانی صفحه 113
    مطالعه حاضر، تاثیر توسعه مالی بر رشد اقتصادی ایران را در دوره زمانی 1352-1386، با استفاده از روش های خودرگرسیون با وقفه های توزیعی (ARDL) [1] و تابع تجزیه واریانس (VDCM) [2]، به طور کمی مورد ارزیابی قرار می دهد. نتایج پژوهش نشان می دهد که توسعه مالی بر رشد اقتصادی در کوتاه مدت و بلندمدت، اثر مثبت و معنی داری دارد. کشش های کوتاه مدت و بلندمدت تولید واقعی نسبت به توسعه مالی بسیار کم است و حساسیت بسیار کم تولید واقعی نسبت به تغییرات کوتاه مدت و بلندمدت توسعه مالی را نشان می دهد، ولی کشش بلندمدت آن بیشتر از کشش کوتاه مدت آن است.
    کلیدواژگان: توسعه مالی، رشد اقتصادی، روش ARDL، روش VDCM
  • مریم تویسرکانی، زهرا فرضی زاده صفحه 141
    هدف مقاله حاضر، شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر صادرات نرم افزار در ایران است. در این پژوهش، با بهره گیری از مدل جامع بررسی عوامل موثر بر صادرات نرم افزار (مدل اوال) و نیز تجزیه و تحلیل اطلاعات کسب شده، رتبه بندی عوامل مذکور در ایران از دید شرکت های برتر صادرکننده صادرات انجام شده است. طبق یافته های این پژوهش در طول سال های 1384 و 1385، برقراری ارتباطات موثر از طریق نمایندگی ها و دفاتر خارجی، وجود زیرساخت های مناسب، میزان درآمد سرانه، وجود نیروی کارشناس مناسب در صنعت نرم افزار، تسهیلات لازم برای زندگی شخصی و کاری، گستردگی و توسعه یافتگی صنعت، سیاست های دقیق دولت، پرورش نیروی انسانی و نیز سرمایه گذاری در صنعت نرم افزار، به ترتیب مهمترین عوامل موثر بر صادرات نرم افزار شناخته شده اند.
    کلیدواژگان: صادرات نرم افزار، ارتباطات، زیرساخت، صنعت، تسهیلات
  • رضا ویسی، پریسا کریم زاده صفحه 159
    کارآفرینی نقشی مهمی در فرهنگ سازمانی و بهره وری نیروی انسانی ایفا می کند. توسعه فرهنگ کارآفرینی، نیازمند وجود برخی عوامل و مولفه ها است. از این رو، در مطالعه حاضر عوامل موثر بر توسعه فرهنگ کارآفرینی در دانشگاه پیام نور استان مازندران، با هدف اصلی شناخت و دسته بندی میزان تاثیر این عوامل و ارائه راهکارهایی در این باره مورد بررسی قرار می گیرد. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت، غیرتجربی می باشد و با روش پیمایش انجام شده است. این پژوهش از نوع اکتشافی است و با استفاده از پرسشنامه، اطلاعات جمع آوری شده است. جامعه آماری این پژوهش، کارشناسان ستادی دانشگاه پیام نور (چهارصد نفر) هستند. حجم نمونه نیز طبق فرمول کوکران، دویست نفر تعیین گردید و با استفاده از نمونه گیری مطبق و تصادفی ساده، نمونه های مورد مطالعه از میان کارشناسان ستادی دانشگاه پیام نور استان مازندران انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل نتایج پژوهش، از آمار توصیفی و استنباطی (شامل تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون ناپارامتری فریدمن) استفاده شده است. با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، مجموع بیست و نه گویه (عوامل موثر بر توسعه فرهنگ کارآفرینی) در سه عامل: مدیریتی، انسانی- روانشناختی، جهت گیری استراتژیک دسته بندی شده اند. سپس به منظور اولویت بندی میزان تاثیر عوامل موثر بر توسعه فرهنگ کارآفرینی (عوامل سه گانه) از آزمون ناپارامتری فریدمن استفاده شد که عوامل انسانی- روانشناختی (9/5)، مدیریتی (7/3) و جهت گیری استراتژیک (1/2) به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر توسعه فرهنگ کارآفرینی در دانشگاه پیام نور استان مازندران داشته اند.
    کلیدواژگان: کارآفرینی، کارآفرین، فرهنگ کارآفرینی، کارآفرینی سازمانی
|
  • Mahmoud Motevasseli, Ali Nikou-Nesbati, Marjan Abniki Page 3
    This paper tries to indicate that new institutional economy has various origins and does not have an integrate wholeness. Lack of integraty in new institutional economy is reflected in its approach toward transaction costs; there are two approaches toward transaction costs, one of which focuses on the firm and its relations and the other emphasizes on macro-infrastructures. Considering North’s approach to transaction costs and his emphasis on enforcing contracts, this paper takes contract enforcing costs as an independent variable in Djankov business environment. The paper uses cross-sectional Ordinary Least Squares (OLS) among 115 countries to indicate there is a significant relationship between contract enforcing costs and countries’ economic growth. While business environment models use many variables to explain economic growth, contract enforcing costs variable by itself explains many growth changes. Hence, it could be claimed that contract enforcing cost is the most notable variable among other variables affecting business environment. Eventually, considering the importance of contract enforcing, the paper surveys the status of this indictor in Iran and recommends some solutions to reduce it.
  • Mohammad-Bagher Beheshti, Samad Hekmati-Farid Page 35
    Study of empowerment and feasibility of different regions’ economy and its trend is an effective step for regional planning and resource allocation. This research tries to investigate different economic activities in order to determine investment opportunities in Ardabil Province. For ranking of economic activities a mix method of factor analysis and numeric taxonomy together with absolute advantage and comparative advantage were used. The research found that manufacture of grain mill products, sawmilling and planning of wood, manufacture of other non-metallic mineral products (in industry sector), production of rain-fed wheat, lentil, rain-fed barley and irrigated wheat (in farming sector), production of apple, pear, grape and walnut (in horticulture sector), production of sheep meat, local cattle meat, mixed cattle meat, and buffalo meat (in livestock breeding sector), and finally wholesale, retail, road transportation, personal residential housing services, and state secondary education (in service sector) were the priority of investment opportunities.
  • Mohsen Renani *, Shirin Arbabian, Mohammad Mirzaee Page 63
    Globalization has increased competition level among various industries and firms. Therefore any firm should inevitably improve its competition power in order to survive in global economy. Hence different firms try to increase the flexibility of their labor market to decrease their costs and become more flexible in the face of global market situations; this, in turn, makes them more competitive. This study focuses on informal employment to assess how much the informal employment could be effective on labor flexibility and competitiveness of firms and as a result on the trend of Iran’s movement toward global economy. The results indicate that such an impact is positive in competitive activities and industries that have lower technology and such firms should use informal employment to improve competitiveness. Finally, dynamic competitive advantages indicator which is a balanced combination of competitiveness indicator and informal employment share is introduced for ranking the industries.
  • Seyyed Ahamad-Reza Jalali Naeeni, Mohammad- Reza Gol-Sefatan Page 89
    Modern economic geography is a new filed in economic studies highlighted by Krugman’s papers (1991 & 1992) increasingly welcomed by economists. Krugman in his papers, proposed a theoretical model that holds opening trade leads to increased wages in some geographical areas where major productions are industrial. Increased real wages in such areas leads to more labor employment while scale economy makes such a process perpetual. This process results in the concentration of industrial activities in such areas. This paper uses Hanson’s empirical model (1998 & 2005) to empirically test Krugman model with Iran’s data. The empirical findings indicate that wages in the industry sector in each province of Iran is influenced by the wages and income of the industry sector in other provinces. The extent of such an influence has negative relationship with the distance to other provinces; the less the distance between provinces are, the more influence would exert a province’s wages and incomes in other provinces. In other words, the provinces with higher incomes and wages are located near each other. This statement is consistent with Krugman model indications. Accordingly nearness of any province to outstanding industrial centers is regarded a factor of the province’s industrialization and growth. Having tested Krugman model through Hanson method, the paper examines robustness of the model’s fitness by similar estimates during different intervals (sub-categories of the main interval). Annex II compares the model’s fitness in Iran with the similar estimates in other countries.
  • Frozan Mohammadi, Saeed Solaymani, Mohammad Solaymani Page 113
    This study is a quantitative reassessment of the effects of financial development on Iran’s economic growth within the period of 1973-2007 using both Autoregressive Distributed Lag (ARDL) and Variance Decomposition (VDCM) approaches. The empirical results reveal that the financial development has a significant and positive impact on shot-run and long-run economic growth. The shot-run and long-run elasticity of the real GDP to financial development are very little, indicating its very low sensitivity to shot-run and long-run changes of financial development though its long-run elasticity is higher than the short-run one.
  • Maryam Toyserkani, Zahra Farzi-Zadeh Page 141
    This paper tries to identify and rank the factors influencing Iran’s software exports promotion. This study uses OVAL comprehensive software exports promotion factors model as well as gathered data analysis to rank the influencing factors in Iran from the standpoint of outstanding exporting companies. According to the findings of this study, within 2005-2006, the most remarkable factors influencing software exports promotion were respectively: effective communications through agencies and offices abroad, appropriate infrastructures, income per-capita, employing skilled software experts, precise governmental policies, human resources development, and investment in software industry.
  • Reza Veisi, Parisa Karim-Zadeh Page 159
    Entrepreneurship is deemed one of the issues playing key role in organizational culture and human resources productivity. In turn, developing entrepreneurship culture requires a series of factors and elements. Accordingly, this paper discusses issues affecting entrepreneurship culture development in Mazandaran Provincial Payam Nour University with the aim of identifying and classifying the extent of effects of such factors as well as providing some solutions for it. This study is a non-empirical survey in nature and could be classified among exploratory field researches conducted by using questionnaires. The statistical population of the research encompasses Payam Nour University staff experts (400 persons). The sample volume was consisted of 200 persons through Cochran’s formula; the sample was distributed among Mazandaran Provincial Payam Nour University staff experts through the use of simple stratified and random sampling. Descriptive and inferential statistics such as exploratory factor analysis test and Friedman nonparametric test were used in order to analyze the research results. Having used exploratory factor analysis test, a number of 29 factors affecting entrepreneurship culture development were classified in three factors, i.e. managerial, human-psychological, and strategic orientation factors. Then, Friedman nonparametric test was used to prioritize the extent of these three factors affecting entrepreneurship culture development and it ranked human psychological, managerial and strategic orientation factors (respectively 5.9, 3.7, and 2.1) as effective on entrepreneurship culture development in Mazandaran Provincial Payam Nour University.